1868

1868 сыл.

Туох буолбута

• Тохсунньу 3 — Дьоппуоҥҥа император былааһа сөргүтүллүбүт (Мэйдзи реставрацията).
• Кулун тутар 6 — Дмитрий Менделеев Россия химия уопсастыбатыгар Периодтаах таабылын бастакы барылын көрдөрбүт.
• Муус устар 11 — Японияҕа сёгунаты суох гыммыттар: урукку сегун Токугава Ёсинобу Эдо бөҕөргөтүүтүн импэрээтэр сэбилэниилээх күүстэригэр арыйан биэрбит.

• Сэтинньи 18 — учуонай Дмитрий Менделеев көҕүлээһининэн Нуучча химияҕа уопсастыбата тэриллибит.
• Сэтинньи 1 — Дьокуускай епискоба Үөһээ Дьааҥыга уонна Халыма уокуруктарыгар айаҥҥа туруммут. Бу сырыытыгар таҥараһыт аара баар таҥара дьиэлэрин туруктарын, үлэлэрин-хамнастарын көрүтэлээн ааспыт.

Төрөөбүттэр

• Кулун тутар 28 — Максим Горькай, нуучча сэбиэскэй суруйааччыта (өлб. 1936).
• Ыам ыйын 19 — Николай Александрович Романов, Россия императора, Александр III уола.

• Бэс ыйын 10 — Виктор Курнатовскай — өрөбөлүссүйэниэр, Латвияҕа төрөөбүт нуучча бастакы марксистарыттан биирдэстэрэ, Дьокуускайга көскө олорон сэбилэниилээх өрө турууну тэрийэ сатаабытын иһин Забайкальеҕа хаатыргаҕа ыытыллыбыта.

• Алтынньы 4 — Петр Афанасьев — түмэт диэйэтэлэ, саха бастакы үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, Дүпсүн улууһун кулубата, "Сахалар сойуустарын" тэрийсээччи. Cири хорутан бурдук, оҕуруот ыһыытын пропагандалаабыт, тыа хаһаайыстыбатыгар аналлаах техниканы маҥнайгынан боруобалаан дьон туһанарыгар холобур буолбут. Ону кытары сири нүөлсүтэр соруктаах Саха сиригэр бастакы аһыллар-сабыллар быһыты туттарбыт уонна кыыл-сүөл түмэлин арыйан үлэлэппит киһи.

• Абрамов Николай Алексеевич — Кынат (1868—1941), биллиилээх олоҥхоһут.
• Бурнашев, Иннокентий Иванович — Тоҥ Суорун (1868—1945), олоҥхоһут, норуот ырыаһыта.

Өлбүттэр

• Олунньу 29 — Джоаккино Антонио Россини, итальянскай композитор (төр. 1792).
• Бэс ыйа 1 — Джеймс Бьюкенен, АХШ президенэ 1857—1861 сс. (төр. 1791).