1596

1596 сыл.

Туох буолбута

• Балаҕан ыйа — Оксфордширга бааһынайдар өрө туруулара.
• Аҥылычааннар Испания флотун Кадис гааваҥҥа урусхаллаабыттар.
• Күһүн — Арҕаа Финляндияҕа тыа дьоно өрө турбуттар («дубинкалар сэриилэрэ»).
• 1596 — 1597 — Баренц үһүс экспедицията. Саҥа Сир илин кытылан кыайан устубата, хараабыллара муус хам баттаабыта. Медвежий уонна Шпицберген арыылары арыйбыт. Саҥа Сиргэ өлбүт.
• Австрия тыа дьонноро эмиэ өрө турбуттар. 15 тыһыынчалаах сэриини Үөһээ Австрияҕа Георг Таш салайбыта. Штирияҕа эмиэ.
• Польша киин куората Краковтан Варшаваҕа көһөрөллүбүтэ.
• Жеч Посполитаҕа католиктар уонна ортодокстар таҥара дьиэлэрин икки ардыларынан Бресттээҕи уния илии баттаммыта.
• 1596 — 1597 — Соҕуруу Сербияҕа, Герцеговинаҕа, Монтенегроҕа уонна Албанияҕа өрө туруулар. Хам баттаммыттара.

• Бэс ыйын 17 — Голландия чинчийээччитэ Виллем Баренц Арктикаҕа Шпицберген архипелагы арыйбыт.

• бэс ыйын 23 — Дьааба арыыга Бантам куоракка Маҥнайгы Голландия экспедицията кэллэ. Салайааччыта Корнелиус Хутман.
• Сэтинньи 25 — Фиин бааһынайдара түһээн элбэҕин сөбүлээбэккэ дворяннарын утары өрө турбуттар (Финляндия ол саҕана Швецияҕа киирэрэ). Бу өрө туруу устуоруйаҕа Сүллүгэстээх сэрии диэн аатынан киирбитэ — бааһынайдар куйахтаах дьону кытта сүнньүнэн сүллүгэһинэн охсуһаллар этэ.

Төрөөбүттэр

• Тохсунньу 6 — Богдан Хмельницкэй — Запорожскай Сэрии гетмана, Украина полководеһа уонна судаарыстыба дьайыксыта.

• кулун тутар 31 — Рене Декарт (ө. 1650), Франция филосова, математик, физик. Анализтыыр геометрияны төрүттээбитэ.

• От ыйын 22 — Михаил Фёдорович (1645 с. өлб.), нуучча ыраахтааҕыта (1613 сылтан өлүөр диэри), Романовтар династияларын бастакы бэрэстэбиитэлэ. Нуучча хаһаактара аан бастаан Саха сирин бу ыраахтааҕы саҕана булбуттара, Дьокуускайы олохтообуттара.

• балаҕан ыйын 4 — Константин Гюйгенс (ө. 1687), Недерланд поэта, үөрэхтээх киһи уонна композитор.