Дьэллэҥэ

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Дьэллэҥэ  ♀
Venus
Чолбон дьиҥ өҥө
Designations
Adjective Venusian or (rarely) Cytherean, Venerean
Эргийэр иитэ
Epoch J2000
Aphelion108 942 109 km
0.728 231 28 AU
Perihelion 107 476 259 km
0.718 432 70 AU
Semi-major axis 108 208 930 km
0.723 332 AU
Eccentricity 0.006 8
Orbital period 224.700 69 day
0.615 197 0 yr
Synodic period 583.92 days[1]
Average orbital speed 35.02 km/s
Inclination 3.394 71°
3.86° to Sun's equator
Longitude of ascending node 76.670 69°
Argument of perihelion 54.852 29°
Satellites None
Физика кээмэйдэрэ
Mean radius 6 051.8 ± 1.0 km[2]
0.949 9 Earths
Flattening < 0.000 2[2]
Surface area 4.60Халыып:E km²
0.902 Earths
Volume 9.38Халыып:E km³
0.857 Earths
Mass 4.868 5Халыып:E kg
0.815 Earths
Mean density 5.204 g/cm³
Equatorial surface gravity8.87 m/s2
0.904 g
Escape velocity10.46 km/s
Sidereal rotation
period
243.018 5 day
Equatorial rotation velocity 6.52 km/h
Axial tilt 177.3°[1]
North pole right ascension 18 h 11 min 2 s
272.76°[3]
North pole declination 67.16°
Albedo0.65[1]
Surface temp.
   Kelvin
   Celsius
minmeanmax
735 K[4][5]
461.85 °C
Apparent magnitude up to -4.6[1]
Angular diameter 9.7" — 66.0"[1]
Атмосферата
Surface pressure 9.3 MPa
Composition ~96.5% Carbon dioxide
~3.5% Nitrogen
0.015% Sulfur dioxide
0.007% Argon
0.002% Water vapor
0.001 7% Carbon monoxide
0.001 2% Helium
0.000 7% Neon
trace Carbonyl sulfide
trace Hydrogen chloride
trace Hydrogen fluoride

Дьэллэҥэ (Дьэллэҥэ чолбон, нууч. Венера) диэн Күнтэн иккис планета. Эргийэр иитэ 224.7 күн. Түүҥҥү халлааҥҥа сандааран көстөр. Чолбон Cирдиҥи чолбоннор ахсааннарыгар киирэр.


Венера сир группатыгар киирэр планета буолар, тоҕо диэтэххэ кини кытаанах таас ньуурдаах, ис күн систиэмэтин атын планета курдук. Астрономнарга тыһыынчанан сыл Венераны билэллэр. Былыргы римляннар "таптал уонна кэрэ таҥара" диэн ааттаммыттара.

Венера-ыйтан ураты, түүҥҥү халлааҥҥа саамай чаҕылхай буолар. Кинини сороҕор сарсыардааҥы сулус эбэтэр киэһээҥи сулус диэн ааттыыллар, күн тахсыан аҕай иннинэ илэ хараҕынан көрөргө чэпчэкитик көстөр. Атын кэмҥэ күн киириитин кэнниттэн тута көрүөххэ сөп. Венера сиргэ планетаттан ордук чугас.

Венераҕа ардыгар планетаны-сир эдьиийин ааттыыллар, тоҕо диэтэххэ кинилэр кээмэйдэринэн уонна гравитацияларынан олус майгыннаһаллар. Атын планеталар олус араас. Венера салгына диоксид углеродаттан турар халлааныгар сернай кислоталаах былыттардаах.

Халыҥ атмосфераттан сылтаан ньууру көрөр уустук. Сүүрбэ биирис үйэҕэ диэри үгүс дьон онно олох буолуон сөп дии санаабыттар. Венера ньуурунгар сиртэн халлаан баттааһына 92 төгүл күүстээх. Венераҕа спутниктара суох. Венера атын былааннарынан бэйэтин тула эргийиитэ атын өрүтүгэр эргийэр.

Кинини сороҕор "сир өһүөннээх игирэ аҥаара"диэн ааттыыллар.

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Цитата сыыһата: Сыыһа <ref> тиэк (тег); nssdc диэн хос быһаарыыларга аналлаах тиэкис суох
  2. 2,0 2,1 Seidelmann, P. Kenneth; Archinal, B. A.; A’hearn, M. F.; et.al. (2007). «Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006». Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 90: 155–180. DOI:10.1007/s10569-007-9072-y. Проверено 2007-08-28.
  3. Report on the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements of the planets and satellites. International Astronomical Union (2000). Тургутулунна 12 Муус устар 2007.
  4. Venus: Facts & Figures (html). NASA. Тургутулунна 12 Муус устар 2007.
  5. Space Topics: Compare the Planets: Mercury, Venus, Earth, The Moon, and Mars. Planetary Society. Тургутулунна 12 Муус устар 2007. Төрүт сириттэн архыыптанна 2 Балаҕан ыйын 2006.