1975 сыл
(Мантан: 1975 көстө)
Перейти к навигации
Перейти к поиску
| Сыллар |
|---|
| 1971 1972 1973 1974 — 1975 — 1976 1977 1978 1979 |
| Уоннуу сыллар |
| 1940-с 1950-с 1960-с — 1970-с — 1980-с 1990-с 2000-с |
| Үйэлэр |
| XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1975 сыл.
Туох буолбута[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Күнэ-дьыла чопчуланыахтаах[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- 1975 сыллахха Соҕуруу Саха сирин территориальнай производственнай комплексын оҥоруу саҕаламмыт, соруга — Япония металлургиятын анаан таас чоҕу хостооһун. Чох билигин да ол дойдуга экспортанар.
Ыам ыйа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Ыам ыйын 29 — Белоруссия заводугар ССРС-ка саамай улахан грузовик оҥоһуллан тахсар буолбут (БелАЗ-7520).
Алтынньы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Алтынньы 22 — «Венера-9» диэн советскай космическай станция Чолбон планетаҕа түһэн аан бастаан атын планетаны хаартыскаҕа түһэрэн Сиргэ ыыппыт.
Сэтинньи[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Сэтинньи 6 — Нүөрүҥгүрү куорат буолбут. Ньируунгра эбэҥкилииттэн "Дьарҕаалаах үрэх" диэн. 1952 сыллаахха Нүөрүнгүрүүтээҕи геологическэй чинчийэр партия тэриллэн Нүөрүнгүрү үрэх үрдүгэр бастакы геологтар балааккалара турбут. 1963 сыл балаҕан ыйыгар "Модун" дьапталҕа илин учаастагар бастакы арыйыы саҕаламмыт, ол кэннэ 1967 сыл бүтүүтэ экскаватарынан бастакы чох хостоммут. Онтон БАМ хоту салаатын тутан саҕалаабыттар (Тында – Беркакит хайысхата) уонна Саха сирин соҕурууҥҥу производственнай холбоһугун тэрээһинэ саҕаламмыт.
- Сэтинньи 8 — Рига рейдыгар турбут «Сторожевой» диэн байыаннай хараабылга өрө туруу буолбут. Валерий Саблин диэн замполит хараабыл хапытаанын хаайбыт уонна дойду салалтата Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин таҥнарбытын туһунан биллэрбит, Киин тэлэбиидэнньэҕэ тахсары модьуйбут. Брежнев хараабылы тимирдэргэ бирикээс биэрбитэ. Кронштадка (Швеция кыраныыссатыттан чугас) баран эрэр хараабылы буомбалаан тохтоппутарын кэннэ хапытаан Саблины бэстилиэтинэн атахха бааһырдан былааһы бэйэтигэр төннөрбүтэ. Саблины сууттаан баран дойдуну таҥнарыыга буруйдаан ытан өлөрбүттэрэ, киниэхэ көмөлөспүт Александр Шеин диэн мотуруоһу 8 сыл хаайыыга ыыппыттара. Атыттар дисциплинарнай миэрэҕэ тардыллыбыттара. 1994 сыллаахха дьыала хат көрүллүбүтэ, Үрдүкү суут таҥнарыыга буруйдарын устубута, ол эрээри устаабы кэһиигэ буруйдарын бигэргэппитэ, онон толору реабилитациялаабаҕа.
- Сэтинньи 11 — Ангола Португалияттан тутулуга суох буолбут.
Ахсынньы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Ахсынньы 26 — Звуктааҕар түргэнник көтөр Ту-144 сэбиэскэй пассажирскай сөмүлүөт үлэҕэ киллэриллибит.
Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Бэс ыйын 18 — Аммосов Айаал Александрович, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа.
- Ахсынньы 9 — Чурапчы улууһугар Людмила Кузьмина — опера ырыаһыта, меццо-сопрано, СӨ Опера уонна балет тыйаатырын артыыһа.
Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Попов Кирилл Егорович (12.02.1917—1975) — Социалистическай Үлэ Геройа, ойуур хаһаайыстыбатын үлэһитэ
- Старостин Семен Константинович – Одьоо Ыстаарыһын (1900—1975) — уустук, чаҕылхай олоҕу олорбут саха киһитэ.
- Степанов Николай Иванович — Ноорой (1897—1975), олоҥхоһут.
- Тохсунньу 1 — Түнгүрээдэп Захар Тимофеевич, Саха АССР культуратын үтүөлээх диэйэтэлэ.
- Ыам ыйын 11 — Васильев Сергей Степанович — Борогонскай (1907—1975), поэт, публицист уонна очеркист.
- Балаҕан ыйын 26 — Попов Иннокентий Гаврилович (1919—1975), история билимнэрин кандидата, Саха государственнай университетын ректора (1959—1973).
- Алтынньы 10 — Спиридонов Илья Константинович (1913—1975), Социалистическай Үлэ Геройа
- Сэтинньи 25 — Габышев Лев Михайлович, саха худуоһунньуга, Саха АССР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.