Атырдьах ыйын 30

Атырдьах ыйын 30 диэн Григориан халандаарыгар сыл 242-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 243-c күнэ). Сыл бүтүө 123 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• ХНТ ХНТ — Аан дойдуга Күһэлэҥҥэ түбэһэн сураҕа суох сүппүт дьоҥҥо болҕомто тардар күн
• Кииттиҥи акула аан дойдутааҕы күнэ

• Илин Тимор Илин Тимор — Норуоту кытта сүбэлэһии күнэ. 1999 сыллааҕы референдуму бэлиэтииллэр
• Казахстаан Казахстаан — Конституция күнэ
• Теркс уонна Кайкос арыылар Теркс уонна Кайкос арыылар — Конституция күнэ. 2011 сыллаахха ылыныллыбыт
• Турция Турция — Кыайыы күнэ
• Татарстаан Татарстаан — Өрөспүүбүлүкэ күнэ (1990 сылтан бэлиэтэнэр)

Түбэлтэлэр

• 1736 — Устудьуон Степан Крашенинников Өлүөхүмэ остуруогуттан сахалар сылдьар суолларынан Кэмпэндээйигэ туус тахсар сирин чинчийэр соруктаах айанын саҕалаабыт (урукку ааҕыынан атырдьах ыйын 19 күнүгэр). Бастаан Бүүрүк үрэҕинэн өрө тахсан хайа систэрин туораабыт, онтон Бүлүү өрүс тардыытыгар Кэмпэндээйи үрэххэ түспүт. Атырдьах ыйын 6 күнүгэр (атырдьах ыйын 26) Кэмпэндээйи туустаах дьүүктэлэрэ тахсар сирдэригэр тиийбит. Сарсыныгар отучча биэрэстэлээх сиргэ баар Таас Туус диэн хайаны чинчийбит уонна Намана үрэҕинэн Өлүөхүмэҕэ балаҕан ыйын 15 күнүгэр (балаҕан ыйын 15) төннөн тиийбит. Сарсыныгар отчуотун суруйан эспэдииссийэ салайааччыларыгар Гмелиҥҥэ, Миллергэ, Делиль де ла Кроергэ ыыппыт.
• 1756 — Елизавета Петровна ыраахтааҕы тыйаатырга нууччалыы трагедиялары уонна кэмиэдьийэлэри көрдөрөр туһунан ыйаах таһаарбыт. Онон Петербуурга Арассыыйа саамай кырдьаҕас тыйаатыра — Александринскай аһыллыбыт.
• 1757 — Илин Пруссияҕа Гросс-Егерсдорф диэн сэлиэнньэ аттыгар нуучча аармыйата Пруссия аармыйатын үлтүрүппүт. Бу Сэттэ сыллаах сэриигэ нуучча аармыйата кыттыылаах бастакы бөдөҥ кыргыһыы этэ (Пруссия өттүттэн 28 тыһ., Арассыыйа өттүттэн 55 тыһ. киһи кыттыбыта). Ол эрээри, аармыйа баһылыга генерал-фельдмаршал Апраксин Степан Федорович чугуйан биэрэн, кыайыы улахан түмүгү аҕалбатаҕа. Сэлиэнньэ билигин суох, буолбут сирэ аныгы Калининград уобалаһын Черняховскай оройуонугар баар.
• 1873 — Австрия чинчийээччилэрэ Юлиус Пайер уонна Карл Вейпрехт Хотугу Муустаах далайга Франц-Иосиф Сирэ архипелагы арыйбыттар. Бу билигин Арассыыйа биир саамай хотугу территорията.
• 1901 — Англия айааччыта Хьюберт Сесил Бут (Hubert Cecil Booth) электрическэй пылесоһу патеннаабыт.
• 1918 — Москубаҕа Владимир Ленины миитиҥҥэ тыл эппитин кэннэ ытан өлөрө сатаабыттар. Ленин бааһырыыттан түргэнник үтүөрбүт. Большевиктар бу быһылааҥҥа иэстэһээри кыһыл террор бэлиитикэтин саҕалаабыттара.
• 1922 — Владивостоктан Лаамы кытылын диэки үрүҥ генерал Анатолий Пепеляев экспедиционнай корпуһа арахпыт.
• 1960 — Татаар бэйиэтин Габдуллаа Тукаай Казань куоракка туруоруллубут мэҥэтэ РСФСР култуурунай баайын эбийиэгинэн биллэриллибитэ.
• 2012 — Эдьигээҥҥэ тустуук Роман Дмитриевка бүүс туруоруллубут.

Төрөөбүттэр

• 1748 — Жак-Луи Давид — Франция живописеһа уонна уһуйааччыта, живописька Франция неоклассицизмын бөдөҥ бэрэстэбиитэлэ.
• 1906 — Павел Иванов — 15 сыл Өлүөнэ пароходствотын салайбыт киһи, Социалистыы Үлэ Дьоруойа (2002 өлб.).
• 1907 — Джон Мокли — АХШ физигэ уонна инженерэ, ENIAC электроннай көмпүүтэр оҥорооччулартан биирдэстэрэ.
• 1915 — Вера Колодезникова — Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала, педагогика билимин хандьыдаата, доцент.
• 1939 — Василий Петров — тыл үөрэҕин билимин дуоктара, фольклорист, литературовед.
• 1949 — Герасим Васильев — П. А. Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын артыыһа.

Өлбүттэр

• 1918 — Моисей Урицкай — идэтийбит өрөбөлүссүйэниэр, Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин көхтөөх кыттыылааҕа, өр кэмҥэ Өлүөхүмэҕэ көскө олорбута.
• 2006 — Нагиб Махфуз — Эгиипэт суруйааччыта, 1988 с. Нобель литэрэтиирэҕэ бириэмийэтин кыайыылааҕа. Аныгы араб литэрэтиирэтин ордук биллиилээх суруйааччыларыттан биирдэстэрэ.