1899

1899 сыл.

Туох буолбута

• Олунньу 4 — Филиппиин-Америка сэриитэ саҕаламмыт. Испания былааһыттан АХШ көмөтүнэн саҥа босхоломмут Филиппиин арыыларыгар АХШ бэйэтэ саба түспүт уонна сотору кэминэн Филиппиини протекторат оҥостубут.
• Олунньу 15 — Ол саҕана Арассыыйа импиэрийэтин састаабыгар киирэр киэҥ автономиялаах Финляндияҕа Импиэрийэ сокуоннара Финляндия сокуоннарын баһыйыахтаахтарын туһунан импэрээтэр манифеһа тахсыбыт. Финляндияны нууччатытыы бэлиитикэтэ саҕаламмыт. Бэлиитикэни фиинн норуотун өс номоҕор хаалбыт генерал Николай Бобриков ыыппыта.
• Кулун тутар 6 — Bayer хампаанньа «Аспирин» диэн эргиэн мааркатын регистрациялаабыт.
• Ыам ыйын 1 — Саха сиригэр аан бастаан маевка буолбут. Верхоянскайга Михаил Иванович Бруснев диэн киһи тэрийиитинэн көскө олорооччулар Дьааҥы өрүс кытылыгар мустан мунньахтаабыттар. Устуоруйаттан: Арассыыйаҕа аан бастаан бу күнү 1891 с. Санкт-Петербурга эмиэ Бруснев салалтатынан бэлиэтэбиттэрэ диэн буолар.
• Бэс ыйын 1 — Дьокуускайга уу суолунан Хапхаастан көскө ыытыллыбыт духобордар кэлбиттэр. Бу дьон сэрии сэбин тутартан батыналлара. Бастаан Кырыымҥа, онтон Хапхааска көскө ыыта сылдьыбыттара. Тиһэҕэр үгүстэрэ Лев Толстой уонна квакердар өйөбүллэринэн Канаадаҕа көспүттэрэ, сыдьааннара билигин да онно бааллар.

• Бэс ыйын 19 — Арассыыйаҕа Манньыат устааба бигэргэммит, Сергей Витте дойду үбүн-харчытын тиһигин уларытыыта манан түмүктэммит.

• От ыйын 1 — Аан дойду гостиницаларыгар Библияны босхо тарҕатар «Гидеон» диэн тэрилтэ үөскээбит.
• От ыйын 20 — Саха уобалаһыгар улуустарынан уонна уокуруктарынан нэһилиэк сирдэрин тэҥинэн тарҕатар туһунан инструкция уонна күбүрүнээтэр В.Н. Скрипицын ол туһунан дьаһала тарҕатыллыбыт.
• От ыйын 29 — Бастакы Гаагатааҕы конвенция ылыныллыбыт.

Төрөөбүттэр

• Габышев Александр Гаврилович, 1934—1938 сыллардаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Президиумын бэрэссэдээтэлэ.

• Тохсунньу 8 — Василий Котенко (1899–1922), Саха сиригэр Гражданскай сэрии уонна сэбиэскэй былааһы олохсутуу кыттыылааҕа.
• Тохсунньу 17 — Аль Капоне (Альфонсе Габриэль Капоне) — 1920—1930-с сыллардааҕы Америка маапыйатынЧикаго саамай улахан баандатын бас-көһө.

• Кулун тутар 27 — Алексей Егоров — Саха сиригэр биология, химия оскуолатын төрүттээччи, сахаттан бастакы химическэй наука кандидата, биологическай наука доктора.

• Муус устар 22 — Владимир Набоков (1977 өлб.), Петербурга баай ыалга төрөөбүт, Кырыымҥа, Германияҕа, Францияҕа уонна АХШ-ка олорбут суруйааччы, бэйиэт, литературовед уонна энтомолог учуонай.

• Бэс ыйын 3 — Константин Воробьёв (1988 с. өлб.), орнитолог, фаунист, зоогеограф, биология билимин дуоктара, Саха АССР билимин үтүөлээх дьайыксыта. Учуонай 1955 сыллаахтан 1965 сыллаахха диэри ЯФАН-ҥа үлэлээбитэ.

• От ыйын 21 — Эрнест Хемингуэй (1961 с. бэйэтигэр тиийиммитэ), эмиэрикэ суруйааччыта, суруналыыс, Нобель бириэмийэтин лауреата (1954).

• Сэтинньи 10 — Аржаков Степан Максимович (1899 — 1942) — государственнай, политическэй уонна хаһаайыстыбаннай диэйэтэл.