1799
| Сыллар |
|---|
| 1795 1796 1797 1798 — 1799 — 1800 1801 1802 1803 |
| Уоннуу сыллар |
| 1760-с 1770-с 1780-с — 1790-с — 1800-с 1810-с 1820-с |
| Үйэлэр |
| XVII үйэ — XVIII үйэ — XIX үйэ |
1799 сыл.
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Тохсунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Тохсунньу 9 — Улуу Британияҕа аан дойдуга бастакынан дохуот кээмэйиттэн ааҕыллар нолуок (подоходнай) киллэриллибит.
Кулун тутар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Кулун тутар 3 — Федор Ушаков адмирал хамаандалаах Арассыыйа уонна Туурсуйа сэриилэрэ Корфу кириэппэһи төгүрүктээһиннэрэ француз гарнизона бэриниитинэн түмүктэммит. Төгүрүктээһин алтынньыттан саҕаламмыта. Федор Ушаков Средиземнэй байҕалга Александр Суворов Италияҕа уонна Швейцарияҕа кимэн киириитин өйүүр соруктаах ыытыллыбыта. Ол туһугар кини эскадрата Иония арыыларын Францияттан былдьыахтааҕа. 1798 сыл алтынньытыгар француз гарнизоннара Цифера, Закинф, Кефалония уонна Лефкада арыылартан үүрүллүбүттэрэ, Корфу эрэ арыы хаалбыта.
Муус устар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Муус устар 26 — Адда өрүс аттынааҕы кыргыһыы саҕаламмыт. Нуучча уонна Австрия сэриилэрин Александр Суворов хамаандалаабыт, француз сэриитин — Ж. В. Моро. Бу кыргыһыы союзниктар бастакы бөдөҥ кыайыыларынан түмүктэммит.
- Муус устар 28 — Милан куораты нуучча сэриилэрэ ылбыттар.
Ыам ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ыам ыйын 26 — Александр Суворов хамаандалыыр нуучча сэриитэ Турин куораты ылбыттар.
От ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- От ыйын 19 — Павел I ыраахтааҕы Иркутскайга кииннээх Алясканы иччилиир Нуучча-Америка Хампаанньатын тэрийэри бигэргэппит.
- От ыйын 25 — Наполеон Бонапарт аармыйата Мустафа-паша баһылыктаах Осмаан импиэрийэтин ахсаанынан баһыйар аармыйатын Абукир аттыгар үлтүрүппүт.
Сэтинньи
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Сэтинньи 9 — Улуу Француз Өрөбөлүүссүйэтин түмүктүүр Брюмер 18 күнүнээҕи переворот буолбут. Египеттэн кыайыылаах-хотуулаах эргиллибит генерал Наполеон Бонапарт дьон өйөбүлүн сүтэрбит Директорияны былаастан туораппыт. Дойдуну үс консул салайар буолбут, олортон биирдэстэрэ Наполеон. Байыаннайдар Наполеону өйүүр буоланнар кэлин былааһы барытын кини эрэ тутар буолбут, диктатура олохтоммут. Франция норуота уон сыллаах өрөбөлүүссүйэ дьалхааныттан сылайбыт буолан диктатураны ылыммыт.
Ахсынньы
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ахсынньы 10 — Франция уста официальнай кээмэйин быһыытынан метры ылыммыт.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ыам ыйын 20 — Оноре де Бальзак (1850 өлб.), француз суруйааччыта, аан дойду литэрэтиирэтин классига.
- Бэс ыйын 6 — Александр Сергеевич Пушкин (1799 — 10.12.1837) төрөөбүт, нуучча улуу поэта.
Өлбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ахсынньы 14 — Джордж Вашингтон — Америка Холбоһуктаах Штаттарын бастакы бэрэсидиэнэ (1789—1797 сылларга), Америка тутулуга суох буолуу сэриитин бириэмэтигэр үрдүкү байыаннай хамандыыр уонна Америка Холбоһуктаах Штаттарын олохтообут Аҕалартан биирдэстэрэ.