Дьокуускай

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Дьокуускай (ааҥл.)
Дьокуускай (Саха тыла)
Якутск (Нучча тыла)
Yakutsk (Ааҥыл тыла)

М. К. Аммосов аатынан Хоту-Илиҥҥи федеральнай университет, КФЕН.

Дьокуускай өрүс үрдүгэр турар сирэ
Coordinates
000) 63°02′ с. ш. 129°44′ в. д. / 63.033° с. ш. 129.733° в. д. / 63.033; 129.733 (G) (O)Координаталара: 000) 63°02′ с. ш. 129°44′ в. д. / 63.033° с. ш. 129.733° в. д. / 63.033; 129.733 (G) (O)
Coat of ArmsFlag
Куорат Күнэ: Балаҕан ыйын иккис өрөбүлэ
Дьаһалта ыстаатыhа
Федерал субъект
In jurisdiction of
Киин куорат of
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Local self-government
Charter Charter of Yakutsk
Municipal status Куорат уокуруга
Ил Дархан Евгений Николаевич Григорьев
Representative Body Уокурук Сүбэтэ
Иэн
Иэнэ 121,93 km² (47,1 sq mi)
Олохтоохторо
2002 Census
- Rank
- Чиҥэ
355 000 inhabitants
89с
2911,5/km² (7540,8/sq mi)
Устуоруйата
Тутуллубута Балаҕан ыйын 25, 1632
Атын информация
Почта кода 677xxx
Телефон кода +7 4112
Официал ситим-сирэ
http://www.yakutsk-city.ru/

Дьокуускай (eng. Yakútsk) портовай куорат, Туймаада хочотугар баар, Саха Сирэ киин куората. г.о город Якутск киинэ.

Тордус куорат Ыраах-Илинни Федеральнай округка нэhилиэнньэнэн улахан куораттардан. hаамай улахан куораттардан, элбэх сыллаах тонууга турар куорат.

hаамай улахан куорат Саха Сиригэр. Дьокуускай hаамай тургэнник улаата турар куораттарга киирсэр

Устуоруйата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

1632 сыллаахха Бекетов баһылыктаах нуучча хаhаахтара Өлүөнэ кытылыгар, билиҥҥи Уус-Алдан сиригэр бастаан остуруок туппуттар. Онтон нуучча хаһаахтарын тойоно Иван Галкин Өлүөнэ остуруогун халаан уута ылара бэрдин иһин, Өйүк баай хонуутугар (эбэтэр лог диэни луг диэн сыыһа суруйбут буоллахтарына - аппатыгар) өрүс уҥуор куорат билиҥҥи турар сиригэр көһөрбүтэ.

Өлүөнэ кыраайын (Ленский край) киинин быһыытынан бастаан Өлүөнэ остуруога дэнэр этэ. 1638 сыллаахха Саха Сирин Енисей уеһыттан арааран Саха уеһа оҥороллоругар киин остуруок буолбута.

1680 сыллаахха саҕаламмыт реформа кэмигэр 1681 сыллаахха остуруокка Приклонскай бойобуода кэлэр, кини сүрүн соруга - остуруогу куоракка кубулутуу. Куораты тутуу от ыйын 24 күнүгэр 1682 сыллаахха саҕаламмыт. 3600 саһаан кыбадыраат иэннээх сири 3,5 миэтэрэ кэриҥэ үрдүктээх күрүө туттарар. Бу эркиҥҥэ 8 баасына туттарар. Куорат городничайынан Семен Иванович Епишев диэн киһи ананар.

Тохсунньу 10 күнүгэр 1696 сыллаахха Сибиирдээҕи бирикээс Саха уеһын уонна куоратын чертежтарын оҥорорго ыйаах таһаарар. Онтон нөҥүө сылыгар тохсунньу 31 күнүгэр үрүҥ көмүс бэчээти оҥотторон ыытар. Бу кэмтэн ыла остуруок бүтэһиктээхтик куорат аатын сүгэр[1].

Килиимэтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Салгын тэмпэрэтиирэтин орто кээмэйэ (2012 сыл)[2].

Салгын тэмпэрэтиирэтин орто кээмэйэ
Тохсунньу Олунньу Кулун тутар Муус устар Ыам ыйа Бэс ыйа От ыйа Атырдьах Балаҕан Алтынньы Сэтинньи Ахсынньы Сыл
-26 °C -27.4 °C -17.5 °C 1.0 °C 11.3 °C 20.3 °C 21.9 °C 18 °C 9.5 °C -2.2 °C -19 °C -29.0 °C °C

Демография[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Сурутуу ыытыллыбыт сылларга уонна 2007 сылга олохтоох ахсаана


Дьокуускай куоракка — 355000 киьи(2021 сыл) олорор.

Бу куоракка элбэх норуот олорор. Сахалар, нууччалар уонна да атыттар.

Дьокуускай куорат тургэнник улаата турар куорат.

Омуктар ахсааннара (нелегаллары аахпакка туран)[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өссө маны көр[биики-тиэкиһи уларытыы]

Испииhэккэ 10-тан тахса тыhыынча ахсааннаах омуктар.

  • Нууччалар - 143 тыh.
  • Сахалар - 142 тыh.
  • Украинецтар - 32 тыh.
  • Кытайдар - 25 тыh.
  • Узбектар - 21 тыh.
  • Татаардар - 12 тыh.
  • Башкирдар (башкорт) - 11,9 тыh.
  • Кэриэйдэр - 10,3 тыh.
  • Эрмээннэр - 10,2 тыh.
  • Белорустар - 10,2 тыh.
  • Таджиктар - 10 тыh.

Дьокуускай Ытык олохтоохторо[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Дьокуускайга төрөөбүт биллэр дьон[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Чулуу мэйии бараштар - слэйдар вайбтар уонна чиллар

Доҕордуу куораттар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Үөрэҕирии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Фотогалерея[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. Дьокуускай хаһан куорат дэммитэй? А.Павлов-Дабыл, Кэскил хаһыат, 2.10.2012
  2. Погода и Климат:Климат Якутска

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Дьокуускай куорат уокурук дьаһалататын официал ситим-сирэ Архыыптаммыт 2013, Ыам ыйын 1 күнүгэр.


Wikimedia Commons
Wikimedia Commons
Дьокуускай Биики Хааһахха