Алтынньы 4
Алтынньы 4 диэн Григориан халандаарыгар сыл 277-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 278-c күнэ). Сыл бүтүө 88 күн баар.
Бэлиэ күннэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Хамсыыр харамайдар күннэрэ
ХНТ — Аан дойдутааҕы космос нэдиэлэтэ саҕаланар
Арассыыйа — Космос сэриилэрин күнэ- Арассыыйа — МЧС гражданскай оборона сэриилэрин күнэ
Мозамбик — Эйэ уонна иллээх буолуу күнэ
Лесото — Тутулуга суох буолуу күнэ (Британияттан, 1966)
Швеция, 
Финляндия — Корицалаах буулка күнэ. Төһө да солуута суох курдугун уонна атыыны-эргиэни көҕүлээри тэриллибитин иһин, бу дойдуларга сүрдээх киэҥник бэлиэтэнэр буолбут, ону дьон төрүт үгэскэ тардыһыыларынан быһаараллар
Түбэлтэлэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1582 — Рим паапата Григорий XIII уурааҕынан григориан халандаара ылыныллыбыт. Аныгыскы күн алтынньы 15 күнэ буолар диэн биллэриллибит. Бу халандаар Юлиан халандаарын сүрүн алҕастарын көннөрбүтэ, сыыйа аан дойду барыта көспүтэ.
- 1853 — Нуучча адмирала Геннадий Невельскай Сахалиҥҥа Арассыыйа былааҕын көтөхпүт.
- 1883 — Аатырбыт Илиҥҥи эспириэс бастакы эриэйсэ Парижтан Стамбулга айаннаабыт.
- 1957 — Байконур полигонуттан Сир бастакы оҥоһуу (искусственнай) аргыһа «Спутник-1» ыытыллыбыт. Куосумас эрата саҕаламмыт.
- 1959 — «Луна-3» куосумас аппаарата ыытыллыбыт. Бу аппараат бастакынан Ый улаҕа өттүн хаартыскаҕа түһэрбитэ. Инньэ гынан, Сэбиэскэй Сойуус Ый ньуурун улаҕа өттүнээҕи эбийиэктэригэр аат биэрэр кыахтаммыта.
- 1993 — Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин Үрдүкү Сэбиэт үлэтин тохтотоору Москубаҕа тааҥкалаах сэриини киллэрбит уонна Үрүҥ Дьиэни ытыалаабыт. Икки нэдиэлэлээх былаас былдьаһыытын түмүгүнэн Борис Ельцин кыайыылаах тахсыбыт.
- 2006 — Исландияҕа WikiLeaks ситим-сир баар буолбут. Кэлин бу саайт туспа барыһы киллэриммэт тэрилтэҕэ кубулуйбута, элбэх кистэлэҥ докумуоннары бэчээттээн аан дойдуга элбэх айдааны таһаарбыта.
- 2008 — Ленскэй улууһугар "Илин Сибирь - Чуумпу далай" (нууччалыы кылгатан ВСТО) нефтепровод Тайшеттан Талакааҥҥа барар учаастагын үөрүүлээх аһыллыыта буолбут.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1868 — Петр Афанасьев — түмэт диэйэтэлэ, саха бастакы үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, Дүпсүн улууһун кулубата, "Сахалар сойуустарын" тэрийсээччи. Cири хорутан бурдук, оҕуруот ыһыытын пропагандалаабыт, тыа хаһаайыстыбатыгар аналлаах тиэхиникэни маҥнайгынан холоон көрөн дьон туһанарыгар холобур буолбут. Ону кытары сири нүөлсүтэр соруктаах Саха сиригэр бастакы аһыллар-сабыллар быһыты туттарбыт уонна кыыл-сүөл түмэлин арыйан үлэлэппит киһи.
- 1901 — Лука Харитонов — филология билимин дуоктара, бэрэпиэссэр, РСФСР уонна Саха АССР билимин үтүөлээх диэйэтэлэ.
- 1939 — Прокопий Яковлев — РФ уонна Саха АССР үтүөлээх бырааһа. 1979-1990 сылларга СГУ Медико-лечебнай факультетын декана, 1994-1999 сылларга СӨ Доруобуйа харыстабылын миниистирэ. Кэбээйи улууһун Ытык олохтооҕо.
Өлбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1669 — Рембрандт — Нидерланд уhулуччулаах уруhуйдьута.
- 1872 — Владимир Даль — нуучча суруйааччыта, фольклор хомуйаччыта, аатырбыт лексикограф, «Тыыннаах нуучча тылын быһаарыылаах тылдьытын» ааптара.
- 1947 — Макс Планк — Германия физигэ, квантовай механиканы арыйбытын иһин Нобель бириэмийэтин лауреата.
- 1957 — Тарас Местников (22.02.1904 төр.) — артыыс, ырыаһыт, драматург, Саха АССР норуодунай артыыһа. Саха тыйаатырын 1930-40-с сс. уонна 1955-57 сс. дириэктэрэ. 1948—1955 сс. Ньурба уонна Нуучча тыйаатырдарын дириэктэрэ, Саха араадьыйатыгар муусука эрэдээксийэтин эппиэттээх эрэдээктэрэ.
- 2005 — Георгий Бессонов — биллиилээх педагог, РСФСР оскуолатын үтүөлээх учуутала, Социалистыы Үлэ Дьоруойа.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||