Бэс ыйын 19
Перейти к навигации
Перейти к поиску
Бэс ыйын 19 диэн Григориан халандаарыгар сыл 170-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 171-c күнэ). Сыл бүтүө 195 күн баар.
Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
ХНТ — Сэрии кэмигэр күүһүлээһини утары охсуһуу күнэ[1]
Арассыыйа — Мэдиссиинэ үлэһитин күнэ (бэс ыйын үһүс баскыһыанната)- Тиэтэйбэккэ дьаарбайыы күнэ [2]
Алжир — Өрөбөлүүссүйэ күнэ
Венгрия — Тутулуга суох Венгрия күнэ
Кувейт — Тутулуга суох буолуу күнэ
АХШ — Кулуттары босхолообут күн. 1865 сыллаахха Техааска аармыйа генерала Грейнджер кулуттары босхолуур туһунан бирикээһэ тахсыбыт. Уруккуттан хара тириилээхтэр киэҥник бэлиэтиир күннэрэ, былырыыҥҥыттан бэрэсидьиэн Байден ыйааҕынан дойду үрдүнэн бэлиэтэнэр
Тринидад уонна Тобаго — Үлэ күнэ[3].
Уругвай — Хосе Артигас төрөөбүт күнэ
ПМР — Бендеры толук буолбут дьонун ахтар күн[4]. 1992 сыллаахха бу куоракка икки өттүттэн (тутулуга суох буолуу уонна ССРС иһигэр хаалыан баҕарааччылар) сүүһүнэн киһи уонна олохтоохтортон элбэх киһи өлүүлээх утарыта турсуу буолбута.
- Элбэх дойдуга Аҕа күнэ (бэс ыйын үһүс баскыһыанната). 2022 сыллаахха бэс ыйын 19 күнүгэр түбэһэр, 2023 — 18 күнүгэр
- Серповидноклеточнай анемия күнэ
Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Б. э. инн. 240 сыл — былыргы гириэк учуонайа Эратосфен Сир меридианын устатын ааҕан таһаарбыт.
- 1739 — Мартын Шпанберг хапытаан Камчааткаҕа тутуллубут аалларынан Японияҕа тиийбит. Ыраахтааҕы Анна Иоанновна сорудаҕынан туох тутуллааҕын, пуортарын чичнийбит, атыы-эргиэн бастакы хардыыларын оҥорбут.
- 1809 — Финляндия Швецияттан арахсан Арассыыйа састаабыгар көспүтүн кэннэ ыҥырыллыбыт сейм (түмэн) Финляндияны Арассыыйа иһигэр киэҥ автономиялаах судаарыстыбанан биллэрбит. Ыраахтааҕы Александр I ол туһунан манифест таһаарбыт. Сейм дьокутааттара ыраахтааҕыга андаҕайбыттар.
- 1862 — АХШ Кэнгириэһэ кулуттааһыны боппут. Бу кэмҥэ гражданскай сэрии хайыы-үйэ буола турара.
- 1899 — Арассыыйаҕа Манньыат устааба бигэргэммит, Сергей Витте дойду үбүн-харчытын тиһигин уларытыыта манан түмүктэммит.
- 1920 — РСФСР Совнаркома Бүтүн Арассыыйатааҕы аахпат буолууну суох гынар хамыыһыйа тэрийбит.
- 1923 — Алдан куората олохтоммут. Бу күн Незаметнай үрэҕэр аҕыйах билэр дьонун кытары көмүс сууйа сылдьар саха Михаил Тарабукин уонна Дьокуускайтан кэлбит трудовой артель салайааччыта латыш Вольдемар Бертин кыһыл көмүс булбуттар.
- 1917 — Аан дойду бастакы сэриитин кэмигэр Улуу Британия хоруола Георг V бэйэтин кэргэттэрин ааттарыттан ньиэмэстии титуллары суох гынарга ыйаах таһаарбыт. Инньэ гынан хоруол династиятын аата Саксен-Кобург-Гота оннугар Виндзор буолбута.
- 1947 — Верхоянскай куорат суруксутун уола устуорук учуонай Афанасий Новгородов Тыл, литератуура уонна устуоруйа институутун дириэктэрэ буолбут.
- 1960 — Тустуук, хапсаҕайга икки төгүллээх өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөнэ Үөгэн нэһилиэгиттэн төрүттээх Михаил Толбонов Томпо оройуонун спартакиадатыгар кыайбыт.
- 1961 — Кувейт тутулуга суох буолбут.
- 1992 — Молдавияҕа Бендеры куорат иһин кыргыһыы саҕаламмыт. Биир өттүттэн Приднестровьены тутулуга суох гына сатыыр күүстэр, иккис өттүттэн Молдавия бүтүн буоларын туруулаһааччылар кыргыспыттар. Приднестровье өттүттэн генерал Лебедь салайааччылаах ССРС 14-с аармыйатын чаастара кыттыбыттара. Бу баччааҥҥа диэри сүгүн чинчиллибэтэх кыргыһыы кэмигэр Лебедь өстөөҕө Костенко диэн, кинини кытта Афганистааҥҥа сулууспалаабыт эппиһиэр, биллибэт быһыыга-майгыга өлбүтэ (Лебедь Афганистааҥҥа "договорной" кишлак дьонун ытыалаабытын иһин Костенко кинини кырбаабыта биллэр).
- 1993 — Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин СӨ бэрэсидьиэнин Михаил Николаев ыҥырыытынан Таатта ыһыаҕар сылдьыбыт.
- 1998 — Саха дьахталларыттан бастакы гроссмейстер Александра Бурнашева сүүс харахтаах дуобакка дьахталларга Арассыыйа чөмпүйүөнэ буолбут.
- 2012 — WikiLeaks тэрийээччи Джулиан Ассанж Эквадор Лондоннааҕы посольствотыгар саһар сир көрдөөбүт. АХШ-ка экстрадициялыахтара диэн сэрэхэчийэн.
Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- 1908 — Павел Мельников (21.07.1994 өлб.) — ирбэт тоҥу чинчийбит геолог учуонай, Социалистыы Үлэ Дьоруойа. Бу Петербуурга төрөөбүт киһи 1939 сыллаахтан 1988 сыллаахха диэри Саха сиригэр үлэлээбитэ.
Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- 1956 — Владимир Обручев (1863 төр.), геолог, географ, академик, айанньыт, билими билиһиннэрээччи. "Санников сирэ" диэн арамаан ааптара.
- 2007 — Михаил Шкулев-Налимскай (3.07.1919 төр.) — тойуксут, олоҥхоһут, Абый улууһун устуоруйатын, уран тылын баайын хомуйааччы, чинчийээччи, толорооччу.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ↑ Международный день борьбы с сексуальным насилием в условиях конфликта, 19 июня // Организация Объединенных Наций.
- ↑ 19 июня — Международный день прогулки // Penzainform.ru.
- ↑ Public holidays in Trinidad and Tobago(ааҥл.).
- ↑ План мероприятия на день памяти жертв Бендерской трагедии 19 июня(нууч.)(суох сигэ — история) (14 Бэс ыйын 2013). Тургутулунна 17 Бэс ыйын 2013. Төрүт сириттэн архыыптанна 31 Алтынньы 2016.