Сир
.jpg) |
||||||||||
Designations
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adjective | Terrestrial, Terran, Telluric, Tellurian, Earthly | |||||||||
Эргийэр иитэ
| ||||||||||
| Epoch J2000.0 | ||||||||||
| Aphelion | 152,097,701 km 1.0167103335 AU |
|||||||||
| Perihelion | 147,098,074 km 0.9832898912 AU |
|||||||||
| Semi-major axis | 149,597,887.5 km 1.0000001124 AU |
|||||||||
| Eccentricity | 0.016710219 | |||||||||
| Orbital period | 365.256366 days 1.0000175 yr |
|||||||||
| Average orbital speed | 29.783 km/s 107,218 km/h |
|||||||||
| Inclination | 1°34'43.3"[1] to Invariable plane |
|||||||||
| Longitude of ascending node | 348.73936° | |||||||||
| Argument of perihelion | 114.20783° | |||||||||
| Satellites | 1 (the Moon) | |||||||||
Физика кээмэйдэрэ
| ||||||||||
| Mean radius | 6,371.0 km[2] | |||||||||
| Equatorial radius | 6,378.1 km[3] | |||||||||
| Polar radius | 6,356.8 km[4] | |||||||||
| Flattening | 0.0033528[3] | |||||||||
| Circumference | 40,075.02 km (equatorial) 40,007.86 km (meridional) 40,041.47 km (mean) |
|||||||||
| Surface area | 510,072,000 km²[5][6][note 1]
148,940,000 km² land (29.2 %) |
|||||||||
| Volume | 1.0832073Халыып:E km³ | |||||||||
| Mass | 5.9736Халыып:E kg | |||||||||
| Mean density | 5.5153 g/cm³ | |||||||||
| Equatorial surface gravity | 9.780327 m/s²[7] 0.99732 g |
|||||||||
| Escape velocity | 11.186 km/s |
|||||||||
| Sidereal rotation period |
0.99726968 d[8] 23h 56m 4.100s |
|||||||||
| Equatorial rotation velocity | 465.11 m/s | |||||||||
| Axial tilt | 23.439281° | |||||||||
| Albedo | 0.367[9] | |||||||||
| Surface temp. Kelvin Celsius |
| |||||||||
Атмосферата
| ||||||||||
| Surface pressure | 101.3 kPa (MSL) | |||||||||
| Composition | 78.08% Nitrogen (N2) 20.95% Oxygen (O2) 0.93% Argon 0.038% Carbon dioxide About 1% water vapor (varies with climate)[9] |
|||||||||
.svg){kind=small}
Сир диэн Күнтэн үһүс планета. Күн систематын сирдиҥи планеталарыттан диаметрынан, маассатынан уонна чиҥинэн ордук улахан планета. Ый диэн биир аргыстаах.
Cир аан дойду соҕотох олохтоох сирэ. 4.54 млрд. сыл анараа өттүгэр үөскээбитэ. Олох 1 млрд. сыллааҕыта.
Киэҥ өйдөбүлүгэр:
- атах аннынааҕы үктэл;
- Сир планета;
- түөлбэ сир;
- дойду;
- үүнээйи үүннэрэргэ анаан оҥоһуллубут бааһына, оҕуруот сирэ;
- моой ананыллыбыт ходуһа, сайылык, уһаайба, ойуур уо.д.а.
Т.к.: йер (был. түүр.); ер (түүр.); жер (казах., кирг.) — сир, туох эмит төрүкүттэн билиҥҥэ диэри баар миэстэтэ; түөлбэ сир.
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Allen, Clabon Walter; Cox, Arthur N. (2000). Allen's Astrophysical Quantities. Springer. pp. 294. ISBN 0387987460. http://books.google.com/books?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA294.
- ↑ Various (2000). David R. Lide. ed. Handbook of Chemistry and Physics (81st edition ed.). CRC. ISBN 0849304814.
- ↑ 3,0 3,1 IERS Working Groups (2003). "General Definitions and Numerical Standards". McCarthy, Dennis D.; Petit, Gérard IERS Technical Note No. 32, U.S. Naval Observatory and Bureau International des Poids et Mesures. Проверено 2008-08-03.
- ↑ Cazenave, Anny (1995). Ahrens, Thomas J.. ed (PDF). Global earth physics a handbook of physical constants. Washington, DC: American Geophysical Union. ISBN 0-87590-851-9. http://www.agu.org/reference/gephys/5_cazenave.pdf. Retrieved on 2008-08-03.
- ↑ Pidwirny, Michael (2006-02-02). «Surface area of our planet covered by oceans and continents.(Table 8o-1)» (University of British Columbia, Okanagan). Проверено 2007-11-26.
- ↑ Staff. World. The World Factbook. Central Intelligence Agency (24 От ыйын 2008). Тургутулунна 5 Атырдьах ыйын 2008.
- ↑ Yoder, C. F. (1995) p. 12.
- ↑ Allen, Clabon Walter; Cox, Arthur N. (2000). Allen's Astrophysical Quantities. Springer. pp. 296. ISBN 0387987460. http://books.google.com/books?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA296.
- ↑ 9,0 9,1 Цитата сыыһата: Сыыһа
<ref>тиэк (тег);earth_fact_sheetдиэн хос быһаарыыларга аналлаах тиэкис суох
| ||||||||||||||
Цитата сыыһата: "note" бөлөх <ref> тиэгигэр сөп түбэһэр <references group="note"/> тиэк көстүбэтэ