Бэс ыйын 6

Бэс ыйын 6 диэн Григориан халандаарыгар сыл 157-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 158-c күнэ). Сыл бүтүө 208 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• ХНТ ХНТ: Нуучча тылын күнэ. ХНТ быһаарыытынан 2010 сыллаахтан А.С. Пушкин төрөөбүт күнүгэр бэлиэтэнэр. Маны тэҥэ бу таһымҥа араас күннэргэ (үксүн улуу суруйааччылар төрөөбүт күннэригэр) ХНТ атын 5 тылын күнэ бэлиэтэнэр.
• Арассыыйа Арассыыйа: Нуучча тылын күнэ. 2011 сыллаахтан Арассыыйа бэрэсидьиэнин ыйааҕынан бэлиэтэнэр.
• Аргентина Аргентина — Инженер күнэ
• Боливия Боливия — Учуутал күнэ
• Казахстаан Казахстаан — Үп-харчы полициятын күнэ
• Соҕуруу Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэ — 1950—1953 сс. Кэриэй сэриитигэр өлбүттэр күннэрэ
• Украина Украина — Суруналыыс күнэ
• Швеция Швеция — Дойду күнэ

Түбэлтэлэр

• 1664 — Англия уонна Голландия ыккардыларыгар сэрии саҕаламмыт.
• 1815 — Ватерлоо таһыгар сэрии (Наполеон Бонапарт бүтэһиктээх кыайтарыыта).
• 1912 — Аляскаҕа Новарупта вулкаан эстибит. XX үйэ саамай улахан вулкаана.
• 1920 — Арассыыйатааҕы коммунистическэй баартыйа (большевиктар) (РКП(б)) Саха сиринээҕи организациятын бастакы тэрийэр мунньаҕа буолбут. Оргбюро тэриллибит: бэрэссэдээтэл — Максим Аммосов, бэрэссэдээтэл солбуйааччыта — Исидор Барахов (Иванов), сэкирэтээр — Дора Жиркова, чилиэннэр — Степан Аржаков, А.Ф. Попов.
• 1923 — Соловки арыыга хаайыы лааҕыр аһыллыбыт. Саха сиригэр гражданскай сэрии үрүҥнэр өттүлэригэр кыттыылаахтарын бу лааҕырга ыыталлара.
• 1940 — Өлүөнэ өрүс пароходствотын управлениетын начаалынньыгын солбуйааччы Семен Иванов (1900-1942) экэнэмиис уонна инженер-гидролог үөрэхтээх, Марха улууһутуттан (билигин Ньурба) төрүттээх киһи ССРС НКВД-тын оһуобай отделын быһаарыытынан 5 сылга хаайыыга ууруллар. Лааҕырга өлбүтэ.
• 1942 — АХШ байыаннай флота Чуумпу далайга Мидуэй аттынааҕы кыргыһыыга Япония импэрээтэрин флотун үлтүрүппүт. Япония түөрт авианосеһа — Акаги, Кага, Сёрю уонна Хирю — тимирдиллибиттэр, «Микума» диэн ыарахан крейсер эмиэ тимирбит. Америка өттүттэн Yorktown авианосец уонна Hammann эсминец тимирбиттэр.
• 1944 — Нормандия кытылыгар (хотугу Франция) АХШ уонна Улуу Британия сэриилэрэ улахан десант түһэрбиттэр. Союзниктар 160 тыһыынча кэриҥэ саллааттара 5 000 катерынан Ла-Манш силбэһиитин туораабыттар. Кинилэри 289 хараабыл уонна 277 тральщик арыаллаабыта. Инньэ гынан Германияны утары арҕаа иккис фронт аһыллыбыт, Францияны босхолооһун саҕаламмыт.
• 1944 — Кимэ-туга оччо биллибэт саллаат Иннокентьев Иван Васильевич Саха суруйаачыларын сойууһугар 1944 сыл бэс ыйын 29 күнүгэр суруллубут суругар саха бэйиэтэ Чаҕылҕан «Воину-якуту» диэн хоһооно «Сын Родины» диэн фронт хаһыатыгар бэс ыйын 6 күнүгэр бэчээттэммитин кэпсээбит.
• 1945 — «1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр килбиэннээх үлэ иһин» мэтээл олохтоммут.
• 1956 — ССРС-ка орто оскуола үрдүкү кылаастарыгар, орто анал уонна үрдүкү үөрэх кыһаларыгар үөрэнии босхо буолбут.
• 1957 — Серафим Потапов реабилитацияламмыта — Саха устуоруктарыттан биир бастакылара, кыраайы үөрэтээччи, дьоҕурдаах суруналыыс быһыытынан биллибит киһи, судаарыстыба диэйэтэлэ. Үөһээ Бүлүүгэ прогрессивнай өйдөөҕүнэн биллибит Баай Батаакап оҕолоруттан биирдэстэрэ, 1938 сыллаахха хаайыллыбыта, 1941 сыллаахха Халымаҕа лааҕырга сүтаан өлбүтүн туһунан сурах кэлбитэ.
• 1966 — ССКП КК уонна ССРС Миниистирдэрин сэбиэтэ «Пятилетка суолталаах тутууларыгар ыччаты ыҥырыы туһунан» уураах таһаарбыттар.
• 1992 — Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин ыйааҕынан астаапкаҕа барбыт Гавриил Попов оннугар Москуба мээринэн Юрий Лужков анаммыт.
• 1993 — Монголияҕа бастакы бэрэсидьиэн быыбара буолбут. Пунсалмаагийн Очирбат кыайбыт.
• 2011 — Дьокуускайга Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимҥэ уонна техникаҕа интэлигиэнсийэтин II форума аһыллыбыт, нөҥүө күнүгэр түмүктэммит. Билимҥэ сыһыаннаах 700-тэн тахса киһи кыттыбыт.

Төрөөбүттэр

• 1599 — Диего Веласкес (6.8.1660) төрөөбүт, Испания улуу худуоһунньуга, Филипп IV хоруолга үлэлээбитэ.
• 1799 — Александр Пушкин (10.12.1837 өлб.) нуучча улуу бэйиэтэ.
• 1872 — ньиэмэс принцессата Аликс фон Гессен-Дармштадт, кэлин Арассыыйа ыраахтааҕытын кэргэнэ Александра Федоровна (1918 өлб.).
• 1905 — Георгий Масленников, 1943—1946 сыллардаахха ВКП(б) Саха обкуомун бастакы сэкирэтээрэ.

Өлбүттэр

• 1926 — Москуба куоракка саха литэрэтиирэтин төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ, бэйиэт, бөлөһүөк Өксөкүлээх Өлөксөй ыалдьан өлбүт.
• 1961 — Михаил Доҕордуурап (1906—1961) — бэйиэт, сэһэнньит, драматург, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ. Оскуолаҕа үөрэммэтэҕэ, ааҕарга-суруйарга бэйэтин дьулуурунан үөрэммитэ, саха уоһун номоҕун айымньыларын бэркэ билэрэ, олоҥхолуура.
• 1983 — Гаврил Боескоров (15.01.1915 төр.) — Кыыл Уолун, Ньукулай Ностуруруойап, Амма Аччыгыйын, Бүөтүр Тобуруокап айар үлэлэрин чинчийбит учуонай, филология билимин хандьыдаата.
• 1991 — Иннокентий Эртюков (24.11.1916 төр.) — бэйиэт, тылбаасчыт. "Эдэр коммунист" уонна "Бэлэм буол" хаһыаттарга, "Хотугу сулус" сурунаалга үлэлээбит суруналыыс.
• 1996 — Ариан Кузьмин — космос сардаҥаларын үөрэппит физик-учуонай, билим салайааччыта, СГУ ректора, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа.