От ыйын 17

От ыйын 17 диэн Григориан халандаарыгар сыл 198-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 199-c күнэ). Сыл бүтүө 167 күн баар.

Бэлиэ күннэр

ХНТ ХНТ — Аан дойдутааҕы холуобунай суут күнэ. 1998 сыллаахха Риимҥэ Аан дойдутааҕы холуобунай сууту тэрийэр туһунан сөбүлэҥ түһэрсиллибит. Бу суут түөрт хайысханы көрөр: геноцид, киһи-аймаҕы утары оҥоһуллубут буруй, байыаннай буруй уонна дойдуну утары агрессия. Суут штаб-квартирата Гаага куоракка баар.
Арассыыйа Арассыыйа:
- Этнограф күнэ. ССРС-ка 1970-с сс. бэлиэтэнэр. Бу күн эдэр этнографтары "сүрэхтиир" идэлээхтэр.
- ВМФ авиациятын күнэ ^[1]
Ираак Ираак — Өрөбүлүүссүйэ күнэ (БААС, 1968)
Лесото Лесото — Хоруол төрөөбүт күнэ (Летсие III)
Пуэрто Рико Пуэрто Рико — Луис Ривьера төрөөбүт күнэ (Luis Muñoz Rivera)
Финляндия Финляндия — Демократия күнэ
Соҕуруу Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэ — Конституция күнэ
Словакия Словакия — Тутулуга суох буолуу күнэ
Япония Япония — Гион Мацури (Gion Matsuri)
Эмодзи аан дойдутааҕы күнэ (World Emoji Day)
От күөҕэ харахтаахтар күннэрэ (от ыйын 18 күнүгэр бэлиэтэнэр халлаан күөҕэ харахтаахтар күннэрин иннинэ)^[2]
Фиргун күнэ — туора дьон ситиһиитигэр үөрүү күнэ. 2014 сыллаахтан Израильга түмэт-тэрилтэ көҕүлээһининэн бэлиэтэнэр буолбут. Бу күн дьон бэйэ-бэйэлэригэр комплимент этэллэр, атын дьон ситиһиитин хайгыыллар.

Түбэлтэлэр

1429 — аҥылычааннартан босхоломмут Реймс куоракка Франция хоруонатын Карл VII кэппит (сиэр-туом кэмигэр кини үрдүгэр дуоҕаны Жанна д’Арк тутан турбут).
1611 — Якоб Делагарди баһылыктаах швед сэриитэ Новгороды ылбыт.
1785 — Камчааткаҕа көскө сылдьан күрээбит Мориц Бенёвскэй бэйэтин Мадагаскаар импэрээтэринэн биллэриммит уонна Францияҕа сэриини биллэрбит.
1868 — Япония киинэ Киото куораттан Токиоҕа көспүт.
1907 — Санкт-Петербурга нуучча-дьоппуон сөбүлэҥэ түһэрсиллибит. Өрүттэр бэйэ-бэйэлэрин сирдэрин былдьаспат, Кытай тутулуга суоҕун ытыктыыр, Манчжурияны нуучча уонна дьоппуон сабыдыаллыыр сирдэригэр араарар (хоту өттө Арассыыйа киэнэ, соҕуруу өттө — Япония), Кэриэйэни Япония анал интэриэстээх сиринэн ааҕар, оттон Монголияны Арассыыйа анал интэриэстээх сиринэн ааҕар туһунан сөбүлэспиттэр.
1918 — Сибиир Бириэмэннэй бырабыыталыстыбата Омскайга Сибиир тутулуга суох буолуутун туһунан Декларацияны ылыммыт.
1920 — бассабыыктар өрөспүүбүлүкэҕэ баар киинэ аппарааттарын уонна хартыыналары национализациялаабыттар.
1923 — Анатолий Пепеляев салайааччылаах үрүҥ этэрээттэрэ Айааҥҥа кыһылларга бэриммиттэр.
1925 — Бүтүн Саха сиринээҕи учууталлар I сийиэстэрэ аһыллыбыт. 49 дэлэгээт кыттыбыт. Онтон соҕотох киһи үрдүк үөрэхтээҕэ. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркома Алексей Бояров сүрүн дакылааты оҥорбут. От ыйын 23 күнүгэр бу дакылаакка олоҕурбут сийиэс резолюцията ылыныллыбыт. Учууталлар аныгыскы сийиэстэрэ 1933 с. буолбута^[3].
1929 — КВЖД-ны былдьаһыы түмүгэр ССРС Кытайы кытта дипломааттыы сыһыанын тохтоппут.
1936 — Байыаннайдар өрө турууларыттан Испанияҕа гражданскай сэрии саҕаламмыт.
1937 — Саха АССР Совнаркомун уурааҕынан "сайыҥҥы ис ыарыытын кытта охсуһар" оҕо балыыһата тэриллибит.
1942 — Сталинградтааҕы кыргыһыы бастакы кэрчигэ (көмүскэнии) саҕаламмыт.
1975 — Куйаарга «Союз» (ССРС) уонна «Аполлон» (АХШ) хараабыллар стыковкаласпыттар.
1976 — Монреальга XXI Олимпиада оонньуулара саҕаламмыт. Бу оонньууларга көҥүл тустууга саха оскуолатын өрөгөйө буолбута.
2001 — Ил Түмэн Михаил Николаев бэрэсидьиэнинэн үһүс болдьоххо барарын көҥүллүүр Конституцияҕа уларытыы киллэриини ылымматах.

Төрөөбүттэр

1796 — француз худуоһунньуга Жан Батист Камиль Коро.
1846 — нуучча айанньыта уонна этнограф Николай Миклухо-Маклай.
1942 — Уус-Маайа улууһун Ааллаах Үүн бөһүөлэгэр Алексей Томтосов төрөөбүт — Дьокуускай баһылыга, СӨ бырабыыталыстыбатын солбуйар бэрэстээтэлэ, РФ омуктарга уонна миграцияҕа бэлиитикэтин миниистирин солбуйааччыта буола сылдьыбыта.
1947 — Ульяна Винокурова, Саха Сирин биллиилээх уопсастыбаннай диэйэтэлэ уонна бэлиитигэ, социолог уонна психолог учуонай. Орто Халыма улууһун Байды нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
1953 — Юлия Дьяконова (30.07.1986 өлб.) — саха остуоруйаларын чинчийбит учуонай, филология билимин хандьыдаата.
1970 — Егор Акимов — ырыаһыт, ырыа айааччы, СӨ култууратын туйгуна.
1971 — Саина, дьиҥнээх аата Екатерина Саввинова — саха ырыаһыта. Булуҥ улууһун Булуҥ нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
1973 — Сардана Алексеева — эбээн олоҕун-дьаһаҕын чинчийэр учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
1984 — Георгий Бессонов, тыйаатыр уонна киинэ артыыһа.

Быстыбыттар

1790 — Адам Смит (Adam Smith), Англиятттан төрүттээх аатырбыт экономист уонна бөлөһүөк.
1912 — француз математига, астроном, бөлөһүөк Жюль Анри Пуанкаре.
1918 — Арассыыйа импиэрийэтин бүтэһик императора Николай II.
1996 — саха худуоһунньуга, живописец Афанасий Собакин (1928 с. Чурапчы Кытаанаҕар төр.).

[1] День авиации ВМФ России. Досье - Биографии и справки - ТАСС

[2] Когда отмечается День зеленоглазых? | 4 info - Вопросы, ответы, статьи Архыыптаммыт 2020, От ыйын 17 күнүгэр.

[3] История съезда учителей и педагогической общественности Якутии. / Кэскил. 29.09.2022

[1]

[2]

[3]