Бэс ыйын 20

Бэс ыйын 20 диэн Григориан халандаарыгар сыл 171-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 172-c күнэ). Сыл бүтүө 194 күн баар.

Бэлиэ күннэр

Бэс ыйын 20 (ардыгар 21) күнүгэр Күн туруута. Ол аата сылга ордук уһун күн, ордук кылгас түүн. Астрономия этэринэн 2022 сыллаахха сайыҥҥы Күн туруутун үгэнэ бэс ыйын 21 күнүгэр 9 чаас 13 мүнүүтэ 49 сөкүүндэтигэр буолар. Ити UTC дэнэр аан дойдутааҕы кэминэн, онно, сахалыы саҥалаахтар үгүспүт Дьокуускай кэминэн олорорбут быһыытынан, 9 чааһы эбэбит. Ол аата Күн туруутун үгэнэ Саха сирин улахан аҥарыгар бэс ыйын 21 күнүгэр киэһэ алта чаас 13 мүнүүтэҕэ (сорох илин сытар хотугу улуустарга өссө биир чаас эбиллэр) буолар
ХНТ ХНТ — Тэскилээччилэр аан дойдутааҕы күннэрэ. Сэрииттэн, куттааллаах-быһыыттан майгыттан сылтаан тыыннарын тэскилэтэн олорор сирдэрин быраҕан барбыт дьон кыһалҕаларыгар болҕомто тардаары бэлиэтэнэр
Зоопарка слоннарын көмүскүүр күн
Азербайджан Азербайджан — Гаас үлэһиттэрин күнэ
Арассыыйа Арассыыйа — Доруобуйа харыстабылын үлэһиттэрин күнэ. 1965 сыллаахха ахсынньы 10 күнүгэр олохтоммут. Бэс ыйын үһүс баскыһыанньатыгар бэлиэтэнэр — сыл аайы көһө сылдьар.
Арассыыйа Арассыыйа — ВМФ миинэлиир-торпедалыыр сулууспатын күнэ^[1] (РФ ВМФ-тын главкомун 15.07.1993 сыллааҕы бирикээһэ)
Азербайджан Азербайджан — Гаас хаһаайыстыбатыг үлэһиттэрин күнэ^[2]
Аргентина Аргентина — Былаах күнэ
Эритрея Эритрея — Толук буолбут дьон күнэ
АХШ АХШ — Арҕаа Вирджиния күнэ

Түбэлтэлэр

451 — Каталаун кыргыһыыта: Флавий Аэций салаталаах Арҕаа Рим импиэрийэтин уонна Аттила баһылыктаах гууннар ыккардыларыгар аатырбыт улахан кыргыһыы буолбут. Хайалара да кыайбатах. Ол эрээри Галлияны (билиҥҥи Францияны) талыы сылдьар гуун сэриилэрэ Паннонияҕа (Венгрияҕа) төннүбүттэр.
1704 — Наарватааҕы дуогабар быһыытынан Польша Швецияны утары (Арассыыйа өттүгэр) сэриигэ кытыспыт.
1740 — майор Дмитрий Павлуцкай Саха сирин бойобуодатынан анаммыт. Бу дуоһунаска 1742 сыл бэс ыйын 28 күнүгэр дылы сулууспалаабыта. Онтон Чукоткаҕа Анадырь остуруогар ыытыллыбыта. Кини 1747 сыллаахха Орловай өрүһүгэр чукчалары кытары кыргыһыыга өлбүт уонна Дьокуускайга көмүллүбүт.
1837 — Виктория королева Улуу Британия тронугар олорбут. Кини 63 сыллаах уһун салайыытын кэмэ, "Виктория эпохата", Улуу Британия импиэрийэтин муҥутаан сайдыбыт, кыаҕырбыт кэмэ буолбута.
1867 — АХШ бэрэсидьиэнэ Эндрю Джонсон Арассыыйаттан Алясканы атыылаһар туһунан биллэрбит.
1908 — Дьокуускай куорат Дуумата хамыыһыйа тэрийэн уопсастыбаннай баан оннугар судаарыстыбаннай бааны тэрийэр туһунан быһаарыы ылыммыта.
1928 — Москубаттан саха бастакы лүөччүгэ Алексей Торговкин аала саахалланан өлбүтүн туһунан телеграмма кэлбит.
1942 — Главсевморпуть Өлүөнэтээҕи авиационнай бөлөҕүн лүөччүгэр Сергей Асямовка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа аат иҥэриллибитэ (өлбүтүн кэннэ). 48 ситиһиилээх бойобуой көтүүлэри оҥорбут. Кини экипаһа өстөөхтөргө сүүс тонна буомбаны бырахпыта. Улуу Британияҕа командировкаҕа сылдьан саахалга түбэһэн өлбүтэ.
1967 — боксер Мохаммед Али Вьетнамҥа сэриилэһэ сылдьар аармыйаҕа сулууспалыыртан батыммытын иһин 5 сыл хаайыыга уонна 10 000 дуоллар ыстыраапка суутунан уураахтааммыт.
1972 — ССКП КК уонна ССРС Миниистирдэрин сэбиэтэ "Ыччат бүттүүнэ орто үөрэхтэниитигэр көһүү түмүктэниитин уонна орто оскуола салгыы сайдыытын туһунан" уураах таһаарбыттар («О завершении перехода ко всеобщему среднему образованию молодёжи и дальнейшем развитии общеобразовательной школы»). Булгуччулаах орто үөрэххэ көһүүгэ уонна оскуоланы бары өттүнэн хааччыйыыга олук буолбут докумуон.
1975 — Саха сиригэр Нуучча литэрэтиирэтин уонна ускуустубатын күннэрэ саҕаламмыттар. Бу күн Дьокуускайга аһыллыбыт киинэ бэстибээлигэр саҥа «Шел солдат» диэн киинэни көрдөрбүттэр. Тэрээһиҥҥэ кытта өрөспүүбүлүкэҕэ 300-чэ киһилээх дэлэгээссийэ кэлбит. Кинилэр истэригэр аатырбыт киинэ, тыйаатыр артыыстара, эстрада артыыстара, суруйааччылар, хампаһыытардар уонна худуоһунньуктар бааллара: Зинаида Кириенко, Сергей Михалков, Маргарита Суворова, Майя Булгакова, Ольга Аросьева, Александр Флярковскай, Лариса Лужина, Марина Ладынина, Жанна Прохоренко, Татьяна Конюхова, Петр Вельяминов уо.д.а. Ыалдьыттар Миирнэйгэ, Лиэнскэйгэ, Депутатскайга, Майаҕа, Намҥа, Бороҕоҥҥо, Тиксиигэ, Хаандыгаҕа, Уус-Маайаҕа сылдьыбыттара. Күннэр үөрүүлээх сабыллыыллара өрөбүл күн бэс ыйын 29 күнүгэр «Спартак» стадиоҥҥа буолбута.^[3]
1985 — от ыйын 20-24 күннэригэр Дьокуускайга көҥүл тустууга ССРС чөмпүйэнээтэ буолбут. СГУ устудьуоннара Владимир Яковлев уонна Василий Гоголев миэстэлэспиттэр, ону таһынан Костантинов Артур (Киевтэн) уонна Цыпандин Роман призёр буолбуттар.
1990 — Узбекистан судаарыстыбаннай суверенитетын туһунан декларация ылыныллыбыт.
1991 — ХИФУ Инженернэй-техническэй институтугар Тутуу матырыйаалларын, оҥоһуктарын уонна конструкцияларын оҥоруу хаапыдарата тэриллибитэ.
1991 — Германия салалтата киин куораты Боннтан Берлиҥҥэ көһөрөр туһунан быһаарбыттар.
1991 — Латвияҕа 1922 сыллааҕы конституция сөргүтүллүбүт.
1992 — Тываҕа Арассыыйаттан тутулуга суох буолуу туһунан референдум ыытарга илии батааһаны хомуйуута саҕаламмыт.
1996 — Дьокуускай куорат былааҕа бигэргэммит.
1998 — "ЛОРП" аһаҕас акционернай общество буолбута.
2003 — Бикипиэдьийэ, Бикитиэкэ, Биики Домох курдук элбэх туһунан бырайыактары үбүлүүр Викимедиа Пуондата тэриллибитэ. Тэрийээччи — Бикипиэдьийэни олохтообут Дьимми Уэйлс.
2017 — Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ Абдылдаев Шаршеналы уонна Жакиев Бексултан диэн дьоҥҥо бэриллэрин туһунан ыйаах тахсыбыт.

Төрөөбүттэр

1936 — Тааттаҕа 2-с Байаҕантай нэһилиэгэр Кутаакы диэн сиргэ Федор Федорович Постников — Арчы Сүөдэр — Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, «Таатта улууһун сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин» бэлиэ хаһаайына, педагогическай үлэ бэтэрээнэ.
1947 — Ньурбаҕа Николай Санников, аатырбыт атах оонньооччу, өрөспүүбүлүкэ хас да төгүллээх рекордсмена, урбаанньыт. Аан бастаан 1966 сыллаахха Саха АССР рекордтарын оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан хастыы да миэтэрэнэн куоһарталаан дьону сөхтөрбүтэ^[4].
1955 — Армянскай ССР Ноемберян оройуонугар Кошкотан (билигин — Воскеван) сэлиэнньэҕэ Саха сиригэр көскө ыытыы туһунан тиэмэҕэ дуоктар диссэртээссийэтин көмүскээбит Павел Казарян.
1958 — Бороҕоҥҥо Александр Мигалкин (2012, ахсынньы 1 өлб.) — саха уонна Арассыыйа бэлиитигэ уонна дипломаата, 1999—2006 сылларга СӨ тас сибээһин миниистирэ, Монголия Эрдэнэт куоратыгар Арассыыйа генеральнай консула.

Өлбүттэр

1933 — Клара Цеткин (1857 төр.), дьахталлар бырааптарын туруулаһааччы.

[1] День специалистов минно-торпедной службы ВМФ

[2] День работников газового хозяйства Азербайджана — 20 июня. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010

[3] ttps://ysia.ru/rubrika-kadr-drug-yakutskoj-detvory-kak-sergej-mihalkov-priezzhal-v-yakutiyu/

[4] Баһылай ПОСЕЛЬСКАЙ, Улуу атах оонньооччутун кытта алтыспытым — олоҕум биир үрдэлэ

[1]

[2]

[3]

[4]