1971 сыл

1971 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 28 — Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтэ Өймөкөөн улууһугар хотугу норуоттар экэниэмикэлэрин уонна култуураларын сайыннарыы хайдах баран иһэрин туһунан уураах ылыммыт.

Олунньу

• Олунньу 2 — Рамсар куоракка (Ираан) көтөрдөр үөскүүр бадарааннаах сирдэрин харыстыыр туһунан сөбүлэҥҥэ илии баттаммыт.
• Олунньу 5 — «Аполлон-14» астронавтара Ыйга түспүттэр.
• Олунньу 8 — Америкаҕа NASDAQ биирсэтигар атыы-эргиэн саҕаламмыт. Билигин бу биирсэҕэ үрдүкү технологиялаах хампаанньалар аахсыйалара атыыланаллар.

Алтынньы

• Алтынньы 1 — «Уолт Дисней Дойдута» (Диснейуорлд) диэн ааттаммыт аан дойдуга саамай улахан көр-нар киинэ Флоридаҕа, Орландо куорат аттыгар аһыллыбыт.
• Алтынньы 1 — Бастакы көмпүүтэр томограбын көмөтүнэн ыарыһаҕы көрбүттэр.
• Алтынньы 19 — Ниуэ арыы норуота куоластаан дойдуларын бэйэтин дьаһанар сир оҥорбуттар, бу күн конституция ылыныллыбыт. Бу кырачаан дойду (2017 с. ааҕыныы түмүгүнэн 1784 киһи олорор) Саҥа Зеландияҕа киирэр, онон баһылыгынан Британия королевата ааҕыллар, Саҥа Зеландия кини аатыттан аан дойдуга дипломааттыы сыһыаны олохтуур. Ол эрээри, Ниуэ иһигэр туспа сокуоннаахтар, хас үс сыл буола-буола 16 муниципалитет дойду түмэнигэр бэрэстэбиитэллэрин талаллар, ХНТ-га чилиэн быһыытынан толору киирбэтэр да, дойду бэрэстэбиитэллэрэ ХНТ сорох тэрилтэлэригэр киирэллэр уонна ХНТ мунньахтарыгар ыҥырыллаллар. Олохтоохторун 11 бырыһыана ааҥыллыы эрэ, 46% ниуэ эрэ тылынан саҥараллар, 30% — икки тылынан тэҥҥэ кэпсэтэр.
• Алтынньы 25 — ХНТ-га Кытай Дьон Өрөспүүбүлүкэтэ Кытай Өрөспүүбүлүкэтин (Тайваны) солбуйбут.

Сэтинньи

• Сэтинньи 14 — НАСА автоматическай аппарата Маринер-9 Марс орбитатыгар тахсыбыт, инньэ гынан атын планета орбитатыгар тахсыбыт бастакы искусственнай аргыс буолбут. Маринер-9 сыл кэриҥэ үлэлээн Марс ньуурун 85 %-ын хаартыскаҕа түһэрбит. Хаартыскаларга куурбут өрүстэр сүнньүлэрэ, кратердар, сүүнэ улахан вулканнар (холобура, Күн систиэмэтин саамай үрдүк вулкана Олимп), каньоннар, тыал уонна уу эрозиятын сибикилэрэ, пласттар хамсааһыннара, атмосфера фроннара, туман уо.д.а. интэриэһинэй планета ньуурун чымпыктара көстүбүттэр.
• Сэтинньи 15 — «Intel» фирма бэйэтин бастакы микропроцессорын — 4004 модели — таһаарбыт. 1990-с сыллартан ыла Intel аан дойду микропроцессор ырыынагын баһылыыр.

• Ахсынньы 2 — Сэбиэскэй Сойуус станцията «Марс-3» аан дойду устуоруйатыгар бастакынан Марс ньууругар олорбут.
• Ахсынньы 20 — Кыраныыссаны билиммэккэ дьоҥҥо көмөлөһөр «Кыраныыссата суох быраастар» диэн тэрилтэни Бернар Кушнер уонна суруналыыстар бөлөхтөрө Парижка тэрийбит.

Төрөөбүттэр

• Тохсунньу 18 — Хосеп Гвардиола — Испания футболиһа, тренерэ, 1992 сыллааҕы Олимпия оонньууларын чөмпүйүөнэ.

• Ыам ыйын 21 — Борисов Андриан Афанасьевич — история билимин доктора.
• Ыам ыйын 30 — Прокопьева Прасковья Егоровна - педагогическай билим кандидата
• Бэс ыйын 9 — Варламов Александр Николаевич — филология билимин кандидата.
• От ыйын 17 — Саина, дьиҥ аата Екатерина Саввинова - саха ырыаһыта.
• Балаҕан ыйын 3 — Николаев Александр Петрович — история билимигэр кандидат.
• Балаҕан ыйын 25 — Жегусов Юрий Иннокентьевич — социология билимин кандидата.

Өлбүттэр

• От ыйын 30 — Рожков Иван Сергеевич (1908 - 1971), учуонай, геолог, 1957 - 1964 сыллардааха ССРС НА Сибиирдээҕи филиалын Саха сиринээҕи филиалын Президиумун бэрэссэдээтэлэ.