1858

1858 сыл.

Туох буолбута

• Тохсунньу 21 — Кэлин аатырбыт аҕабыыт Иннокентий Вениаминов Иркутскайга айанын саҕалаабыт, онтон Арассыыйа бэйэтигэр саҥа холбообут Амуур өрүһүн тардыытыгар баар сирдэргэ сылдьыбыт, онтон уолугар Николаевскайга ыалдьыттаабыт уонна күһүн Дьокуускайга кэлбит.

• олунньу 23 күнүгэр Дьокуускайга Спасскай монастырь дьэтигэр баһаар буолбут. Ол түмүгэр Иннокентий хоһо уонна кабинета кумааҕылыын баҕастыын умайбыт. Арассыыйа Америкатын туһунан докумуоннар эмиэ умайбыттар.
• ыам ыйын 16 күнүгэр Кытайы кытта Айгуннааҕы дуогабар илии баттаммыт. Ол дуогабарынан Амур кыраайа Арассыыйаҕа сыһыарыллыбыт.
• Балаҕан ыйын 2 — Амур өрүһүнэн уһуннук айаннааһын кэнниттэн Дьокуускайга преосв. Иннокентий төннүбүт. Бу ый 20 күнүнээҕи уолугар суруйбут суругар маннык диэбит: «Да! Мы видим комету с большим хвостом; видите ли Вы? Она с каждым днем видимо приближается к земле. В Якутске лето было бездождливое, но сена запасено и хлеба урожай порядочный».
• Иннокентий көрдөһүүтүнэн Камчатка епискобын хонтуората Дьокуускайга көһөрүллүбүтэ. Ситкаттан Новоархангельскай семинария эмиэ манна көһөрүллүбүтэ.

• Маннык таҥара дьиэлэрэ тутуллубуттара: Кыыллаах арыыга Ньукуола, Хайахсытка Покров, Сулҕаччыга Покров.
• Москва синод типографиятыгар Миитэрэй Хитров "Краткая грамматика якутского языка" диэн кинигэни бэчээттээн таһаарбыттара.
• Кэнтиккэ носорог бүтүн дьардьамата булуллубута, сорох өртүгэр тириилээх уонна түүлээх.
• Якутскай уобаласка нэһилиэнньэ ахсаана 196 595 киһи эбит, ол иһигэр эрдэр 100 169, дьахталлар 96 426.

Төрөөбүттэр

• Говоров Иннокентий Степанович (1856-1925) - Саха сиригэр XX үйэ саҥатын биллэр-көстөр уопсастыбаннай диэйэтэлэ

• Тохсунньу 7 — Элиэзер Бен-Йехуда — дьэбириэй лингвиһэ, аныгы иврит «аҕата».

• Атырдьах ыйын 24 — Вацлав Серошевскай (1858 — 1945) — поляк, этнограф, суруйааччы, публицист.

• Алтынньы 2 — Неустроев Константин Гаврильевич - Урсик, революционер - народоволец, саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ.
• Алтынньы 25 — Пекарскай Эдуард Карлович (1858 – 1934) — лингвист, этнограф,

Өлбүттэр

• Сэтинньи 17 — Роберт Оуэн — Англия бөлүһүөгэ, XIX үйэ биир бастакы социальнай информатора. Төһө даҕаны XIX үйэҕэ “түмэт урбаана” диэн тиэрмин суох буоллар, Роберт Оуэн түмэт урбаанын бастакы саҕахтарын сахсыбыт, түмэт урбаана урбаан биир салаатын быһыытынан сайдан барарыгар олук уурсубут үтүөлээх киһи.

Ылыллыбыт сирэ

• Якутия, хроника, факты, события. 1632 - 1917. Якутск, 2002 г.