Кулун тутар 23

Кулун тутар 23 диэн Григориан халандаарыгар сыл 82-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 83-c күнэ). Сыл бүтүө 283 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Быраап туһунан билии күнэ
• ХНТ ХНТ (ВМО) — Аан дойдуга метеорология күнэ

• Азербайджан Азербайджан — Тулалыыр эйгэ уонна айылҕа ресрусаларын министиэристибэтин күнэ
• Боливия Боливия — Байҕал күнэ
• Пакистаан Пакистаан — Дойду күнэ
• Венгрия Венгрия, Польша Польша — Венгрия уонна Польша доҕордоһууларын күнэ
• Украина Украина — Култуура үлэһиттэрин уонна норуот айымньытын сөбүлээччилэр күннэрэ
• Соҕуруу Африка Соҕуруу Африка — Ыал күнэ

Түбэлтэлэр

• 1613 (урукку ааҕыынан кулун тутар 13 күнүгэр) — Земскэй собуор 16 саастаах Михаил Романовы ыраахтааҕынан талбыт, Романовтар династиялара саҕаламмыт. Аҕата патриарх Филарет 1632 сыллаахха өлүөр дылы уолун кытта тэҥҥэ судаарыстыбаны дьаһайан олорор, иккиэннэрин Улуу государь диэн суруйаллар.
• 1773 — Иркутскай күбүрүнээтэрин уурааҕынан Үт сирэ Охуоскай салалтатыттан арахсан Дьокуускай уезд састаабыгар киирэр.
• 1801 — саагыбардьыттар Павел I ыраахтааҕыны Петербурга Михайловскай уораҕайга өлөрбүттэр.
• 1841 — Лондоҥҥа Ричард Биэрд Европаҕа бастакы фотоателье арыйбыт. Бу иннинэ маннык тэрилтэни Нью-Йорка Александр Уолкотт арыйбыт.
• 1876 — нуучча инженера Павел Яблочков электрическай лаампаны патеннаабыт.
• 1888 – Англияҕа Футбол лиигата үөскээбит, аан дойдуга бастакы идэтийбит лиига.
• 1917 — Ярославскайдаах Петровскай көҕүлээһиннэринэн Дьокуускай хаайыытыттан 200-чэ холуобунай буруйдаахтары босхолообуттар. Бу дьону Дьокуускай аттыгар Мархаҕа "Тыа хаһаайыстыбатын оробуочайдарын сойууһа" диэн ааттаан олохсуппуттара.
• 1919 — Башкортостан тэриллибит.
• 1935 — ССРС Арассыыйа импиэрийэтэ туппут КВЖД-тын уонна ол тимир суол тула баар сири барытын дьоппуоннар хонтуруоллуур Манчжоу-Го судаарыстыбаларыгар атыылаабыт. Бу тимир суол Владивостогу уонна Порт-Артуру Читааны кытта ситимниирэ. Тимир суолга үлэлээбит сэбиэскэй гражданнар сорохторо ССРС-ка көспүттэр, сорохторо Манчжурияҕа хаалбыттар, 1945 сыллаахха диэри ССРС-тан биэнсийэ ылбыттара биллэр.
• 1939 — Саха тылын саҥа алпаабыта уонна арпагыраапыйата (кириилиссэҕэ олоҕурбут) бигэргэтиллибит.
• 1943 — биэс уолун сэриигэ сүтэрбит Малгиннар бэһис уоллара, зоотехник үөрэхтээх лейтенант Спиридон Малгин ыараханнык бааһыран Ленинград куоракка госпитальга сытан быстыбыт.
• 1956 — бастакы ислам өрөспүүбүлүкэтэ баар буолбут — Пакистан.
• 1967 — Амма улууһун интэлигиэнсийэтин 1-кы кэмпириэнсийэтэ буолбут.
• 1983 — АХШ бэрэсидьиэнэ Рональд Рейган СОИ оҥорор былаан баарын туһунан аан бастаан эппит.
• 2001 — «Мир» орбита станцията Чуумпу далай соҕуруу өттүгэр Фиджи арыыларыттан чугас тимирдиллибит.
• 2019 — Казахстан киин куоратын Астананы Нурсултан диэн ааттаабыттар.
• 2020 — Британия премьер-миниистирэ Борис Джонсон дойдуга COVID-19 утары харантыын биллэрбит.

Төрөөбүттэр

• 1910 — Акира Куросава — аатырбыт киинэ режиссера.
• 1948 — Анастасия Варламова (16.08.2006 өлб.) — саха биллиилээх ырыаһыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа.
• 1958 — Чурапчы улууһун Чурапчы нэһилиэгэр Терентий Ермолаев — Саха сирин судаарыстыбаннаһын чинчийбит учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.

Өлбүттэр

• 1973 — Ньурбаҕа 50 сааһыгар авиаотряд суоппара Николай Кудряшов өлбүт, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа. 1943 сыллаахха Киеви босхолооһуҥҥа кини хамаандалыыр взвода биир кыргыһыыга 150, иккискэ 80 өстөөх саллаатын кыргыбытын иһин дьоруой аатын ылбыта. Сэрии кэнниттэн буруйу оҥорон, наҕараадалара барыта былдьанан, хаайыыга олоро сылдьыбыта. Ытык аата, наҕараадалара өлбүтүн кэнниттэн 2013 сыллаахха төннөрүллүбүттэрэ.
• 1980 — Христофор Максимов — Саха АССР норуодунай артыыһа, саха аатырбыт ырыаһыта, ырыа айааччыта. Үөһээ Бүлүү уонна Ньурба судаарыстыбаннай көһө сылдьар тыйаатырдарыгар, кэлин Саха судаарыстыбаннай музыка драма тыйаатырыгар үлэлээбит.
• 1982 — Владимир Сапожников (14.06.1914 Дьокуускайга төр.) — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, Ли-2 бомбардировщик хамандыыра. 1934 сылтан 1957 сыллаахха диэри байыаннай лүөччүгүнэн сулууспалаабыт.