Бэс ыйын 9

Бэс ыйын 9 диэн Григориан халандаарыгар сыл 160-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 161-c күнэ). Сыл бүтүө 205 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• ХНТ ХНТ: Аккредитация күнэ. Бу күнү араас табаардарга сэртипикээт иҥэрэр лабораториялар үлэлэрин таһымыгар болҕомто уураары ХНТ Генеральнай Ассамблеята олохтообута. Сыала-соруга: биирдэ тургутуллубут табаар аан дойду үрдүнэн билинниллиэхтээх, хос тургутууну ааһыа суохтаах.
• ХНТ ХНТ — Архыыптар аан дойдутааҕы күннэрэ

• Уругвай Уругвай — Соҕуруу Америка футболун күнэ
• Бразилия Бразилия — Бразилия Апостолун Жозе ди Аншиета күнэ
• Уганда Уганда — Дьоруойдар күннэрэ
• Иордания Иордания — Абдалла II хоруол бөрүстүөлгэ олорбут күнэ
• Аланд арыылара Аланд арыылара — Автономия күнэ
• Коралл Үс муннугун күнэ — Индонезия, Малайзия, Пилипиин, Папуа-Саҥа Гвинея, Соломон арыылара уонна Илин Тимор бэлиэтииллэр. Коралл Үс муннуга диэн экваторга Ииндийэ уонна Атлантика далайдарга сытар сүдү улахан уу
• Ла-Риоха Ла-Риоха — Ла-Риоха күнэ (Испания автономиялаах региона)
• Мурсия Мурсия — Мурсия күнэ (Испания автономиялаах региона)

Түбэлтэлэр

• 1534 — Франция айанньыта Жак Картье Хотугу Америка кытылын чинчийэн Сиб. Лаврентий өрүһүн арыйбыт уонна бу сири "Канадалар дойдулара" диэн ааттаабыт.
• 1815 — Венатааҕы кэнгириэс түмүктэммит, манна Наполеон сэриилэрин кэннилэриттэн Европа дойдуларын ыккардыларыгар саҥа бэрээдэк олохтоммута.
• 1719 — Пётр I күбүөрүнэлэри провинцияларга уонна уйуостарга араарбыт.
• 1739 — Хотугу Муустаах далай кытылын чинчийбитинэн биллибит Харитон Лаптев Дьокуускайтан хоту аттаммыт.
• 1781 — Джордж Стефенсон (1781—12.08.1848) төрөөбүт, Англия айааччыта, бастакы паровозтартан биирдэстэрин туппут, бастакы уопсастыбаннай тимир суолу (Дарлингон — Стоктон) туттарбыт киһи.
• 1922 сыл бэс ыйын 9-10 күннэригэр Арҕаа Хаҥалас Төхтүрүгэр кыһыллар уонна үрүҥнэр ыккардыларыгар улахан суолталаах кыргыһыы буолбута.
• 1945 — «1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр Германияны кыайыы иһин», «Будапеһы ылыы иһин», «Венаны ылыы иһин», «Варшаваны босхолооһун иһин», «Берлиини ылыы иһин», «Кенигсбери ылыы иһин», «Прааганы босхолооһун иһин» мэтээллэр олохтоммуттар.
• 1948 — ЮНЕСКО эгидатынан Архыыптар аан дойддутааҕы сүбэлэрэ олохтоммут.
• 1986 — Михаил Горбачёв Венгрияҕа сылдьан «Демократияны элбэтиэххэ, социализмы элбэтиэххэ» диэн луоһуну эппит.
• 1994 — Казахстаан бэрэсидьиэнэ Нурсултан Назарбаев киин куораты Алма-Атааттан Акмолаҕа көһөрбүт (сэбиэскэй кэмҥэ Целиноград, 1998 сылтан — Астана, 2019 сылтан — Нур-Султан).
• 1995 — Украина бэрэсидьиэнэ Леонид Кучма уонна Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин Черноморскай флоту араарар туһунан сөбүлэҥҥэ илии баттаабыттар.
• 2000 — Владимир Путин Чечняҕа быһаччы бэрэсидьиэн салайыытын киллэрбит.
• 2019 — Казахстааҥҥа уочарата суох бэрэсидьиэн быыбара буолбут, Касым-Жомарт Токаев кыайбыт.

Төрөөбүттэр

• 1661 — Фёдор III Алексеевич (1682 өлб.), нуучча ыраахтааҕыта (1676 сылтан).
• 1672 — Пётр I (1725 өлб.), нуучча ыраахтааҕыта (1682 сылтан).
• 1938 — Петр Ильяхов (09.06.1938—19.05.2004) — Абый Мугурдааҕар ойууннааһыны чинчийбит учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
• 1945 — Прасковья Адамова — СӨ үтүөлээх артыыһа, Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Ытык киһитэ.
• 1971 — Александр Варламов — эбэҥки уос номоҥун чинчийэр учуонай, түмэт диэйэтэлэ, филология билимин хандьыдаата.

Өлбүттэр

• 1870 — Чарльз Диккенс (1812 төр.), Англия суруйааччыта.
• 1968 — Эргис — Георгий Гермогенов (03.04.1908 төр.) — саха уһулуччулаах учуонайа, саха уос номоҕун хомуйааччы.