1949

1949 сыл.

Туох буолбута

Кулун тутар

• Кулун тутар 15 — В.И. Ленин аатынан Бүтүн Союзтааҕы тыа хаһаайыстыба наукаларын Академиятын бэрэсидьиэнэ Лысенко Т.Д. Саха сирин дэлэгээссийэтин кытта көрсүбүт. Дэлэгээссийэни Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин Бэрэссэдээтэлэ Протодьяконов В.А. салайбыта.
• Кулун тутар 18 — НАТО үөскээбит.
• Кулун тутар 25 — Эстония, Литва уонна Латвия уонунан тыһыынча олохтоохторун күүс өттүнэн Сибииргэ көһөрүү саҕаламмыт. Коллективизация бытаанын сөбүлээбэккэ И.В. Сталин дьону куттаары маннык быһаарыыны ылбыта.

Муус устар

• Муус устар 1 — Кытай гражданскай сэриитэ (1927-1949): үс сыл сэрии кэнниттэн Кытай хомуньуус баартыйата Гоминьданы (Кытай омугун баартыйатын) кытта Пекииҥҥэ көрсөн эйэлэһии туһунан кэпсэтэ сатаабыттар.

• Муус устар 4 — Хоту Атлантик Үлэх Тэрилтэтэ (NATO) тэриллибит.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 5 — Европа Сэбиэтэ тэриллибит.
• Ыам ыйын 5 — Саха АССР миниистирдэрин сэбиэтин быһаарыытынан Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникума уонна Холкуостары салайар кадрдар судаарыстыбаннай оскуолалара холбоспуттар

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 30 — сылгыһыттар Герасим Кривошапкиҥҥа уонна Тимофей Лукиҥҥа Социалистыы Үлэ Дьоруойа аат иҥэриллибит.

От ыйа

• От ыйын 19 — Лаос Францияттан тутулуга суох буолбут.

Атырдьах ыйа

• Атырдьах ыйын 7 — Бүлүү өрүскэ Кириэстээх сэлиэнньэ аттыгар Мохсоҕоллоох диэн чэйгэ Фанштейн Г.Х. салалталаах геологтар партиялара 20 караттаах маҥнайгы алмааһы булбута. Сезон бүтүөр диэри бу чэйгэ өссө 22 алмаас булуллубута.
• Атырдьах ыйын 20 — Илья Винокуров туруорсуутунан ССРС совминын бэрэстээтэлэ «О мероприятиях по усилению борьбы с туберкулезом в Якутской АССР» диэн Саха сирин дьонун туруктара тупсуутугар улахан суолтаны ылбыт совмин уурааҕар илии баттаабыт.

Алтынньы

• Алтынньы 1 — Кытайга хомуньуустар гражданскай сэриигэ кыайан Кытай Норуотун Өрөспүүбүлүкэтин олохтообуттар.
• Алтынньы 7 — Сэбиэскэй Сойуус оккупациялыыр зонатыгар Германия Демократическай Өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибит.

Ахсынньы

• Ахсынньы 2 — Дьону атыылыыры уонна проституцияны утарар Конвенция ылыныллыбыт.
• Ахсынньы 7 — Кытайга гражданскай сэриигэ кыайтаран эрэр буржуазнай Кытай Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбата Нанкинтан Тайвань арыытын киин куоратыгар Тайпэйгэ көспүт.

• Ахсынньы 25 — Хабаровскайга Япония байыаннайдарын сууттааһын саҕаламмыт (ахсынньы 30 күнүгэр диэри буолбута).
• Ахсынньы 27 — Нидерланд Индонезия тутулуга суоҕун билиммит.

Төрөөбүттэр

• Тохсунньу 1 — Томскай Петр Петрович — суруналыыс, Күлүмнүүр аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, А.П. Илларионов аатынан Ил Түмэн бириэмийэтин лауреата, Усуйаана улууһун Ытык олохтооҕо.
• Тохсунньу 6 — Кистенев Сергей Павлович (06.01.1949—09.03.2003) — история билимин кандидата.
• Тохсунньу 26 — Ирина Абрамова — Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыба техникумун уус-уран салайааччыта, СӨ культуратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ тыа хаһаайыстыбатын туйгуна, СӨ култууратын туйгуна, Усуйаана улууһун Ытык киһитэ.

• Кулун тутар 7 — Дмитриев Роман Михайлович — көҥүл тустууга Олимпиада чөмпүйүөнэ
• Муус устар 15 — Эртюков Владимир Иннокентьевич — историческай билим кандидата, Саха Сирин чаҥ үйэтинээҕи историятыгар идэлээх археолог.
• Бэс ыйын 11 — Курилов Николай Николаевич — дьүкээгир омугуттан бастакы идэтийбит худуоһунньук, ону таһынан поэт, прозаик, драматург, суруналыыс, «Геван» радиостанция үлэһитэ.

• От ыйын 10 — Сунтаар Бүлүүчээнигэр Юрий Степанов — Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйа харыстабылын, социальнай сулууспа туйгуна. Талааннаах хирург, Өрөспүүбүлүкэтээҕи Реабилитациялыыр киин дириэктэрэ.

• Атырдьах ыйын 8 — Лукина Ангелина Григорьевна, искусствоведение доктора.
• Атырдьах ыйын 15 — Буслаев Юрий Николаевич, тутуу үлэһитэ.
• Атырдьах ыйын 16 — Шейкин Юрий Ильич — аҕыйах ахсааннаах омуктар муусукаларын үөрэтэр чинчийээччи. АГИКИ преподавателэ.
• Атырдьах ыйын 30 — Васильев Герасим Семенович — П. А. Ойуунускай аатынан Саха академическай театрын артыыһа,
• Алтынньы 9 — Михайлова Евгения Исаевна, Саха Өрөспүүбүлүкэтин вице-президена.
• Алтынньы 11 — Николаев Анатолий Павлович, Саха театрын артыыҕа, СӨ Үтүөлээх артыыһа.
• Алтынньы 22 — Арсен Венгер — Франция футболиһа уонна тренерэ.

• Сэтинньи 6 — Губарев Виктор Николаевич КПРФ Саха сиринээҕи кэмитиэтин салайааччыта
• Сэтинньи 7 — Валерий Петров — мэдиссиинэ билимин хандьыдаата, 2005-2016 сылларга Медцентр дириэктэрэ.
• Ахсынньы 19 — Охлопкова Полина Петровна - Саха тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ,

Өлбүттэр

• Тулааһынап Пантелеймон Яковлевич (1916 — 1949), поэт.

• Тохсунньу 6 — Виктор Флеминг — Оскар кыайыылаах АХШ киинэ режиссера уонна продюсера. Кини ордук аатырбыт киинэлэрэ The Wizard of Oz (1939) уонна Gone with the Wind (1939).

• Бэс ыйын 12 — Винокуров Федор Григорьевич — Даадар (19.02.1911—12.06.1949) — саха поэта.