Иһинээҕитигэр көс

1901

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Сыллар
1897 1898 1899 190019011902 1903 1904 1905
Уоннуу сыллар
1870-с 1880-с 1890-с1900-с1910-с 1920-с 1930-с
Үйэлэр
XIX үйэXX үйэXXI үйэ

1901 сыл.

  • Кулун тутар 5 — Нуучча таҥаратын дьиэтэ суруйааччы Лев Толстойу таҥара дьиэтиттэн дьалты туруорбут (отлучение).
  • Кулун тутар 5Арассыыйа II Дууматын бастакы мунньаҕа саҕаламмыт.
  • Кулун тутар 9 — урукку истиилинэн олунньу 24 күнүгэр «Сыаркап биэдэмэстэригэр» Синод олунньу 21-22 күннэринээҕи Лев Толстойу Нуучча православнай сыаркабыттан атарахсытар быһаарыыта бэчээттэммит.
  • Кулун тутар 21 — идэтийбит өрөбөлүүссүйэньиэр, Тифлискэ сэссийээл-дэмэкэрээттии түмсүү салайааччыта Виктор Курнатовскай 2,5 сылга хаайыллыбыт уонна 4 сылга Илин Сибииргэ көскө ыыттыллыбыт. Хаайыытын болдьоҕо бүтүүтэ 1903 сыллаахха сэтинньи ыйга Дьокуускай куоракка көскө ыытыллыбыт. Манна 1904 сыллаахха 56 сыылынайдар өрө турууларын — "Романовканы" — салайбыт.
  • Атырдьах ыйын 8 — Дьокуускайга телеграф үлэтин саҕалаабыт. Көмүс хостооччулар телеграф Саха сиригэр кэлиитигэр 75 тыһ. солкуобайы сиэртибэлээбиттэрэ биллэр. Саха сирин олохтоохторо станцияларга анаан дьиэ уонна босхо 26 тыһ. баҕана кэрдэн биэрэр эбээһинэс ылыммыттарын туһунан этиллэр. 1896 с. атырдьах ыйыгар телеграф линията Битиимҥэ кэлбит, 1900 с. Өлүөхүмэ куоратыгар. Онтон 1901 с. бу күн — Дьокуускайга.
  • Сэтинньи 14Австрия бырааһа Карл Ландштейнер бастакынан хааны үс бөлөххө араарбыт: 0(I), А(II) уонна В(III). Икки сылынан кини үөрэнээччилэрэ төрдүс бөлөҕү арыйбыттара: АВ(IV). Бу арыйыы түмүгэр хааны көһөрөн кутуу киэҥник туттуллар буолбута. Карл Ландштейнер хаан группаларын арыйбытын иһин 1930 сыллаахха Нобель бириэмийэтин ылбыта.
  • Бэс ыйын 25Иван Атласов төрөөбүт, 1932 с. Дьааҥы баһыгар көмүс көрдүү сылдьан Орулҕан сиһин ойуулаабыт геолог, геология-минералогия билимин дуоктара.