Олунньу 10

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Олунньу 10 диэн Григориан халандаарыгар сыл 41-с күнэ. Сыл бүтүө 324 күн (ордук хонуктаах сылга 325 күн) баар.

Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • ХНТ ХНТ — Туораахтаах бобтуҥу үүнээйилэр (горох, соя, фасоль уо.д.а.) аан дойдутааҕы күннэрэ[1]
  • Арассыыйа Арассыыйа — Дипломатия үлэһитин күнэ
  • Арассыыйа АрассыыйаАлександр Сергеевич Пушкин кэриэстэбилин күнэ
  • Италия Италия — Үүрүллүбүттэри уонна Фойба сиэртибэлэрин кэриэстиир күн (Giorno del ricordo). Иккис аан дойду сэриитин кэнниттэн Истрия уонна Далмация (Югославия) сирдэриттэн 230-350 тыһ. олохтоох итальянеһы күүһүнэн көһөрбүттэрэ. Бу күн 1947 сыллаахха Парижтааҕы эйэ сөбүлэҥинэн урукку Италия сирдэрэ Югославияҕа бэриллибиттэрэ
  • Эритрея Эритрея — Фенкил күнэ. 1990 сыллаахха Эритрея сэриилэрэ Эфиопия сэриилэригэр ситиһиилээхтик кимэн киириилэрин бэлиэтииллэр

Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1258 — Хулагу хаан монгуоллара ислам эйгэтин сүрүн куоратын Багдады сэриилээн ылбыттар. Багдад букатын урусхалламмыт уонна хас эмэ үйэ тухары чөлүгэр түспэтэх. Манан ислам Көмүс үйэтэ түмүктэммит.
  • 1355Оксфордка, Аангылыйаҕа үнүбэрситиэт устудьуоннарын уонна олохтоохтор ыккардыларыгар, устудьуоннарга куһаҕан арыгыны куппуттарыттан сылтаан, кырыктаах охсуһуу тахсыбыт, үс хонук иһигэр 63 устудьуон уонна уһуйааччы өлбүт, олохтоохтортон отучча киһи суорума суолламмыт. Аангылыйа хоруола хамыыһыйа ыытан быһаарсыбытын түмүгэр куорат олохтоохторо буруйдаммыттар, мээр хаайыыга ыытыллыбыт.
  • 1502Васко да Гама Лиссабонтан (Португалия) Ииндийэҕэ иккис айаныгар аттаммыт.
  • 1712 — Уилличе омуктар Чилоэ арыыларга (Чиили атта) испанецтары утары өрө турбуттар. Ол саҕана Испания энкомьенде диэн ааттанар сокуонунан бигэргэтиллибит үгэстээҕэ: биирдиилээн дьон сэриилээн ылбыт омуктарын (христианнартан уратылары) үлэлэтэн байар-тайар бырааптаахтара, кулуттааһын биир көрүҥэ этэ. Кулуту бас билээччилэр энкомендерос диэн ааттаналлара.
  • 1814Наполеон сэриилэрэ: Франция хотугулуу-илин өттүэр баар Шампобере сэлиэнньэ аттынааҕы кыргыһыыга французтар 5 тыһыынча киһилээх куорпустара нууччалар уонна пруссактар 4 тыһыынча киһилээх сэриилэрин кыайбыт. Нуучча сэриитин баһылыга генерал-лейтенант Олсуфьев билиэҥҥэ түбэспит.
  • 1846 — Аангылыйа уонна сикхтэр ыккардыларынааҕы бастакы сэрии: Собраон аттынааҕы тиһэх кыргыһыыга Ост-Ииндийэ хампаанньатын аармыйата Пенджаб аармыйатын кыайбыт.
  • 1906 — Британияҕа саҥа кылаастаах, туох баар атын хараабыллартан таһыччы күүстээх броненосец «Дредноут» ууга киллэриллибит. Сотору кэминэн атын дойдулар эмиэ маннык кылаастаах броненосецтары тутан "куоталаһан" барбыттара.
  • 1917Вашингтоҥҥа (АХШ) суфражистар Үрүҥ дьиэ аттыгар кэлин "Чуумпу харабыллар" диэн ааттаммыт пикеты саҕалаабыттар. Мантан инньэ икки аҥаар сылы быһа нэдиэлэҕэ алта күн дьахталлар АХШ бэрэсидьиэнин дьиэтин аттыгар эр дьону кытта тэҥ быраабы ирдиир аахсыйа ыыппыттар. Бу тухары кинилэри хаста да кырбаабыттар, "дьон сылдьарын мэһэйдииллэрин иһин" хаайа сылдьыбыттар, пыткалаабыттар. Пикет 1919 сыл бэс ыйын 4 күнүгэр, Кэнгириэс АХШ Конституциятыгар дьахталлары бырааптарын тэҥниир 19-с көннөрүүнү ылыммытын кэннэ тохтообута.
  • 1928 — Конфедералистар хамсааһыннарын силиэстийэлии БКП(б) Киин Кэмитиэтин анал хамыыһыйата сыарҕанан Дьокуускайга кэлбит. Хамыыһыйаҕа БКСК бэрэстээтэлин солбуйааччы Ян Полуян, ОГПУ Анал салаатын салайааччыта Сергей Пузицкай, БКП(б)КК бэрэстэбиитэлэ Александр Асаткин уонна ОГПУ силиэдэбэтэллэрэ бааллар эбит. Бу хамыыһыйа кэлбитин кэннэ саха бастыҥ дьонугар ыар күннэр үүммүттэр. Архыып матырыйааллара көрдөрөллөрүнэн, уопсайа 289 киһи сууттаммакка эрэ холуобунай дьыалаҕа эриллибит, олортон 130-та ытыллыбыт, элбэх киһи лааҕырга уонна түрмэ хаайыытыгар ыытыллыбыт. Ытыллыбыт дьон өлүктэрэ сайын өрүскэ дагдайан тахсыбыттара биллэр. Онтон хамыыһыйа салайааччылара Полуян, Пузицкай, Асаткин 1937 сыллаахха бэйэлэрэ репрессияҕэ түбэһэн ытыллыбыттара.
  • 1930 — Арҕаа Хаҥалас уонна Нам улуустара тэриллибиттэр, ону кытары Мэҥэ уонна Илин Хаҥалас улуустара холбоhууларыттан Мэҥэ-Хаҥалас улууһа тэриллибит.
  • 1935 — Бүлүү улууһуттан араарыллан Үөһээ Бүлүү улууһа хат тэриллибит.
  • 1947 — Аан дойду иккис сэриитигэр хотторбут Италия, Румыния, Венгрия, Болгария, Финляндия биир өттүттэн уонна кыайыылаах тахсыбыт сойуустаахтар -иккис өттүттэн -Парижтааҕы эйэ сөбүлэҥнэригэр илии баттаабыттар. Бу сөбүлэҥнэринэн хотторбут дойдулар тутулуга суох буолаллара уонна Холбоһуктаах Наассыйалар тэрилтэлэригэр киирэллэрэ бигэргэтиллибит, элбэх репарация төлөөбүттэр.
  • 2021 — Үгэс курдук сылын ахсын ыытыллар Рио-де-Жанейро карнаваала (Бразилия) COVID-19 хамсыгыттан сылтаан буолбат буолбут.

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]


  1. Всемирный день зернобобовых(суох сигэ — история). ООН (20 Ахсынньы 2018). Тургутулунна 7 Олунньу 2021.