Олунньу 5

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Олунньу 5 диэн Григориан халандаарыгар сыл 36-с күнэ. Сыл бүтүө 329 күн (ордук хонуктаах сылга 330 күн) баар.

Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Б.э.и. 2 сыл — Октавиан Август «дойду аҕата» диэн титул ылбыт.
  • 62Помпей куоракка (Италия) улахан сир хамсааһына буолбут. Өссө 17 сылынан 79 сыллаахха Везувий вулкан эстэн бу куораты бүтүннүүтүн күлүнэн бүрүйбүтэ.
  • 1494Литва улуу кинээһэ Александр уонна Москуба улуу кинээһэ Иван III эйэ дуогабарын түһэрсэн, 1487—1494 сс. сэриини түмүктээбиттэр.
  • 1597Япония бастакы христианнарын дьопуон уопсастыбатыгар суоһууллар диэн санааттан өлөрбүттэр.
  • 1885Бельгия хоруола Леопольд II Конго Көҥүл судаарыстыбатын бэйэтин «тус бас билиитинэн» биллэрбит. Африка ортотугар сытар сирдэри билим өттүттэн чинчийбитэ буолан Леопольд хоруол олус киэҥ сирдэри бэйэтин бас билиитигэр ылбыт. Мантан ыла Конго хааннаах колонизацията саҕаламмыта. 1880-1920 сылларга Конго олохтоохторун ахсаана икки төгүл аҕыйаабыта.
  • 1907Бельгия химигэ Лео Бакеланд аан бастакы пластигы — бакелиты — оҥорбутун туһунан биллэрбит.
  • 1918РСФСР Совнаркома сыаркабы судаарыстыбаттан уонна оскуолаттан араарар туһунан дэкириэт таһаарбыт.
  • 1928 — D витамин бастакытын синтезтэнэн оҥоһуллубут.
  • 1939 — НКВД Степан Аржаковы уонна Александр Габышевы хаайбыт.
  • 1943
    • Гаагаҕа (Голландия) фашистары утарсааччылар Хендрик Сейффардт диэн коллаборационист генералы өлөрбүттэр.
    • "Олох суола" диэн ааттаммыт Ладога мууһунан барар суол Ленинграды дойдуну кытта ситимнээбит.
  • 1971 — «Аполлон-14» астронавтара Ыйга түспүттэр.
  • 1979 — Аятолла Хомейни Ирааны ислам өрөспүүбүлүкэтинэн биллэрбит.
  • 1991Кыргыстаан киин куоратын аата уларыйан Фрунзе оннугар Бишкек буолбут.
  • 1992СӨ Үрдүкү Сэбиэтин уурааҕынан Ленинскай оройуон аата Ньурба оройуона буолбута.
  • 1997 — Кульджа аймалҕана. Кытай Синьцзян-Уйгур автономиялаах оройуонугар Кульджа куоракка олохтоох уйгуурдар өрө турбуттар.
  • 2004Гаитига бэрэсидьиэн Жан-Бертран Аристид утары өрө туруу саҕаламмыт.

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1999Василий Леонтьев, 1925 сыллаахха ССРС-тан көспүт Америка экэнэмииһэ (1905 төр.). Экэниэмикэҕэ Нобель бириэмийэтин 1973 сыллааҕы лауреата.