1924 сыл
(Мантан: 1924 көстө)
Перейти к навигации
Перейти к поиску
| Сыллар |
|---|
| 1920 1921 1922 1923 — 1924 — 1925 1926 1927 1928 |
| Уоннуу сыллар |
| 1890-с 1900-с 1910-с — 1920-с — 1930-с 1940-с 1950-с |
| Үйэлэр |
| XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1924 сыл.
Туох буолбута[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Олунньу 17 — Дьокуускайга бастакы пионер этэрээтэ мустубут. Бу күн Саха Сирин пионериятын төрүттэммит күнүнэн ааҕыллар.
- Олунньу 18 — Саха сиринээҕи Толоруулаах киин кэмитиэт (ЯЦИК) уурааҕынан Саха суругун-бичигин сүбэтэ үөскээбит. Сүбэ билимҥэ олоҕуран сахалыы транскрипцияны оҥоруунан дьарыктаммыт. Бэрэстээтэл — Исидор Барахов, сэкирэтээр — Алексей Бояров. Биир сылынан бу сүбэ ууратыллыбыт, кини аналлаах үлэтэ "Саха кэскилэ" уопсастыба тыл үөрэҕин сиэксийэтигэр көспүт.
- Кулун тутар 17 — Көмүс бириискэлэри эксплуатациялыыр "Якутзолототрест" төрүттэнэр.
- Ыам ыйын 7 — Хотону балаҕантан араарарга агитациялыыр "Ыраас олох" уопсастыба тэриллибит. Биир сылынан бу уопсастыба сыалын-соругун ситиспит буолан эһиллибит.
- Ыам ыйын 12 — Ньылхан сэлиэнньэтин (1922 сыллаахха Айааны уонна киниэхэ сыһыаннаах Ньылханы Уһук Илин уобалаһыгар биэрбиттэрэ) 32 киһилээх тоҥустар бартыһаан этэрээттэрэ ылар. Этэрээт салайааччылара — тоҥус Павел Карамзин уонна саха Михаил Артемьев. Бу күн Ньылхан олохтоохторо уонна этэрээт дьоно мунньахтаан баран быһаарыы ылаллар: "Тоҥустары Сэбиэскэй былаастан босхолуурга уонна бэйэни салайыныыга олохсуйан саҥа олоҕу тутуу".
- Бэс ыйын 7 — 130 киһилээх тоҥустар этэрээттэрэ биир суутканы быһа кыргыһан баран Айаан пордун ылбыт. Этэрээт салайааччылара — Илья Канин, Павел Карамзин уонна Михаил Артемьев.
- Бэс ыйын 14 — Ньылхаҥҥа Лаамы тоҥустарын съезтэрэ буолбут. Съезд "ССРС-тан арахсарга уонна тутулуга суох ил тэрийэргэ" диэн уурааҕы ылыммыт.
- Атырдьах ыйа — Атырдьах ыйыгар Саха АССР Совнаркомун Президиумун оннугар Оччугуй Совнарком тэриллибит. Бэрэстээтэлинэн Степан Аржаков буолбут, кини бу солоҕо Исидор Бараховы солбуйбут.
- Сэтинньи 3 — Саха сиринээҕи Толоруулаах киин кэмитиэт (ЯЦИК) ойууннааһыны утары охсуһууну биллэрбит.
- Сэтинньи 17 — ЯЦИК иһигэр хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар кэмитиэтэ тэриллибит. Кэмитиэт өрө турбут Ньылхан тоҥустарыгар бэринэргэ ыҥырыы ылыммыт.
- Ахсынньы 23 — Саха АССР Совнаркомун саҥа састааба талыллыбыт. Бэрэстээтэлинэн Иван Винокуров буолбут, кини бу солоҕо Степан Аржакову солбуйбут.
Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Олунньу 23 — Токарев Петр Никитич, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, история билимнэрин кандидата.
- Ыам ыйын 24 — Тарскай Николай Николаевич (1924—1962) — Саха Сиригэр маассабай физкультураҕа хамсааһынын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ.
- Ыам ыйын 30 — Калашников Юрий Васильевич (1924—1992), Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Албан аат уордьанын толору кавалера.
- Бэс ыйын 14 — Авдеева Фаина Иннокентьевна, Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала.
- Ахсынньы 12 — Горохова Евдокия Николаевна Саха биллиилээх ил уонна уобсастыба диэйэтэлэ. Саха АССР Үрдүкү Сүбэтин бэрэссэдээтэлэ (1980—1985).
- Ахсынньы 24 — Посельская Аксения Васильевна (1924—1983), саха бастакы балерината.
Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Тохсунньу 21 — Владимир Ленин.
- Олунньу 28 — Новгородов С.А., лингвист, саха суругун-бичигин төрүттээччи.
Литература[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Калашников А. А. Якутия. Хроника, факты, события: 1917-1953 г. ч.2. — Дьокуускай: Бичик, 2004.