Бэс ыйын 25

Бэс ыйын 25 диэн Григориан халандаарыгар сыл 176-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 177-c күнэ). Сыл бүтүө 189 күн баар.

Бэлиэ күннэр

Арассыыйа Арассыыйа — Славяннар доҕордоһууларын уонна сомоҕолоһууларын күнэ ^[1]
АХШ АХШ — Сом балык күнэ. 1987 сыллаахтан бэрэсидьиэн Рейган ыйааҕынан балык иитэн атыылыыр бырамыысыланнаһы өйөөн бэлиэтэнэр
Виргиния Виргиния, (АХШ) — Судаарыстыбаннас күнэ
Гуатемала Гуатемала — Учуутал күнэ
Соҕуруу Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэ — Кэриэй сэриитэ саҕаламмыт күнэ
Мозамбик Мозамбик — Тутулуга суох буолуу күнэ (Португалияттан, 1975)
Словения Словения — Судаарыстыбаннас күнэ^[2].
Пилипиин Пилипиин — Мас олордуутун күнэ
Хорватия Хорватия — Судаарыстыбаннас күнэ^[3].

Арассыыйа Арассыыйа — Статистика үлэһиттэрин күнэ

Түбэлтэлэр

524 — Бургундия аармыйата франктар аармыйаларын Везеронс аттыгар кыайбыт.
1678 — Падуя университетыгар Венецияттан төрүттээх Елена Корнаро-Пископия дьахталлартан бастакынан философия доктора (PhD) степенин ылбыт.
1741 — Мария Терезия Венгрия хоруонатын кэппит.
1863 — Сёгун Токугава Японияттан кэлии дьону барыларын үүрэргэ ыйаахтаабыт.
1876 — Литтл-Бигхорн аттынааҕы кыргыһыыга Олорор Оҕус диэн киһи баһылыктаах сиулар уонна шайеннар АХШ аармыйатын генерал Кастер хамаандалаах 7-с кавалерийскай полкатын үлтү сынньыбыттар.
1910 — Парижка Игорь Стравинскай «Жар-птица» балетын премьерата буолбут, бу балет композиторга биллиини аҕалбыта.
1923 — Саха Сирин идэлээх сойуустарын бастакы сийиэстэрэ саҕаламмыт. 32 дэлэгээт кыттыбыт.
1931 — Горнай улууһа тэриллибит.
1941 — Аан дойду иккис сэриитэ: Сэбиэскэй Сойуус уонна Финляндия ыккардыгар иккис сэрии саҕаламмыт. Финляндияны нацистыы Германия өйөөбүт.
1950 — Хоту Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэҕэ саба түспүт, Кэриэйэ сэриитэ саҕаламмыт. Холбоһуктаах наассыйалар тэрилтэлэрэ агрессияны сөбүлээбэтэҕин биллэрбитэ уонна бэйэтин сэбилэниилээх күүстэрин киллэрбитэ (90% АХШ киэнэ этэ). ССРС ол саҕана ХНТ-ны бойкоттаабыт кэмэ буолан (Тайваньтан сылтаан) мэһэйдиир кыаҕа суоҕа. Кытай ХНТ чилиэнэ буола илигэ, онон эмиэ туорайдаспатаҕа. Ол эрээри бу дойдулар Хотугу Кэриэйэҕэ сэрии сэбинэн көмөлөспүттэрэ, Кытай быһаччы сэриилэрин киллэртии сылдьыбыта, реактивнай истребителлэринэн сэбиэскэй лүөччүктэр сэриилэспиттэрэ. Үс сыллаах сэрии кэнниттэн өрүттэр тупсуу дуогабарын түһэрсибиттэрэ эрээри толору эйэ дуогабарын билиҥҥэ диэри түһэрсэ иликтэр.
1962 — АХШ-ка Үрдүкү суут оскуолаларга булгуччулаах малыыппаны ааҕыы Конституцияҕа сөп түбэспэтин туһунан быһаарыы таһаарбыт.
1966 — ССРС-ка бастакы метеоспутник «Космос-122» куйаарга тахсыбыт.
1975 — элбэх сыл тухары тутулуга суох буолуу иһин саа-саадах тутан охсуспут Мозамбик Португалияттан арахсыбыт. Самора Машел бэрэсидьиэн буолбут.
1991 — Дьокуускайга Аҕыйах ахсааннаах хоту омуктар кыһалҕаларын үөрэтэр институт тэриллибит (ИПМНС СО РАН).
1998 — «Windows 98» оперционнай систиэмэ тахсыбыт.
2009 — Кытайга Google саайтыгар киириини саппыттар. Бу курдук Кытай компартиятын идеологиятыгар сөп түбэспэт саайтары "Кыһыл көмүс хахха" бырайыак чэрчитинэн хааччахтыыллар.

Төрөөбүттэр

1852 — Антонио Гауди (1926 өлб), Испания архитектора, Барселонаҕа элбэх харахха быраҕыллар тутуулар ааптардара.
1901 — Иван Атласов төрөөбүт, 1932 с. Дьааҥы баһыгар көмүс көрдүү сылдьан Орулҕан сиһин ойуулаабыт геолог, геология-минералогия билимин дуоктара.
1903 — Джордж Оруэлл (1950 өлб), Англия суруйааччыта уонна публициһа, аатырбыт «1984» арамаан ааптара.
1915 — Петр Филиппов, прозаик, литература ырытааччыта. Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ. 1966 сылтан ССРС Суруйааччылар сойуустарын чилиэнэ (өлбүт сыла 1985).
1938 — Дибаш Каинчин (Jыбаш Каинчин; 2012 өлб.) - аныгы алтаай литэрэтиирэтин бөдөҥ суруйааччыта.
1953 — Егор Петров, СӨ Илин билимҥэ уонна техникаҕа бириэмийэтин лауреата, СӨ НА академига, техника билимин доктора.

Өлбүттэр

2005 — Суорун Омоллоон (Дмитрий Кононович Сивцев) (14.09.1906 төр.) — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта.
2009 — Майкл Джексон, аан дойду аатырбыт ырыаһыттарыттан биирдэстэрэ, АХШ артыыһа.
2011 — Егор Неймохов (30.03.1950 төр.) — саха народнай суруйааччыта.

[1] День дружбы и единения славян: праздник для каждого из нас

[2] День государственности Словении — 25 июня. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010

[3] День государственности — 25 июня. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010

[1]

[2]

[3]