Атырдьах ыйын 29

Атырдьах ыйын 29 диэн Григориан халандаарыгар сыл 241-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 242-c күнэ). Сыл бүтүө 124 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• ХНТ ХНТ — Тургутар ядернай дэлби тэптэриилэри утары дьайыы күнэ
• Ииндийэ Ииндийэ:
  • Спорт күнэ
  • Телугу тылын күнэ
• Польша Польша — Муниципалитет полициятын күнэ
• Словакия Словакия — Словактар өрө турууларын күнэ (1944)
• Украина Украина — Украина көмүскээччилэрин ахтан ааһар күн
• Украина Украина — Шахтер күнэ
• Афганистан тутулуга суох буолуутун күнэ (1920)
• Гонконг босхоломмут күнэ (1945).

Түбэлтэлэр

• 1526 — Аатырбыт Мохач кыргыһыытыгар Үтүөкэн Сулейма́н осмааннара Венгрия уонна Богемия холбоһуктаах сэриилэрин урусхаллаабыттар. Осмаан Импиэрийэтэ Венгрияны букатыннаахтык кыайбыт.
• 1651 (уруккуннан а.ы. 19) — Дьокуускайдааҕы Бирикээс дьиэтэ Терентий Алексеев диэн сулууспалаахха (служилому человеку) Хрома үрэххэ дьаһаах тутар кыстык (симиэбийэ), остуруок тутар уонна олохтоохтортон дьаһаах хомуйар туһунан сорудах өйдөбүнньүк (наказная память) суруйбут.
• 1728 — Гренландия киин куората Нуук олохтоммут.
• 1752 — Коллежскай асессор Уар Еропкин Саха сирин бойобуодатынан анаммыт, кини бу солоҕо 1754 сыл бэс ыйын 28 күнүгэр дылы сулууспалаабыт.
• 1756 — Пруссия хоруола Улуу Фридрих ыаллыы Саксонияҕа саба түспүт. Бүтүн Европаны уонна колониялары хаппыт Сэттэ сыллаах сэрии саҕаламмыт.
• 1831 — Англия учуонайа Майкл Фарадей элэктирэ маҕыньыыт көстүүтүн индукцияны арыйбыт, о.э. магнетизм элэктириичистибэни үөскэтэрин булбут. Бу айылҕа көстүүтэ элэктирэтиэхиньикэҕэ киэҥник туттуллар: элэктирэмотуорга, гэньэрээтэргэ, трансформаторга уо.д.а.
• 1842 — Нанкин дуогабара Бастакы Опиум сэриитин түмүктээбит. Сэриигэ Улуу Британия кыайан Кытайга көҥүл опиум атыылыыр кыахтаммыт. Мантан ыла опиум наркоманията кытай омукка киэҥник тарҕаммыта. Кытайга "атаҕастаныы үйэтэ" саҕаламмыта.
• 1885 — Ньиэмэс конустурууктардара Готтлиб Даймлер уонна Вильгельм Майбах бастакы матассыыкылы оҥорбуттар.
• 1910 — Дьоппуон-кэриэй 1910 сыллааҕы сөбүлэҥэ (Кэриэйэ Японияҕа холбоһор сөбүлэҥэ) олоххо киирбит, Япония Кэриэйэҕэ былааһы ылбыт.
• 1912 — Сахалар Уобаластааҕы сийиэстэрин бэһис күнэ. Мунньах сарсыардааҥы чааһыгар хоргуйуу содулун туһунан кэпсэппиттэр, үүнүү мөлтөҕүттэн нолуок кыайан төлөммөккө үөскээбит иэһи хайдах суох гынары ырытыспыттар. Оросин учуутал сэминээрийэ аһыллыытын туһунан боппуруоһу көтөхпүт.

Киэһээҥи өттүгэр мунньахха күбүрүнээтэр И.И. Крафт, вице-күбүрүнээтэр А.П. Нарышкин, Уобаластааҕы барыбылыанньа советнига Н.М. Березкин кыттыбыттар. Күбүрүнээтэр сири саҥаттан тыырыы туһунан сымыйа сурах тарҕаммытын кэпсээбит. Ол гынан баран, кэлин хаһан эрэ син биир, кыраай колонизацията буолуон сөбүн ыйбыт.

• 1934 — ССРС Сири оҥоруу наркоматын дьаһалынан Дьокуускайга Тыраахтар биригэдьиирдэрин уонна мэхээнньиктэрин оскуолата аһыллыбыт. Билигин — Дьокуускайдааҕы индустрия уонна педагогика колледжа. Бу сыл алтынньы 1 күнүгэр 60 биригэдьиири уонна 30 мэхээнньиги үөрэтиини саҕалыырга Саха Өрөспүүбүлүкэтин наркомземугар таб. Аржаковка сорудахтаабыттар.
• 1938 — Сэбиэскэй Сойууска үрдүк үөрэх кыһаларыгар кэтэхтэн үөрэх киллэриллибит. Маннык үөрэҕи үлэни кытта дьүөрэлээн ылыахха сөп. Кэнники кэмнэ информационнай технология сайдан кэтэхтэн үөрэх дьыстаансыйа (ыраахтан) үөрэҕириигэ чугаһаабыт.
• 1941 — Аан дойду иккис сэриитэ: ньиэмэстэр Эстония киин куоратын Таллинны ылбыттар.
• 1943 — Аан дойду иккис сэриитэ: Дания бэйэтин байыаннай-байҕал флотун улахан аҥаарын өстөөххө хаалларымаары тимирдибит; Германия Дания бырабыыталыстыбатын ыспыт.
• 1944 — Аан дойду иккис сэриитэ: Словактар өрө туруулара буолбут, 60 000 словак саллаата нацистар утары барбыттар.
• 1949 — Сэбиэскэй Сойуус бастакы аатом буомбатын Семипалатинскайдааҕы полигоҥҥа дэлби тэптэрбит.
• 1961 — Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Бөрөсүүдьүмүн ыйааҕынан Саха АССР үтүөлээх тутааччыта диэн ытык аат олохтоммут.
• 1991 — Казаах ССР бэрэсидьиэнэ Нурсултан Назарбаев уурааҕынан Семипалатинскайдааҕы ядернай полигон сабыллыбыт. Бу полигоҥҥа 40 сыл иһигэр 456 дэлби тэптэрии буолбута биллэр. Полигон сабылларын туһугар Казахстааҥҥа икки сыл тухары киэҥ хамсааһын үөскүү сылдьыбыта.
• 1997 — Netflix хампаанньа төрүттэммит. Бу хампаанньа маҥнай интэриниэт нөҥүө DVD прокатынан дьарыктаммыт.

Төрөөбүттэр

• 1632 — Джон Локк — Либерализм аҕата диэн биллэр Англия бөлүһүөгэ уонна физигэ.
• 1926 — Сергей Маркин — 1979—1989 сыллардаахха Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ.
• 1942 — Тамара Станкевич — акушер-гинеколог, РСФСР үтүөлээх бырааһа, СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна.
• 1944 — Нам Бөтүҥэр Семен Оконешников — опера ырыаһыта, Арассыыйа Федерациятын норуодунай артыыһа.
• 1958 — Майкл Джексон — аан дойду аатырбыт ырыаһыттарыттан биирдэстэрэ, АХШ артыыһа.
• 1967 — Варвара Данилова — эбэҥки бэйиэтэ, Арассыыйа суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, "Илкэн" хаһыат эрэдээктэрэ.

Өлбүттэр

• 1938 — Бела Кун ытыллыбыт (1886 төр.), Венгрия хомуньууһа, суруналыыс, бэлиитик.