Балаҕан ыйын 6

Балаҕан ыйын 6 диэн Григориан халандаарыгар сыл 249-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 250-c күнэ). Сыл бүтүө 116 күн баар.

Бэлиэ күннэр

Болгария — Холбоһуу күнэ
Бонайре Бонайре — Былаах күнэ
Пакистан — Көмүскэнии уонна аармыйа күнэ
Сан-Томе уонна Принсипи — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
Эсватини Эсватини — Тутулуга суох буолуу күнэ (1968, Британияттан)
Чили — Дойду сомоҕолоһуутун күнэ

Түбэлтэлэр

1522 — Бастакы Сири эргийэр эспэдииссийэ түмүктэммит. Фернан Магеллаан илдьэ барбыт биэс хараабылыттан биир эрэ этэҥҥэ эргийэн кэлбит — Элькано диэн бааск омук хапытаан салалталаах «Виктория», 265 айаҥҥа аттаммыт дьонтон дойдуларыгар 18 эрэ киһи төннүбүт.
1689 — Арассыыйа уонна Кытай икки ардыларыгар бастакы дуогабар — Нерчинскэй дуогабара — түһэрсиллибит. Дуогабарга кыраныысса ханан ааһара быһаарсыллыбыт, мөккүөрдээх Амур өрүһүн тардыыта Кытай киэнэ буолбут. Инньэ гынан Чуумпу далай кытылыгар нууччалар Саха сиринэн эрэ тиийэр кыахтаммыттара.
1803 — Британия чинчийээччитэ Джон Дальтон аан бастаан химия элэмиэннэрин буукубалыран бэлиэтээбит.
1885 — Илиҥҥи Румелия Болгариялыын сойуустаһарын туһунан биллэрбит, билиҥҥи Болгария холбоһуута түмүктэммит.
1914 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Марнатааҕы бастакы кыргыһыы саҕаламмыт, бу кыргыһыы түмүгэр ньиэмэстэр Францияҕа кимэн киириилэрэ тохтообута.
1922 — Үрүҥ генерал Анатолий Пепеляев 650 киһилээх десана Айааҥҥа түспүт. Кинилэргэ корнет Михаил Коробейников 250 киһилээх өрө турааччылар тобохторун кытары холбоспут.
1936 — «ССРС народнай артыыһа» бочуоттаах аат олохтоммут. Сахалартан бу ааты сүкпүттэрэ: тыйаатыр режиссера уонна актера Василий Местников (1958), тыйаатыр актера уонна режиссера Дмитрий Ходулов (1958), опера ырыаһыта Анегина Ильина-Дмитриева (1988).
1939 — Аан дойду иккис сэриитэ: ЮАР Германияҕа сэриини биллэрбит.
1944 — Аан дойду иккис сэриитэ: сэбиэскэй аармыйа Тарту куораты (Эстония) ылбыт.
1955 — Стамбуулга (Туурсуйа) гириэктэри, дьэбириэйдэри уонна эрмээннэри утары погромнар буолбуттар, дьалхаан кэмигэр уонунан киһи өлбүт.
1966 — Соҕуруу Африка премьер-министрин Хендрик Фервурду түмэн мунньаҕын кэмигэр быһаҕынан анньан өлөрбүттэр. Бу киһини апартеид архитектора диэн ааттыыллар.
1970 — Аллараа Халымаҕа Черскэй аттыгар бөдөҥ нефтебаза аһыллыбыт, соруга — хотугу оройуоннары уонна Чукотканы уматыгынан хааччыйыы. Нефтебаза тула Черскэй урукку аатын ылбыт Алын Кириэс бөһүөлэк тутуллубут (нууч. Нижние Кресты).
1972 — Мюнхеҥҥэ арааб террористарын илиититтэн 9 Израиль олимпиеһа уонна ньиэмэс полицейскайа өлбүттэр. Өссө икки киһи бастакы саба түһүү кэмигэр бу иннинэ өлөрүллүбүттэр.
1976 — Сэбиэскэй лүөччүк Виктор Беленко МиГ-25 сөмүлүөтүнэн Японияҕа күрээбит уонна АХШ-тан саһарарыгар көрдөспүт.
1983 — Сэбиэскэй Сойуус салалата ССРС кыраныыссатын алҕас кэспит Кэриэйэ гражданскай сөмүлүөтүн суулларбытын билиммит. ПВО сэриилэрэ гражданскай сөмүөлүөт буоларын билбэтэхтэрэ диэбит.
1991 — Чечня тутулуга суоҕун биллэрбит.
1991 – Сэбиэскэй Сойуус Эстония, Латвия уонна Литва тутулуга суохтарын билиммит.
1997 — Лондоҥҥа саахалга түбэһэн өлбүт Диана принцессаны көмпүттэр. Мөлүйүөнтэн тахса киһи уулуссалары кыйа турбут, аан дойду үрдүнэн икки аҥаар миллиард киһи тэлэбиисэринэн көрбүт.
2007 — Израиль «Орчард» диэн ааттаах салгынтан байыаннай эпэрээһийэни ыытан Сиирийэҕэ ядернай реакторы суох гыммыт.

Төрөөбүттэр

1909 — Михаил Лорин — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, сэрии иннинэ Саха сиригэр аэросъемкаҕа инженеринэн үлэлии сылдьыбыта.
1914 — Дмитрий Федоров - Миитэрэй Таас — бэйиэт, прозаик, ССРС суруйааччыларын холбоһуктарын чилиэнэ.
1915 — Александр Чусовской — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Саха АССР үөрэҕириитин миниистирин солбуйааччыта (1954—1962), Саха АССР үтүөлээх учуутала, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ. Кини аата Ньурбатааҕы техническэй лицейгэ иҥэриллибитэ.
1930 — Семен Попов — РАН Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ, биология билимин хандьыдаата.
1934 — Сардана Ойунская — фольклорист, литературовед, тыл үөрэҕин хандьыдаата.
1950 — Борис Кершенгольц — СӨ НА акадьыамыга, РФ билимин уонна техникатын ытык үлэһитэ, РАН Сибиирдээҕи салаатын үөтүөлээх бэтэрээнэ, билогия билимин дуоктара.
1952 — Александр Бондарь — Социалистыы Үлэ Дьоруойа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ. 1984 сыл балаҕан ыйын 29 күнүгэр уон икки сыл тутуллубут БАМ тимир суолун бүтэһик кыһыл көмүс звенотун уурууга кыттыбыта. Ону кытары 2011 сыл сэтинньи 15 күнүгэр Бондарь салайыытынан Аллараа Бэстээххэ АЯМ тимир суолун кыһыл көмүс звенота ууруллубута.
1979 — Анатолий Бурнашев, саха ырыаһыта, урбаанньыта, сахалыы иитэр-үөрэтэр оскуоланы төрүттээччи.

Өлбүттэр

1566 — Үтүөкэн Сулейман — Осмаан Импиэрийэтин онус султаана (1520—1566), кини салайар кэмигэр Осмаан Импиэрийэтэ сайдыы муҥутуур чыпчаалыгар тахсыбыта.
1995 — Мария Жорницкая (1921 төр.) — Саха сиригэр олорор омуктар үҥкүүлэрин чинчийбит устуоруйа билимин хандьыдаата, Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
1998 — Акира Куросава — Дьоппуон киинэ режиссера.
2010 — Михаил Еремисов — сүүрүүк-спортсмен, супермарафонец. Биир сууккалаах сүүрүүгэ уонна 100 км дистанцияҕа Арассыыйа элбэх төгүллээх призера. Биир сууккалаах сүүрүүгэ 264 км 400 м көрдөрөн СӨ рекордун олохтообута. СӨ үөрэҕириитин туйгуна, Үөһээ Бүлүү улууһун, Далыр нэһилиэгин Бочуоттаах гражданина.