Иһинээҕитигэр көс

Ахсынньы 25

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Ахсынньы 25 диэн Григориан халандаарыгар сыл 359-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 360-c күнэ). Сыл бүтүө 6 күн баар.

  • 800 — Улуу Карл «Арҕаа импэрээтэрэ» диэн титулунан Римҥэ бэргэһэлэммит.
  • 1000 — Иштван I Сибэтиэй Венгрия хоруола буолбут.
  • 1066 — Вильгельм I Сэрииһит Англия хоруонатын кэппит.
  • 1130 — Рожер II Сицилия хоруола буолбут.
  • 1492 — Эспаньола арыыга Колумб Америкаҕа испанецтар аан бастакы сэлиэнньэлэрин Ла-Навидады олохтообут.
  • 1766 (урукку ааҕыынан ахсынньы 14) — императрица Екатерина II саҥа Уложение (сокуоннар хомуурунньуктара) суруйар хамыыһыйаны тэрийэр туһунан манифест таһаарбыт. Ону таһынан ол Хамыыһыйаҕа киирэр дьокутааттары талыы хаамыытын быһаарар ыйаахтарга илии баттаабыт. Бу Арассыыйа импиэрийэтин бары өрүттэрин уларытар улахан реформа саҕаланыыта этэ. Бу быһаарыыга олоҕуран сахалартан дьокутаатынан Соппуруон Сыраанап талыллыбыта[1].
  • 1854Ричард Маак эспэдииссийэтин икки бөлөҕүттэн сүрүннэрэ, Өлөөн сиригэр Хуриҥда күөлгэ тиийэ сылдьан баран уһун унньуктаах айан кэнниттэн төннөн иһэн, Чуона өрүс төрдүгэр тиийбит. Бу кэнниттэн тохсунньуга Павловскай учуутал салалталаах бөлөҕү кытта Сунтаарга холбоспут.
  • 1903 — Илин Сибииргэ көскө сылдьан «Искра» хаһыаты тарҕаппытын иһин өрөбөлүссүйэниэр Иван Бабушкины өссө ыраатыннаран Дьокуускайга аҕалбыттар. Салгыы Үөһээ Дьааҥы уокуругар утаарбыттар. Онно 1905 сыллаахха амньыыстыйа биллэриллиэр диэри олорбута.
  • 1905 — Новороссия өрөспүүбүлүкэтэ хам баттаммыт.
  • 1917Украинаҕа сэбиэскэй былаас олохтоммут.
  • 1941 — Керчь-Феодосия десаан эппэрээссийэтэ саҕаламмыт.
    • Гонконг иһин кыргыһыы түмүктэммит, куораты дьоппуоннар оккупациялаабыттар.
  • 1946 — ССРС-ка И. В. Курчатов салалтатынан Европаҕа бастакы ядернай реактор үлэтин саҕалаабыт.
  • 1949Хабаровскайга Япония байыаннайдарын сууттааһын саҕаламмыт (ахсынньы 30 күнүгэр диэри буолбута).
  • 1962Сэбиэскэй Сойуус ядернай сэрии сэбин сир үрдүгэр тиһэҕин дэлби тэптэрбит. 1963 сыллаахха сөбүлэҥинэн сир үрдүгэр, ууга уонна салгыҥҥа дэлби тэптэрии бобуллубута.
  • 1977Израиль премьер-миниистирэ Менахем Бегин Эгиипэт бэрэсидьиэнин Мохаммед Анвар ас-Садаты кытта көрсүбүттэр.
  • 1979Афганистааҥҥа Сэбиэскэй Сойуус сэриилэрэ киирбиттэр.
  • 1991 — Арассыыйа РСФСР диэн аата уларыйан билиҥҥи аатын сүкпүт, Михаил Горбачёв ССРС бэрисидьиэниттэн уурайбыт.
  • 1992 — "Саханефтегаз" национальнай ньиэп-гаас хампаанньата үөскээбит.
  • 2016 — Александров ансамблын тиэйэн иһэр оборуона министиэристибэтин Ту-154 сөмүлүөтэ Хара Байҕалга түспүт, онно баар 92 киһи бары өлбүттэр.


  1. О.Г. Сидоров От Алексея Кулаковского до Николая Лугинова. Штрихи к истории якутской культуры. — Якутск: Бичик, 2011. — С. 39. — 200 с. — 1300 экз. — ISBN 978-5-7696-3795-7