От ыйын 22
От ыйын 22 диэн Григориан халандаарыгар сыл 203-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 204-c күнэ). Сыл бүтүө 162 күн баар.
Бэлиэ күннэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Буокса аан дойдутааҕы күнэ
- Аан дойдутааҕы Мэйии күнэ
Азербайджан — Дойду прессатын күнэ
Гамбия — Өрөбөлүүссүйэ күнэ. 1994 сыллаахха Яхья Джамме салалталаах бөлөх былааһы былдьаабыт
Эсватини — Эсватини хоруоллукка (урукку аата Свазиленд) Уопсастыба күнэ
Таджикистан — Таджикистан Өррөспүүбүлүкэтигэр Судаарыстыба тылын күнэ
КАӨ — Мас олордуу күнэ
Саравак — Хари Саравак (Саравак күнэ), бу күн 1963 сыллаахха билигин Малайзия Федерациятыгар киирэр Саравак штаат Британия хоруонатыттан тутулуга суох буолбут
Түбэлтэлэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1099 — Крестоносецтар Иерусалим куоратын сэриилээн ылан баран манна бэйэлэрин хоруоллуктарын олохтообуттар.
- 1246 — Италия айанньыта 65 саастаах францисканнар уордьаннарын манааҕа Джованни да Плано Карпини европеецтартан бастакыннан Монгуол импиэрийэтин киин куоратыгар Каракорумҥа тиийбит.
- 1793 — Шотландияттан төрүттээх чинчийээччи Александр Маккензи (Alexander Mackenzie) Канааданы илинтэн Чуумпу далайга диэри быһа охсубут бастакы европеец буолбут.
- 1814 — индеецтэр биэс биис-уустара Огайоҕа АХШ-ы кытта эйэлэспиттэр уонна Англияҕа сэриини биллэрбиттэр.
- 1913 — Саха уобалаһын күбүрүнээтэринэн олорбут Иван Крафт Дьокуускайтан Красноярскайга көһөн барбыт.
- 1929 — КВЖД-ны былдьаһан ССРС уонна Кытай сэриилэрэ саҕаламмыт.
- 1930 — ССРС-ка Колхозцентр холкуостаахтар хамнастарын харчынан буолбакка көлөһүн күнүнэн аахсалларын туһунан быһаарыы ылбыт.
- 1934 — Охуоскайга кииннээх Лаамы-Эбээн национальнай уокуруга суох буолбут, оройуоннара Алын Амыр уобалаһыгар (кэлин Хабаровскай кыраай) киирбиттэр.
- 1944 — Судаарыстыбалар ыккардыларынааҕы валюта пуондата тэриллибит.
- 1954 — ССКП Киин кэмитиэтэ (ЦК КПСС) "Дьоҥҥо чөл олох пропагандатын күүһүрдэр миэрэлэр тустарынан" уураах ылыммыт. Мантан ыла Сэбиэскэй Сойуус үрдүнэн арыгыһыттары сэмэлиир, чөл олоҕу, физкультураны көҕүлүүр хампаанньа саҕаламмыт.
- 1977 — Кытайга Мао Цзэдун өлбүтүн кэннэ былаас былдьаһыытын кэмигэр Дэн Сяопин былааска төннүбүт. Кини салайыытынан Кытай экэниэмикэтэ балысхан сайдыы суолугар турбута.
- 1989 — Таджик тыла Таджикистан судаарыстыбаннай тыла буолбут.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1596 — Михаил Фёдорович (1645 с. өлб.), нуучча ыраахтааҕыта (1613 сылтан өлүөр диэри), Романовтар династияларын бастакы бэрэстэбиитэлэ. Нуучча хаһаактара аан бастаан Саха сирин бу ыраахтааҕы саҕана булбуттара, Дьокуускайы олохтообуттара.
- 1822 — Грегор Иоганн Мендель — Австрия биолога уонна ботанига, наследственность туһунан үөрэх сайдыытыгар сүҥкэн оруолу оонньообут учуонай.
- 1887 — Густав Герц — ниэмэс физигэ, Нобель бириэмийэтин физикаҕа 1925 сыллааҕы лауреата.
- 1895 — Павел Сухой — сэбиэскэй авиаконструктор, ССРС-ка реактивнай авиацияны төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ.
- 1928 — Кирилл Горохов (26.11.1964 өлб.) — Саха Сирин өрөбөлүүссүйэ иннинээҕи устуоруйатын, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар устуоруйаларын чинчийбит учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
- 1933 — Прокопий Ефремов (20.01.1992 өлб.) — саха фольклорун чинчийээччи, дулгаан фольклорун хомуйбут тарбахха баттанар дьонтон биирдэстэрэ, ССРС билимнэрин Академиятын Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ. 1965 сыллаахха Государственнай антирелигиознай издательство архыыбыгар (Москуба) Гавриил Ксенофонтов «Эллэйадатын» булбуттаах.
- 1946 — Мирей Матье — француз ырыаһыта.
- 1948 — Зинаида Курчатова — саха живописеһа.
- 1951 — Олег Газманов — Арассыыйа эстрадатын ырыаһыта.
- 1983 — Кирилл Толмацкай (Децл) — Арассыыйа рэп-толорооччута.
- 1990 — Нерюнгри куоракка Евгения Колодко — ядроны быраҕар спортсменка.
Өлбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1826 — Джузеппе Пьяцци — Церера астероидын арыйбыт Италия астронома.
- 1958 — Михаил Зощенко (1894 төр.) — нуучча сэбиэскэй суруйааччыта, драматург, сценарист уонна тылбаасчыт. Нуучча литэрэтиирэтин классига.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||