Сэтинньи 24

Сэтинньи 24 диэн Григориан халандаарыгар сыл 328-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 329-c күнэ). Сыл бүтүө 37 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Эволюция күнэ
• Моржа күнэ. Учуонайдар Хотугу байҕал суолунан аал сырыыта элбиэхтээҕиттэн уонна туристар моржалар сытар сирдэрин көрүөхтэрин баҕараллара күүһүрэриттэн дьиксинэллэр.
• Таджикистан Таджикистан — Таджикистан судаарыстыбаннай былааҕын күнэ
• Турция Турция — Учуутал күнэ
• Ииндийэ Ииндийэ — Тегх Баһадур гуру кэриэстэбилин күнэ.

Түбэлтэлэр

• 1859 — Чарлз Дарвин «Көрүҥнэр үөскээһиннэрэ» диэн кинигэтин таһаарбыт. Кинигэҕэ кини биология көрүҥнэрэ айылҕа сүүмэрдээһининэн эволюцияны ааһалларын быһаарбыт. 1953 сыллаахха ДНК-ны арыйыы бу теорияны эбии бигэргэппитэ.
• 1938 — Ленинградка Япония туһатыгар үспүйүөннээһиҥҥэ сымыйанан буруйдаммыт илин тыллары чинчийэр 12 учуонай ытыллыбыт. Кэлин бу учуонайдартан биирдэстэригэр Николай Невскэйгэ Ленин аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэни анаабыттара. Сордооһуну-муҥнааһыны тулуйбакка бары "буруйдарын" билиммиттэрэ, арай, Невскэй ойоҕо, омугунан дьоппуон Исоко Мантани-Невская билиммэтэҕэ.
• 1956 — ЦК КПСС уурааҕынан депортацияттан дойдуларыгар төннүбүт калмыктар, карачайдар, балкардар, чеченнэр уонна ингуштар национальнай автономиялара сөргүтүллүбүттэр.
• 1969 — АХШ уонна ССРС ядернай сэриини-сэбиргэли тарҕаппат туһунан Дуогабары ратификациялаабыттар.
• 1974 — Эфиопияҕа палеонтологтар Дональд Йохансон уонна Том Грей 40%-на бүтүн хаалбыт австралопитек дардьаматын булбуттар. Дьардьаманы Битлз бөлөх ырыатынан «Люси» диэн ааттаабыттар.
• 2002 — Бокса Саха сиринээҕи Федерациятын саҥа салайааччытынан «Анаабыр алмаастара» генеральнай дириэктэрэ Матвей Евсеев буолбут. Сборнай хамаанда саҥа старшай тренерынан ССРС чемпионаатын призёра Александр Михайлов буолбут.
• 2007 — Гуманитарнай чинчийии институута, өрөспүүбүлүкэтээҕи «Олоҥхо Ассоциацията» Саха АССР үтүөлээх артыыһын Устин Нохсоров 100 сааһын туолуутугар анаан «Олоҥхо уонна уос номоҕо: Утумнааһын. Билиҥҥи турук» диэн научнай практическай кэмпириэнсийэ ыыппыттар.

Төрөөбүттэр

• 1913 — Степан Стручков — Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Дьабыыл нэһилиэгэр бастакынан комбайны, локомотивы, электрическэй мотуордаах миэлиҥсэни үлэлэппит туруу улэһит, бастакы тракторист, электрик уонна рационализатор.
• 1916 — Иннокентий Эртюков (06.06.1991 өлб.) — бэйиэт, тылбаасчыт, суруналыыс. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ.
• 1916 — Михаил Сафронов — ветеринария билимин дуоктара, профессор. Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын чинчийэр институт дириэктэрэ (1960—1988).

Өлбүттэр

• 1970 — Георгий Туралысов (22.04.1903 төр.) — саха тыйаатырын ойуулуур искусствотын төрүттээбит саха маҥнайгы үрдүк үөрэхтээх худуоһунньуга, Саха норуодунай худуоһунньуга.
• 1979 — Иннокентий Пухов — филология билимин кандидата, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
• 2003 — Сайфутдин Азизов — Кытай судаарыстыбаннай уонна политическай диэйэтэлэ. КНР Синьцзян-Уйгур автономнай оройуонун бастакы бэрэстээтэлэ.