От ыйын 10
Тас көрүҥэ
От ыйын 10 диэн Григориан халандаарыгар сыл 191-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 192-c күнэ). Сыл бүтүө 174 күн баар.
Бэлиэ күннэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Багаамалар — Тутулуга суох буолуу күнэ (1973)
- Мауритания — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
- Монголия — Былаах күнэ[1];
- Арассыыйа — Полтааваҕа кыайыы күнэ (1709 с. от ыйын 8 күнүгэр буолбута);
- Япония — Натто күнэ (сояттан оҥоһуллар ас-үөл)
- Тесла күнэ. Айааччы, учуонай Никола Тесла төрөөбүт күнэ
Түбэлтэлэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1806 — Веллор өрө туруута — Ииндийэҕэ сипайдар (олохтоох саллааттар) Ост-Ииндийэ хамапаанньатын утары бастакы өрө туруулара.
- 1913 — Калифорнияҕа баар "Өлүү Хочотугар" Сир ньууругар саамай үрдүк температура бэлиэтэммит — +56.7 °C. 2012 сыллаахха диэри саамай үрдүк температуранан Ливия кумах куйаарыгар бэлиэтэммит +58,2 °C ааҕыллара, ол эрээри бу кээмэйдээһини чопчута суох диэн быһаарбыттар.
- 1917 — Дьокуускайга саха интэлигиэнсийэтин "Көҥүл" сойуус чилиэннэрэ көскө сылдьар дьону кытта холбоһон "Саха федералистарын үлэһит сойууһа" (нууч. Якутский трудовой союз федералистов) диэн баартыйаны тэрийбиттэр.
- 1918 — Сэбиэттэр бүтүн Арассыыйатааҕы V сийиэстэрэ Арассыыйа бастакы сэбиэскэй конституциятын ылыммыт. Бу докумуоҥҥа дойду аата чопчуламмыт: Российская Социалистическая Федеративная Советская Республика (РСФСР). Төрүт сокуон олоххо тоҕус хонугунан от ыйын 19 күнүгэр үлэҕэ киирбитэ.
- 1925 — Сэбиэскэй Сойуус телеграфнай агентствота — ССТА (нууччалыы ТАСС) тэриллибит. Бу Сэбиэскэй Сойууска информацияны тарҕатар киин уорган этэ.
- 1934 — ССРС-ка НКВД тэриллибит, 1946 сыллаахха аата МВД диэҥҥэ уларыйбыт.
- 1940 — Аан дойду иккис сэриитэ: Францияҕа Виши бырабыыталыстыбата олохтоммут.
- 1941 — Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Смоленскайдааҕы кыргыһыы саҕаламмыт. Бу икки ый устата буолбут кыргыһыыга Кыһыл аармыйа элбэх сүтүктэммитэ, вермахт сэриилэрэ бөдөҥ ситиһиилэммиттэрэ. Ол эрээри ньиэмэстэр Москубаҕа кыайан тиийбэтэхтэрэ.
- 1962 — Бастакы коммерческай сибээс спутнига «Телстар» куйаарга тахсыбыт. «Телстар» 60 ханаалынан төлөппүөн сибээһин эбэтэр 1 телевидение ханаалын трансляциятын хааччыйар кыахтааҕа.
- 1964 — Битлзтар «A Hard Day’s Night» альбомнара атыыга тахсыбыт, мантан аан дойдуга битломания саҕаламмыт.
- 1991 — Борис Ельцин Арассыыйа бэрэсидьиэнэ буолбут. Кини бу солоҕо 1999 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри олорбута.
- 1998 — Усуйаана улууһугар үөскүү сылдьыбыт Власово бөһүөлэк учуоттан уһуллубута. 1989 с. биэрэпискэ 2087 киһи олоро сылдьыбыта бэлиэтэммит.
- 2000 — Башар аль-Асад аҕатын Хафез аль-Асады Сиирийэ бэрэсидьиэнин солотугар солбуйбут.
- 2003 — СӨ Төрүт сокуонун 55-с (дьокутааттар биир мандааттаах уонна өрөспүүбүлүкэ уокуругуттан талыллалларын туһунан), 62-с (сокуону уларытарга көҕүлээһин туһунан), 93-с ыстатыйаларыгар уларытыылар киирбиттэр.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1509 — Жан Кальвин — христианство реформатора, кальвинизмы төрүттээччи.
- 1856 — Никола Тесла — электротехника уонна радиотехника эйгэтигэр айааччы.
- 1871 — Марсель Пруст — Франция суруйааччыта.
- 1905 — Лев Кассиль — сэбиэскэй суруйааччы.
- 1927 — Дьокуускайга Валентина Николаева — устуоруйа билимин хандьылаата, Саха Сирин сэбиэскэй кэминээҕи устуоруйатын үөрэппит биллиилээх чинчийээччи.
- 1932 — Үөһээ Бүлүү Боотулуутугар Николай Амыдаев — худуоһунньук, муосчут, СӨ үөрэҕириитин туйгуна.
- 1949 — Сунтаар Бүлүүчээнигэр Юрий Степанов — Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйа харыстабылын, социальнай сулууспа туйгуна. Талааннаах хирург, Өрөспүүбүлүкэтээҕи Реабилитациялыыр киин дириэктэрэ.
- 1957 — Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун Төҥүлү сэлиэнньэтигэр Виктор Игнатьев — мэдиссиинэ билимин дуоктара, профессор, үрдүкү категориялаах хирург, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх бырааһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын туйгуна.
- 1990 — Франк Чамисо — Кубаттан төрүттээх Италия бөҕөһө, Аан дойду, Европа уонна Панамерика оонньууларын чөмпүйүөннэрэ, Европа оонньууларын призера.
Өлбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1858 — Огюст Монферран (1786 төр.), Франция уонна Арассыыйа архитектора, Санкт-Петербурга Исаакий собуорун уонна Александровскай колонна ааптара.
|