От ыйын 9
Перейти к навигации
Перейти к поиску
От ыйын 9 диэн Григориан халандаарыгар сыл 190-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 191-c күнэ). Сыл бүтүө 175 күн баар.
Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Австралия — Конституция күнэ
Азербайджан — Дипломатия үлэһиттэрин күнэ
Аргентина — Тутулуга суох буолуу күнэ, Соҕуруу Америка холбоһуктаах провинциялара Tucumán сийиэһин 1816 сыллаахха ыыппыттар
Казахстаан — Уу хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин күнэ
Камбодьа — Мас күнэ (Arbor Day)
Марокко — Хасан II күнэ
Нунавут — Нунавут күнэ. 1993 сыллаахха плебисцит кэнниттэн Канаада түмэнэ Нунавут сокуонун ылыммыт, алта сыл буолан баран Нунавут Хотугулуу-Арҕаа территорияттан арахсан туспа территория бырааптаммыт. 2000 сыллаахха бастаан бэлиэтэммит
Панаама — Толук буолбут дьон күнэ
Палау — Конституция күнэ
Сан-Паулу — Конституция өрөбөлүүссүйэтин күнэ
Соҕуруу Судан — Тутулуга суох буолуу күнэ
Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- 1401 — Тимур Джалаиридтар султанааттарыгар кимэн киирбит, Багдад куораты урусхаллаабыт.
- 1762 — Сыл аҥаара Арассыыйаны салайбыт ыраахтааҕы Петр III (Петр I кыыһын уола, аҕата ньиэмэс) саагыбар оҥорон былаастан туораппыттар, кини оннугар ойоҕо Екатерина II (кэргэн тахсыан иннинэ Пруссия куоратын принцессата этэ) бүрүстүөлгэ олорбут. Биир уоллаахтар этэ (кэлин ийэтэ өлбүтүн кэннэ Павел I диэн ыраахтааҕы буолбута). Петр III биир нэдиэлэ буолан баран өлөн хаалбыта, хайдах өлбүтэ чопчу биллибэт, дьоҥҥо геморройтан сылтаан сүрэҕэ тохтообут диэн быһаарбыттара.
- 1791 — Мачиннааҕы кыргыһыы — Репнин салайааччылаах нуучча армията туроктары Мачин (Мэчин, Macin, Румыния) диэн куорат таһыгар үлтүрүрүппүт. Бу кыргыһыы Яссатааҕы эйэлэһиини түргэтэппитэ.
- 1816 — Аргентина Испанияттан тутулуга суоҕун биллэрбит күнэ.
- 1918 — Центросибирь бэрэстэбиитэлэ, Сэбиэскэй былааһы олохтооһун инструктора Былатыан Ойуунускай Саха сирин үлэлээн иитиллээччилэригэр туһаайан олохтоох сэбиэттэри тэрийэргэ ыҥырбыта.
- 1922 — И.П. Мизин хамандыырдаах кыһыл этэрээт Уус-Майа сэлиэнньэлэрин Петропавловскайы, Уус Майаны, Троицкайы босхолообут.
- 1944 — Аан дойду иккис сэриитэ бүтүүтүн саҕана Тали-Ихантала кыргыһыытыгар Сэбиэскэй Сойуус кимэн киириитин Финляндия тохтоппут. Онон сэрии кэнниттэн Финляндия тутулуга суох капиталистическэй дойдунан хаалбыт.
- 1985 — Кырсаһыт Семен Горохов (14.09.1930 төр.) Социалистыы Үлэ Дьоруойа буолбут.
- 1993 — Канаадаҕа Хотугулуу-Арҕаа Территориялартан Нунавут диэн инуиттар (эскимостар) олорор сирдэрэ туспа территория буолан араарыллыбыт. Бу Арктикаҕа сытар олус киэҥ уонна кыра нэһилиэнньэлээх сир (2012 сыллаахха — 33 тыһ. киһи).
- 2002 — Африка Холбоhуга тэриллибит. Бу холбоһукка 1 миллиард кэриҥэ нэһилиэнньэлээх Африка дойдулара бары киирэллэр. Штаб-кыбартыырата Эфиопия киин куоратыгар Аддис-Абебаҕа баар.
Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- 1930 — П. В. Григорьев төрөөбүт, САССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ (1989 өлбүт).
- 1932 — Николай Берестов — композитор, Дьокуускайдааҕы музыка училищетын учуутала..
- 1959 — Леонид Владимиров — РФ уонна СӨ билимин үтүөлээх диэйэтэлэ, РАЕН академига, биология билимин дуоктара, профессор, Ил Түмэн дьокутаата.
Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- 2010 — Василий Роббек — Саха Өрөспүүбүлүкэтин наукатын Академиятын академика, тыл үөрэҕин билимнэрин доктора, Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар кыһалҕаларын Институтун төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, 1992 сылтан 2008 сыллаахха диэри салайбыта.
|