1936

1936 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 8 — Ираан арҕааҥҥылыы санаалаах бэрэсидьиэнэ Реза Шах хиджабы аһаҕастык кэтиини бобор туһунан ыйаах таһаарбыт. Ол эрээри 1979 сыллааҕы Ислаам өрөбөлүүссүйэтин кэннэ Ирааҥҥа хиджаб кэтиитэ булгуччулаах буолбута.

Олунньу

• Олунньу 26 — Чурапчыга У-2 сөмүлүөт түспүт. Кулун тутартан сөмүлүөт сырыыта тиһиктээх буолбут.
• Олунньу 29 — Нильс Бор атом холбоһуктаах дьаадыратын түөрүйэтин (нууч. теория составного ядра атома) айбытын туһунан кэпсээбит.

Муус устар

• Муус устар 9 — Саха АССР наркоматын быһаарыытынан "Якутстрой" трест олохтоммут. Бастакы салайааччытынан Ефим Жорницкай буолбут. Бу тэрилтэ Дьокуускайга бастакы водопроводы (1939), атахха турар бастакы таас дьиэни (1941), сыбаайаҕа турар бастакы дьиэни (1944, 9-с оскуола дьиэтэ) туппута.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 15 күнүгэр оҕо-ыччат республикатааҕы хаһыата "Бэлэм буол" бастакы нүөмэрэ тахсыбыт. Тирааһа 980 экземпляр эбит. Бастакы редакторынан поэт Абаҕыыныскай буолбут.

Атырдьах ыйа

• Атырдьах ыйа — Индигиргэ "Отто Шмидт" диэн аал кэллэ. Бу өрүскэ аал сырыыта саҕаланна.

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 24 — Саха АССР тыатын хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин бастакы быыстапката аһыллыбыт.

Сэтинньи

• Сэтинньи 6 — Испанияҕа гражданскай сэрии биир сүрүн түбэлтэтэ — Мадрид иһин кыргыһыы саҕаламмыт. Бу сырыыга республиканецтар куораты ситиһиилээхтик көмүскээбиттэрэ.
• Сэтинньи 14 — ССРС-ка Гидрометеорология сулууспата тэриллибит.

• Сэтинньи 25 — Саха АССР саҥа Төрүт сокуонун барыла Сойуус былааһыгар бигэргэтиигэ киирбит.

Ахсынньы

• Ахсынньы 1 — ЯЦИК уурааҕынан "Токко эбэҥки национальнай оройуона" тэриллибит. Киинэ Чаара өрүһүгэр Куоппуру диэн сиргэ. Бу оройуон 1953 сыллаахха ликвидацияламмыта.
• Ахсынньы 5 — Сэбиэскэй Сойууска Сталин конституцията диэн ааттаммыт төрүт сокуона ылыныллыбыт. Бу күн Коми автономнай уобалаһа автономнай өрөспүүбүлүкэ статуһун, оттон Кыргыстаан союзнай өрөспүүбүлүкэ статуһун ылбыттар.

Төрөөбүттэр

• Караканов Прокопий Иосифович (1936—2003)— суруналыыс, Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ
• Филиппов Степан Егорович (1936—2005) — Социалистическай Үлэ Геройа.

• Олунньу 8 — Огдуо Аксенова — дулгаан бэйиэтэ, дулгаан литэрэтиирэтин төрүттээччитэ.

• Олунньу 13 — Егоров Василий Назарович — Тумарча — саха суруйааччыта.
• Олунньу 27 — Николай Андросов — 1990—2002 сылларга Анаабыр улууһун баһылыга, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ (2001).

• Муус устар 7 — Ласс Петр Альбертович — саха живописеһа.
• Муус устар 19 — Павлов Василий Семенович (19.04.1936—03.02.1982) — философия билимин кандидата.
• Бэс ыйын 5 — Үөһээ Бүлүү Өргүөтүгэр Мария Евсеевна Николаева, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыската, Саха АССР үтүөлээх артыыската.
• Бэс ыйын 18 — РФ бочуоттаах архивииһа, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, ССРС уонна СӨ архыыбын дьыалатын туйгуна Калашников Александр Александрович.
• Бэс ыйын 20 — Тааттаҕа 2-с Байаҕантай нэһилиэгэр Федор Федорович Постников — Арчы Сүөдэр — Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, «Таатта улууһун сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин» бэлиэ хаһаайына, педагогическай үлэ бэтэрээнэ.
• От ыйын 1 — Е. Г. Егоров — РФ уонна СӨ наукаларын үтүөлээх диэйэтэлэ, СӨ НА чилиэнэ, СӨ Илин бириэмийэтин наукаҕа уонна техникаҕа, экономика дуоктара.
• От ыйын 12 — Тимофеев Петр Алексеевич — биолог, геоботаник, лесовед.
• Атырдьах ыйын 6 — Константинов Иван Васильевич (20.08.1936—26.03.1977) — история билимин кандидата.
• Атырдьах ыйын 6 — Федосеева Светлана Александровна — археолог, РАЕН бочуоттаах академига, СӨ Академиятын чилиэнэ, история науукатын дуоктара.
• Атырдьах ыйын 10 — Иванов Василий Федотович (10.08.1936—22.04.1996) — история билимин доктора.

• Алтынньы 7 — Пахомов Андрей Кириллович (07.10.1936—31.12.2001) — история билимин кандидата.
• Алтынньы 16 — Сысолятин Иван Афанасьевич, поэт, прозаик.
• Алтынньы 20 — Миронов Дмитрий Николаевич, юриспруденсия доктора, СӨ Конституция Суутун бэрэссэдээтэлэ.

• Сэтинньи 6 — Михаил Алексеев - Дапсы — биллиилээх саха лингвиһа, филология билимин хандьыдаата, араадьыйаҕа "Биһирэм тыл" биэрии ааптара.
• Сэтинньи 10 — Иванов Климент Егорович, политик, 1990—1992 сыллардаахха Саха ССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ.
• Сэтинньи 22 — Борисов Спартак Степанович — Саха сирин политига

• Ахсынньы 2 — Николай Тихонов — экэниэмикэ билимин дуоктара, профессор, Аграрнай үөрэхтээһин норуоттар икки ардыларынааҕы академиятын, Хотугу форум академиятын академига, Саха сирин бочуоттаах кырдьаҕаһа.
• Ахсынньы 15 — Петрова Варвара Андреевна (15.12.1936—11.03.2012) — Ньурба улууһун баһылыга (1995—2002),

Өлбүттэр

• Тохсунньу 18 — Редьярд Киплинг (1865 төр.), суруйааччы, Нобель бириэмийэтин лауреата (1907).

• Олунньу 27 — Иван Павлов (1849 төр.), нуучча физиолога, физиологияҕа уонна мэдиссиинэҕэ Нобель бириэмийэтин лауреата (1904).

• Бэс ыйын 18 — Максим Горькай.

• Алтынньы 19 — Лу Синь (1881 төр.), кытай суруйааччыта, кытай аныгы литэрэтиирэтин төрүттээччи.