Атырдьах ыйын 12

Атырдьах ыйын 12 диэн Григориан халандаарыгар сыл 224-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 225-c күнэ). Сыл бүтүө 141 күн баар.

Бэлиэ күннэр

— Ыччат аан дойдутааҕы күнэ
Слоннар аан дойдутааҕы күннэрэ^[1]. 2012 сыллаахтан киэҥник бэлиэтэнэр.

Арассыыйа Арассыыйа — Салгын сэбилэниилээх күүстэрин күнэ
АХШ АХШ — Винил пластинка күнэ (Эдисон фонограф айбыт күнүгэр бэлиэтэнэр)^[2]
Грузия Грузия — Дидгороба
Кыргыстаан Кыргыстаан — Холуобунай-толорор систиэмэ үлэһиттэрин күнэ
Таиланд Таиланд — Ийэ күнэ
Улуу Британия Улуу Британия — Албаннаах Уон иккис (Glorious Twelfth), бу күн булчуттарга куртуйахтыыр уонна хабдьылыыр көҥүллэнэр

Түбэлтэлэр

1099 — Бастакы кириэстээх бохуот: Аскалон аттынааҕы кыргыыһы. Готфрид Бульонскай баһылыктаах крестоносецтар Аль-Афдаль Шаханшах баһылыктаах Фатимидтэр сэриилэрин кыайбыттар. Бастакы кириэстээх бохуот тиһэх кыргыһыытынан ааҕыллар^[3].
1323 — Нотеборг сөбүлэҥэ Швеция уонна Новгород өрөспүүбүлүкэтин ыккардыларыгар түһэрсиллибит, икки ыаллыы дойду ыккардыгар кирбиини чопчулуур бастакы сөбүлэҥEric Christiansen (1997). The Northern Crusades. Penguin Books Limited. pp. 159–. ISBN 978-0-14-193736-6. https://books.google.com/books?id=a1OWoMo5ZsAC&pg=PT159. </ref>.
1765 — Улуу Моҕуоллар импиэрийэлэрин ыраахтааҕыта Шах Алам II Ост-Ииндийэ хампаанньатын кытта Аллахабадтааҕы сөбүлэҥҥэ илии баттаабыттар. Бу күнтэн ыла Британия Ииндийэни баһылыыра саҕаламмытынан ааҕыллар.
1851 — Исаак Зингер иистэнэр массыынаҕа патент ылбыт.
1865 — Англия бырааһа Джозеф Листер бастакынан операция кэмигэр илиитин уонна инструменнарын соторго антисептик туттубут. Инньэ гынан хирургическэй операция кэнниттэн пациеннар өлүүлэрэ үс төгүл аччаабыт.
1883 — Бүтэһик квагга Амстердам зоопаркатыгар өлбүт.
1914 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Британия импиэрийэтэ Австро-Венгрия импиэрийэтигэр сэриини биллэрбит.
1922 — Саха АССР Совнаркома "Өрөспүүбүлүкэ бары оскуолаларыгар саха тылын киллэрии туһунан" уураах ылыммыт.
1932 — Дьокуускайга Киин электростанция тутуута саҕаламмыт.
1936 — Индигир өрүскэ "Отто Шмидт" хараабыл киирбит. Бу күнтэн ылата бу өрүскэ хараабыллар куруук сылдьар буолбуттар.
1950 — АХШ Оборонатын министиэристибэтэ ядернай бомбаттан хайдах харыстанар туһунан ыйыы таһаарбыт. Ол кэнниттэн АХШ-га бомбаттан саһар сирдэри тутуу балысханнык саҕаламмыта.
1953 — Казахстаҥҥа Семипалатинскай полигоҥҥа аан дойдуга бастакы водороднай бомба ситиһиилээхтик дэлби тэптэриллибит.
1978 — Дьоппуон уонна Кытай эйэ уонна доҕордоһуу дуогабарын түһэрсибиттэр. Дьоппуон сэрии кэмигэр Кытайга оҥорбут хоромньутун суотугар улахан репарация төлөөн саҕалаабыт. Бу репарация чэрчитинэн Дьоппуон 30 сыл кэриҥэ Кытай инфраструктуратын сайыннарбыт уонна технологиянан көмөлөспүт.
1981 — IBM корпорация бастакы персональнай көмпүүтэрин таһаарбыт. Бу кэмҥэ хас да тэрилтэ, ол иһигэр Apple, дьоҕус көмпүүтэрдэри таһаараллар этэ, ол эрээри, IBM бородууксуйата түргэнник АХШ уонна аан дойду рыногын баһылаабыта. Операциялыыр систиэмэтэ Майкрософт киэнэ этэ.
1996 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан Аллайыаха улууһугар "Кыталык", Булуҥ улууһүгар "Лена-дельта" уонна Горнай улууһугар "Сиинэ" эркээйи сирдэр тэриллибиттэр.
1999 — Накыыҥҥа бастакы модульнай баабырыка үлэҕэ киирбит.
2000 — Баренц байҕалыгар "Курскай" подводнай лодка саахалланан тимирбит, экипааһын 118 киһитэ бары өлбүттэр.
2013 — суһал сулууспалары ыҥырар «112» нүөмэр Арассыыйа үрдүнэн барытынан үлэлиир буолбут^[4].

Төрөөбүттэр

1887 — Эрвин Шрёдингер — Австрия физигэ, квантовай механика төрүттээччитэ. 1933 сыл физикаҕа Нобель бириэмийэтин ылбыта.
1912 — Дмитрий Ходулов (04.08.1912—03.10.1976) — ССРС народнай артыыһа, Саха АССР народнай артыыһа.
1915 — Жигжит Батуев — композитор, РСФСР уонна Бурят АССР народнай артыыһа, Саха АССР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
1974 — Надежда Винокурова — лингвистикаҕа философия дуоктара. 2005 сыллаахха Утрехт университетыгар (Голландия) диссэртээссийэтин көмүскээбитэ. "Синтаксис (оҥкул)" уонна "Саха тылын арпагыраапыйата" диэн үлэлэрдээх.
1976 — Агата Местникова — социология билимин хандьыдаата.

Өлбүттэр

1848 — Джордж Стефенсон (1781 төр.) — Англия айааччыта, бастакы паровозтартан биирдэстэрин туппут, бастакы общественнай тимир суолу (Дарлингон — Стоктон) туттарбыт киһи.
1948 — Чжу Цзыцин — аатырбыт Кытай бэйиэтэ уонна кэпсээнньитэ.
1999 — Владимир Павлов — Дьокуускай куоратын баһылыга буола сылдьыбыт, 1980-90 сылларга «Сахамебель» Холбоһук салайааччыта.

Быһаарыылар

↑ World Elephant Day
↑ [https://nationaldaycalendar.com/national-vinyl-record-day-august-12/ NATIONAL VINYL RECORD DAY — August 12 — National Day Calendar
↑ John France (1994). Victory in the East: A Military History of the First Crusade. Cambridge University Press. pp. 362. ISBN 978-0-521-58987-1. https://books.google.com/books?id=Exxeto51p3cC&pg=PA362.
↑ В России заработал единый номер экстренных служб «112» Архыыптаммыт 2017, Атырдьах ыйын 13 күнүгэр.// Русская служба BBC

[1] World Elephant Day

[2] [https://nationaldaycalendar.com/national-vinyl-record-day-august-12/ NATIONAL VINYL RECORD DAY — August 12 — National Day Calendar

[3] John France (1994). Victory in the East: A Military History of the First Crusade. Cambridge University Press. pp. 362. ISBN 978-0-521-58987-1. https://books.google.com/books?id=Exxeto51p3cC&pg=PA362.

[4] В России заработал единый номер экстренных служб «112» Архыыптаммыт 2017, Атырдьах ыйын 13 күнүгэр.// Русская служба BBC

[1]

[2]

[3]

[4]