Ахсынньы 7

Ахсынньы 7 диэн Григориан халандаарыгар сыл 341-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 342-c күнэ). Сыл бүтүө 24 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• ХНТ ХНТ — Дойдулар ардыларынааҕы гражданскай авиация күнэ
• Арассыыйа Арассыыйа — Эрмитаж күнэ
• АХШ АХШ — Пёрл-Харбор кэриэстэбилин күнэ
• Армения Армения — Сир хамсааһынын сиэртибэлэрин кэриэстиир күн
• Илин Тимор Илин Тимор — Дойду дьоруойдарын күнэ
• Ииндийэ Ииндийэ — Сэбилэниилээх күүстэр былаахтарын күнэ.
• Украина Украина — Олохтоох салайыныы күнэ

Түбэлтэлэр

• Б. э. и. 43 сыл — Марк Аврелий бирикээһинэн Марк Туллий Цицерону өлөрбүттэр.
• 1671 — Нуучча судаарыстыбатын сэриилэрэ Степан Разин бастаанньалааччыларын киинин Астрахань куоратын ылбыттар.
• 1917 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Америка Холбоһуктаах Штааттара Австро-Венгрия импиэрийэтигэр сэриини биллэрбиттэр.
• 1928 — Саха суругун-бичигин кэмитиэтэ саҥа биирдэһиллибит түүр алпаабытыгар киирии туһунан мунньахтаабыт. Бу мунньахха Алтан Сарын оҥорбут бырайыагын көрбүттэр. 21 буукубаны ылыммыттар, 11 буукубаны уонна уһун аһаҕас дорҕооннору хайдах бэлиэтиир туһунан боппуруостары аһаҕас хаалларбыттар.
• 1934 — Кировскай, Омскай уонна Оренбург уобаластар баар буолбуттар, ону кытта Илин Сибиир кыраайыттан араарыллан Красноярскай кыраай тэриллибит. Бу кэмҥэ Дьэһиэй уонна Таймыыр сахалара Саха сириттэн тэйитиллибиттэрэ.
• 1941 — Дьоппуон Импэрээтэрин флота АХШ Гавайитааҕы Перл-Харбор байыаннай баазатыгар соһуччу саба түспүт. Түмүгэр АХШ Чуумпу далайдааҕы флотуттан 4 линкор тимирдиллибит, өссө 4 линкор алдьаммыт, элбэх атын хараабыл кэккэттэн тахсыбыт. Ол эрээри сүрүн күүс — авианосецтар — бу кэмҥэ атын сиргэ баар буолан биэрбиттэр. Бу күн АХШ Дьоппуоҥҥа сэрии биллэрэн Аан дойду иккис сэриитигэр кыттыспыт.
• 1949 — Кытайга гражданскай сэриигэ кыайтаран эрэр буржуазнай Кытай Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбата Нанкинтан Тайвань арыытын киин куоратыгар Тайпэйгэ көспүт.
• 1965 — Католиктар сыаркаптарын баһылыга Папа Павел VI уонна Аан дойдутааҕы Константинополь православнай сыаркабын баһылыга Патриарх Афинагор I 1054 сыллааҕы сыаркаптар бэйэ-бэйэлэрин туоратыыларын тохтоппуттар. Бу түбэлтэ Ватикан православнай сыаркаптары кытта тупсууга дьулуһуутун көрдөрбүтэ, ол эрээри, сорох сыаркаптар баһылыктара маны сөбүлээбэтэхтэрэ, холобур Нуучча кыраныысса таһынааҕы православнай сыаркабын быһылыга митрополит Филарет православиены хайытыыга тиэрдиэн сөбүттэн дьиксинэн, аһаҕастык утарбыта.
• 1979 — «Кыталык» сахалыы үҥкүү бөлөҕө төрүттэммит. Төрүттээччи уонна салайааччы — РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Василий Винокуров. Бөлөх Саха сиригэр бастакынан «РФ норуотун айымньытын үтүөлээх кэлэктиибэ» (Заслуженный коллектив народного творчества РФ) ытык ааты ылбыта.
• 1988 — Арменияҕа 6,8-7,2 магнитудалаах сир хамсааһына буолбут. Сир хамсааһынын сүрүн түллүүтэ Спитак куоратыгар бэлиэтэммит. Түмүгэр 25 тыһыынча киһи өлбүт, 19 тыһыынча киһи инбэлиит буолбут, 514 тыһыынча киһи олорор дьиэтэ-уота суох хаалбыт, Армения промышленнай кыаҕын 40% суох буолбут.
• 1994 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев бэйэтин Ыйааҕынан РФ уонна СӨ бырабыыталыстыбаларын ыккардыларынааҕы "О разграничении и передаче осуществления полномочий в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов" диэн сөбүлэҥин бигэргэппит.
• 1995 — "Галилео" диэн космос аппарата аан дойду устуоруйатыгар бастакынан Юпитер орбитатыгар тахсыбыт. Мантан ыла 2003 сыллаахха диэри "Галилео" планетаны чинчийбитэ, ол иһигэр атмосфераҕа түһэриллэр зонд ыыппыта.
• 2003 — Арассыыйаҕа Дуума 4-с ыҥыырыытын быыбара буолбут.
• 2006 — Ил Түмэн Вячеслав Штырову иккис болдьоххо бэрэсидьиэнниирин өйөөбүт. Бу солоҕо 2010 сыл ыам ыйын 31 күнүгэр эмискэ "бэйэтин баҕатынан" уурайыар диэри олорбута. 2002 сыллахха тохсунньу 13 күнүгэр талыллыаҕыттан икки болдьоххо уопсайа аҕыс сыл үлэлээбитэ.

Төрөөбүттэр

• 1890 — Александр Бакулев (1967 өлб.), хирург учуонай, ССРС-ка сүрэх хирургиятын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ.
• 1927 — Сэмэн Руфов (19.03.2016 өлб.) — суруйааччы, саха норуодунай бэйиэтэ, тылбаасчыт, ССРС суруйааччыларын түмсүүтүн чилиэнэ. Сэмэн Руфов Биики Домоххо.
• 1928 — Мария Гаврилова (06.11.2010 өлб.) — ирбэт тоҥу уонна климаты чинчийбит учуонай, география билимин дуоктара, СӨ Наукаларын академиятын академига. Саха сирин 1920-с сыллардааҕы ил уонна түмэт диэйэтэлин, репрессияламмыт Кузьма Гаврилов кыыһа.
• 1928 — Аврам Ноам Хомскай, лингвист, публицист, бөлүһүөк.
• 1961 — Ольга Стручкова — култуура үлэһитэ, режиссер, СӨ үтүөлээх үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна.
• 1962 — ырыаһыт Никииппэр Сэмиэнэп (9.04.2000 өлб.), биллибит ырыалара: Мин былыргы тапталым, Бар дьоммор, Эйиэхэ сибэкки бэлэхтиэм, Эйигинэ суох, Кыталыктар, Мин ыллыы кэлиэҕим.

Өлбүттэр

• 1976 — Пол Брэгг (1895 төр.), диетолог, натуропат, чөл олоҕу тарҕатааччы.
• 1997 — Моисей Кершенгольц — РСФСР уонна Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, Дьокуускай 9-с оскуолатын өр сылларга салайбыта, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.