Тохсунньу 10

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Тохсунньу 10 диэн Григориан халандаарыгар сыл 10-с күнэ. Сыл бүтүө 355 күн (ордук хонуктаах сылга 356 күн) баар.

Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • ХНТ ХНТХНТ Генеральнай Ассамблеятын бастакы сиэссийэтин арыллыытын күнэ (1946)
  • Бенин Бенин — Вуду күнэ. Бу дойдуга Вуду итэҕэлэ (гбе тылларыгар вуду иччи диэн суолталаах) судаарыстыба ылыммыт итэҕэлэ буолан киэҥник бэлиэтэнэр, онон турист бөҕө кэлэр
  • Фолкленд арыылара Фолкленд арыылара — Маргарет Тэтчер күнэ
  • Багаамалар Багаамалар — Элбэх баһылаабыт күнэ (ааҥл. Majority Rule Day). Арыыларга 1836 сыллаахха кулуттааһын суох буолбутун үрдүнэн хара тириилээхтэр бырааптара үрүҥ тириилээхтэр бырааптарыттан кыра этэ. 1967 сыллаахха тыҥааһыннаах туруорсуу түмүгэр быыбарга "биир киһи — биир куолас" уонна "элбэх куолас быһаарар" диэн быраабылалар олоххо киирбиттэрэ. Бу дьон санаатын көтөхпүтэ, "биһиги эмиэ тугу эрэ быһаарар кыахтаах эбиппит" диэн санааны бөҕөргөппүтэ, онон түмүгэр 1973 сыллаахха дойду Британияттан тутулуга суох буолбута.

Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Б.э.и. 49 сылЮлий Цезарь легионнарын кытары Рубикон үрэҕин туораабыт, Рим импиэрийэтигэр гражданскай сэрии саҕаламмыт. Сэрии түмүгэр Цезарь диктатор буолбута.
  • 9 — Ван Ман ыраахтааҕы Халлаан Арҕаа Хань династията түмүктэммитин уонна кини бэйэтин Синь династията саҕаламмытын туһунан биллэрдэ диэбит.
  • 1475 — Молдавия кинээһэ Стефан III 40 тыһыынчалаах аармыйата Осмаан импиэрийэтин 120 тыһыынча киһилээх аармыйатын Васлуй аттынааҕы кыргыһыыга урусхаллаабыт.
  • 1696 — Сибиирдээҕи бирикээс Саха уеһын уонна куоратын чертежтарын оҥорорго ыйаах таһаарбыт.
  • 1702 (урукку ааҕыынан 1701 сыл ахсынньы 30 к.) — Бүөтүр I ыраахтааҕы куччатыллыбыт аатынан илии баттыыры, ыраахтааҕы иннинэ тобуктууру уонна кыһын бэргэһэ устары боппут. Бу иннинэ дьон ыраахтааҕыга сурук суруйалларыгар бэйэлэрин сэнэнэн "Ивашка" иҥин диэн ааттанар үгэстэрэ баара. Чинчийээччилэр бу ыйаахтан Арассыыйаҕа киһи дьоһунун өрө тутуу саҕаламмыта, киһи аҕатын аатын суруйар үгэс олохтоммута диэн сыаналыыллар.
  • 1863Лондоҥҥа аан дойдуга бастакы метрополитен бастакы лиинийэтэ аһыллыбыт.
  • 1870Америкаҕа Джон Д. Рокфеллер Standard Oil диэн ньиэп хостуур хампаанньаны тэрийбит. Бу хампаанньа биир кэмҥэ ньиэп хостооһунугар аан дойдуга монополист буола сылдьыбыта. Кини арахсыытыгар үөскээбит хампаанньалар ExxonMobil, Chevron, ConocoPhillips уо.д.а. билигин да аан дойдуга саамай улахан ньиэп хостуур тэрилтэлэр ахсааннарыгар киирэллэр.
  • 1901АХШ Техас штаатыгар Спиндлтоп диэн улахан ньиэптээх сир көстүбүт. Техаска ньиэп түрүлгэнэ саҕаламмыт.
  • 1920 — 1919 сыл бэс ыйын 28 күнүгэр баттаммыт Версааллааҕы сөбүлэҥ олоххо киирбит — Наассыйалар Лиигалара баар буолбут. Саҥа тэрилтэ тохсунньу 16 күнүгэр Парижка бастакы мунньаҕын ыыппыт.
  • 1922 — Үрүҥ этэрээттэр Амма солобуодатын төгүрүктээбиттэр. Амма гарнизонугар 382 киһи баара, хамандыырдара — венгр Карл Котрус. Осада 4 ый устата буолбут.
  • 1923 — Үрүҥнэр өттүлэриттэн 250-ча киһилээх, кыһыллар өттүлэриттэн 67 киһилээх Төҥүлүтээҕи кыргыһыы буолбут. Үрүҥнэр Мэҥэ улууһун киинин Төҥүлүнү ылаары саба түспүттэр даҕаны үс чаас кэриҥэ ытыалаһыы кэнниттэн чугуйбуттар.
  • 1945Туурак тылыгар алтынньы, сэтинньи, ахсынньы уонна тохсунньу ыйдар ааттара уларытыллыбыттар.
  • 1946ХНТ Генеральнай Ассамблейатын бастакы мунньаҕа Лондон куоракка буолбут, онно 51 судаарыстыба кыттыбыт.
  • 1950ССРС геология миниистирин бирикээһинэн Саха сиригэр алмаас көрдүүр сыаллаах Амакы эспэдииссийэтэ тэриллибитэ. Эспэдииссийэ маҥнай Иркутскайга кииннэммитэ, 1953 сыллаахха Ньурбаҕа көспүтэ. Билигин Амакы эспэдииссийэтин сүрүн баартыйалара Айхалга уонна Удачнайга бааллар.
  • 1970Дьокуускайга аан дойдуга бастакы ирбэт тоҥҥо тутуллубут ГРЭС үлэҕэ киирбит.
  • 2001Бикипиэдьийэ бастаан тахсыыта («Нупедия» бырайыак иһинэн). 5 хонугунан туспа ситим-сир (саайт) буолбут.
  • 2023 — Саха сирин күүстээх саахыматчыттара -40 кыраадыска таһырдьа түргэн саахымакка турнир ыыппыттар[1].

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. Экстремальные шашки. В Якутске при температуре минус 40 под открытым небом прошло соревнование между сильнейшими шашистами республики