От ыйын 10

От ыйын 10 диэн Григориан халандаарыгар сыл 191-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 192-c күнэ). Сыл бүтүө 174 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Багаамалар Багаамалар — Тутулуга суох буолуу күнэ (1973)
• Мауритания Мауритания — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
• Монголия Монголия — Былаах күнэ;
• Арассыыйа Арассыыйа — Полтааваҕа кыайыы күнэ (1709 с. от ыйын 8 күнүгэр буолбута);
• Япония Япония — Натто күнэ (сояттан оҥоһуллар ас-үөл)
• Тесла күнэ. Айааччы, учуонай Никола Тесла төрөөбүт күнэ

Түбэлтэлэр

• 420 — Гуна Цзинь импэрээтэри суулларан Лю Юй бэйэтин Лю Сун импэрээтэринэн биллэриммит.
• 645 — Исси быһылаана: Нака-но-Оэ принц уонна Фудзивара-но Каматари импэрээтэр Сога-но Ирукуну өлөрбүттэр. Японияҕа Тайка эпохата — Кытай холобурунан импэрээтэр былааһын күүһүрдүү саҕаламмыт, элбэх киһи Кытайга үөрэххэ ыытыллыбыт.
• 988 — Норвегия хоруола Глуниарн Ирландия үрдүкү хоруолун Маэл Сехнайлл мак Домнайлл бэйэтин үрдүнэн билиммит уонна нолуок төлүүргэ сөбүлэспит. Бу түгэн Дублин куорат олохтоммут күнүнэн ааҕыллар.
• 1086 — Дания хоруолун Кнуд IV өрө турбут бааһынайдар өлөрбүттэр.
• 1806 — Веллор өрө туруута — Ииндийэҕэ сипайдар (олохтоох саллааттар) Ост-Ииндийэ хамапаанньатын утары бастакы өрө туруулара.
• 1913 — Калифорнияҕа баар "Өлүү Хочотугар" Сир ньууругар саамай үрдүк температура бэлиэтэммит — +56.7 °C. 2012 сыллаахха диэри саамай үрдүк температуранан Ливия кумах куйаарыгар бэлиэтэммит +58,2 °C ааҕыллара, ол эрээри бу кээмэйдээһини чопчута суох диэн быһаарбыттар.
• 1917 — Дьокуускайга саха интэлигиэнсийэтин "Көҥүл" сойуус чилиэннэрэ көскө сылдьар дьону кытта холбоһон "Саха федералистарын үлэһит сойууһа" (нууч. Якутский трудовой союз федералистов) диэн баартыйаны тэрийбиттэр.
• 1918 — Сэбиэттэр бүтүн Арассыыйатааҕы V сийиэстэрэ Арассыыйа бастакы сэбиэскэй конституциятын ылыммыт. Бу докумуоҥҥа дойду аата чопчуламмыт: Российская Социалистическая Федеративная Советская Республика (РСФСР). Төрүт сокуон олоххо тоҕус хонугунан от ыйын 19 күнүгэр үлэҕэ киирбитэ.
• 1925 — Сэбиэскэй Сойуус телеграфнай агентствота — ССТА (нууччалыы ТАСС) тэриллибит. Бу Сэбиэскэй Сойууска информацияны тарҕатар киин уорган этэ.
• 1934 — ССРС-ка НКВД тэриллибит, 1946 сыллаахха аата МВД диэҥҥэ уларыйбыт.
• 1940 — Аан дойду иккис сэриитэ: Францияҕа Виши бырабыыталыстыбата олохтоммут.
• 1941 — Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Смоленскайдааҕы кыргыһыы саҕаламмыт. Бу икки ый устата буолбут кыргыһыыга Кыһыл аармыйа элбэх сүтүктэммитэ, вермахт сэриилэрэ бөдөҥ ситиһиилэммиттэрэ. Ол эрээри ньиэмэстэр Москубаҕа кыайан тиийбэтэхтэрэ.
• 1962 — Бастакы коммерческай сибээс спутнига «Телстар» куйаарга тахсыбыт. «Телстар» 60 ханаалынан төлөппүөн сибээһин эбэтэр 1 телевидение ханаалын трансляциятын хааччыйар кыахтааҕа.
• 1964 — Битлзтар «A Hard Day’s Night» альбомнара атыыга тахсыбыт, мантан аан дойдуга битломания саҕаламмыт.
• 1991 — Борис Ельцин Арассыыйа бэрэсидьиэнэ буолбут. Кини бу солоҕо 1999 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри олорбута.
• 1998 — Усуйаана улууһугар үөскүү сылдьыбыт Власово бөһүөлэк учуоттан уһуллубута. 1989 с. биэрэпискэ 2087 киһи олоро сылдьыбыта бэлиэтэммит.
• 2000 — Башар аль-Асад аҕатын Хафез аль-Асады Сиирийэ бэрэсидьиэнин солотугар солбуйбут.
• 2003 — СӨ Төрүт сокуонун 55-с (дьокутааттар биир мандааттаах уонна өрөспүүбүлүкэ уокуругуттан талыллалларын туһунан), 62-с (сокуону уларытарга көҕүлээһин туһунан), 93-с ыстатыйаларыгар уларытыылар киирбиттэр.

Төрөөбүттэр

• 1509 — Жан Кальвин — христианство реформатора, кальвинизмы төрүттээччи.
• 1856 — Никола Тесла — электротехника уонна радиотехника эйгэтигэр айааччы.
• 1871 — Марсель Пруст — Франция суруйааччыта.
• 1905 — Лев Кассиль — сэбиэскэй суруйааччы.
• 1927 — Дьокуускайга Валентина Николаева — устуоруйа билимин хандьылаата, Саха Сирин сэбиэскэй кэминээҕи устуоруйатын үөрэппит биллиилээх чинчийээччи.
• 1932 — Үөһээ Бүлүү Боотулуутугар Николай Амыдаев — худуоһунньук, муосчут, СӨ үөрэҕириитин туйгуна.
• 1949 — Сунтаар Бүлүүчээнигэр Юрий Степанов — Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйа харыстабылын, социальнай сулууспа туйгуна. Талааннаах хирург, Өрөспүүбүлүкэтээҕи Реабилитациялыыр киин дириэктэрэ.
• 1957 — Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун Төҥүлү сэлиэнньэтигэр Виктор Игнатьев — мэдиссиинэ билимин дуоктара, профессор, үрдүкү категориялаах хирург, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх бырааһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын туйгуна.
• 1990 — Франк Чамисо — Кубаттан төрүттээх Италия бөҕөһө, Аан дойду, Европа уонна Панамерика оонньууларын чөмпүйүөннэрэ, Европа оонньууларын призера.

Өлбүттэр

• 1858 — Огюст Монферран (1786 төр.), Франция уонна Арассыыйа архитектора, Санкт-Петербурга Исаакий собуорун уонна Александровскай колонна ааптара.