1914 сыл
(Мантан: 1914 көстө)
Перейти к навигации
Перейти к поиску
| Сыллар |
|---|
| 1910 1911 1912 1913 — 1914 — 1915 1916 1917 1918 |
| Уоннуу сыллар |
| 1880-с 1890-с 1900-с — 1910-с — 1920-с 1930-с 1940-с |
| Үйэлэр |
| XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1914 сыл.
Туох буолбута[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Бастакы аан дойду сэриитэ саҕаламмыт
- Бэс ыйын 28 — серб Гаврило Принцип Австрияҕа ыраахтааҕы буолуохтаах эрцгерцог Франц Фердинанды өлөрбүт, бу Бастакы Аан дойду сэриитин саҕалыырга төрүөт буолбут
- От ыйын 8 — Уокурук суутун таас дьиэтин тутуута саҕаламмыта. Билигин бу дьиэҕэ Саха сирин Наукаларын Академията баар.
- Атырдьах ыйын 9 — Дьокуускайга 180 киловаттаах электростанция үлэҕэ киирбит.
- Атырдьах ыйын 15 — Бастакы аал Панаама ханаалынан ааспыт.
- Балаҕан ыйын 5 — Дьокуускайтан Бүлүүгэ диэри телеграф үлэҕэ киирбит.
- Балаҕан ыйын 5 — Боотур уус улууһун киинигэр Чурапчыга икки кылаастаах оскуола аһыллыбыт.
- Сэтинньи 2 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Арассыыйа Импиэрийэтэ Осмаан Импиэрийэтигэр сэриини биллэрбит. Биллэрин курдук бу икки импиэрийэ аҕыйах сылынан суох буолбутттара.
- Ахсынньы 8 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Британия флотун эскадрата Германия импиэрийэтин эскадратын Илин Азияҕа Фолкленд арыыларын иһин кыргыһыыга урусхаллаабыт.
Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Жадейкин Максим Степанович (1914—1944) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Геройа (1944).
- Томскай Савва Константинович (1914—1997) — суруналыыс, 1971—1981 сс. Саха Сирин суруналыыстарын Сойууһун бэрэссэдээтэлэ.
- Тохсунньу 1 — Мария Николаева — Саха Сирин уһун үйэлээх олохтооҕо, Ньурба улууһун Хорула нэһилиэгин ытык киһитэ.
- Олунньу 4 — Михаил Стрекаловскай — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Арассыыйа Федерациятын Дьоруойа (1996).
- Олунньу 22 — Федот Сафронов — Азия хотугулуу-илин эҥээрин чинчийээччитэ, учуонай, РСФСР уонна Саха АССР билимнэрин үтүөлээх диэйэтэлэ, РАН Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ, устуоруйа билимин дуоктара.
- Олунньу 27 — Дьуон Дьаҥылы — Макаров Гавриил Иванович (27.02.1914—06.03.1956) — поэт уонна тылбаасчыт, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
- Муус устар 8 — Кулаковскай Реас Алексеевич (08.04.1914—31.05.1993) — поэт, суруйааччы,
- Бэс ыйын 14 — Сапожников Владимир Васильевич (14.06.1914—23.03.1982) — Сэбиэскэй Сойуус Геройа, летчик.
- От ыйын 31 — Чаҕылҕан - Винокуров Илья Дорофеевич — оҕолорго анаан суруйбут саха поэта, суруйааччыта, тылбаасчыта.
- Балаҕан ыйын 6 — Федоров Дмитрий Самсонович - Миитэрэй Таас (1914 - 1951) — поэт, прозаик.
- Балаҕан ыйын 13 — Кершенгольц Моисей Израилевич — РСФСР уонна Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала (1914—1997).
- Алтынньы 17 — Ильин Дмитрий Иванович — саха биллиилээх муосчута.
- Алтынньы 25 — Овчинникова Александра Яковлевна, 1963 — 1980 сыллардаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ.
- Сэтинньи 28 — Марк Дмитриевич Слепцов (28.11.1914—16.06.1989) — Саха АССР норуодунай артыыһа, РСФСР норуодунай артыыһа.
- Лукин Тимофей Спиридонович (11.12.1914—15.04.1980) — биллиилээх сылгыһыт, Социалистическай Үлэ Геройа.
- Ахсынньы 25 — Александра Овчинникова — Ньурба Тыалыкытыттан төрүттээх түмэт, бэлиитикэ дьайыксыта, 1963—1980 сыллардаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэстээтэлэ.
Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Алтынньы 10 — Монастырев В. Г., норуот учуутала.
- Сэтинньи 21 — Крафт И. И., Якутскай уобалас урукку губернатора, Дьокуускай куорат бочуоттаах гражданина.