1982 сыл

1982 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 30 — Америкаҕа 15 саастаах Ричард Скрента бастакы көмпүүтэр вирустарыттан биирдэстэрин суруйбут.

Кулун тутар

• Кулун тутар 5 — Чолбоҥҥо сэбиэскэй «Венера-14» зонд ситиһиилээхтик түспүт.

Муус устар

• Муус устар 2 — Аргентина Фолклэнд арыыларыгар сэбилэниилээх күүстэрин киллэрбит, сэрии саҕаламмыт.
• Муус устар 29 — Кытай нэһилиэнньэтин ахсаана 1 миллиард буолбут. Бу иннинээҕи 30 сыл устата (1950-1980 сс) Кытай дьонун ахсаана быһа холоон икки төгүл элбээбит. Онтон 1979 сыллаахтан ыла "соҕотох оҕо бэлиитикэтэ" киллэриллэн, дьон элбиирин тэтимэ бытаарбыт.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 2 — Фолклендскай сэрии кэмигэр британия подводнай лодката аргентина «Генерал Бельграно» крейсерын тимирдибит. 323 моряк өлбүт.
• Ыам ыйын 22 — Баасктар сирдэригэр Иккис коррика ыытыллыбыт - бааск омук тылын өйүүр эстафета. Манна бааск омуктар олохсуйбут сирдэринэн 2 нэдиэлэ тухары тохтоло суох дьон уларытыһа-уларытыһа сүүрэр. Ким да кыайыылаах аатырбат. Бырааһынньык курдук буолар.
• Ыам ыйын 24 — ССКП КК пленума дэписсиити суох гынар соруктаах ССРС ас-үөл программатын ылыммыт.

От ыйа

• От ыйын 6 — суруйааччы Амма Аччыгыйа, архитектордар Иннокентий Слепцов уонна Георгий Гермогенов Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэни ылбыттар.
• От ыйын 8 — Ираак бэрэсидьиэнин Саддам Хусейны өлөрө сатаабыттар. Мантан сылтаан Дуджайл куоракка хас да ый тухары киһи бөҕөнү өлөрбүттэрэ.
• От ыйын 26 — Башкортостан киин куоратыгар Уфааҕа "Акбузат" ипподром саҥаттан тутуллан аһыллыбыт. Бу ипподром тутуутун туһунан өссө 1883 сыллаахха ахтыллар. Арассыыйа импиэрийэтин бөдөҥ ипподромнарын ортотугар 1892 с. тахсыбыт сурунаалга ааттанар. Акбузат диэн башкиир эпоһын сүрүн дьоруойун Ураал Батыр ата.

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 19 — АХШ учуонайа Скотт Фалман университет биллэриилэрин дуоскатыгар бастакынан иэйиктэри туһаммыт: мичээр :-) уонна хомолто :-( .

Алтынньы

• Алтынньы 27 — Кытай бэйэтин нэһилиэнньэтин ахсаана миллиарды куоһарбытын туһунан биллэрбит.

Сэтинньи

• Сэтинньи 12 — ССКП КК генеральнай сэкирэтээринэн өр сылларга КГБ-ны салайбыт Юрий Андропов буолбут. Сорох устуоруктар этэллэринэн, кыахтаах уонна өйдөөх салайааччы буолан, "улугуран" олорор дойдуга дириҥ уларытыылары саҕалаабыта, ол эрээри сылтан эрэ ордук буолан баран 1984 сыл олунньу 9 күнүгэр өлөн хаалбыта.
• Сэтинньи 18 — Сэбиэскэй Сойуус МВД-тын миниистирэ Николай Щёлоков ууратыллыбыт, кини оннугар КГБ тойоно олорбут.

Ахсынньы

• Ахсынньы 2 — АХШ-ка Барни Кларк диэн киһиэхэ аан дойду устуоруйатыгар бастакынан оҥоһуу сүрэх олордубуттар.
• Ахсынньы 4 — Кытай Дьон Өрөспүүбүлүкэтэ төрдүс билигин үлэлиир конституциятын ылыммыт.

Төрөөбүттэр

• Ыам ыйын 26 — Алексей Григорьев - Эрчим, ырыаһыт, СӨ култууратын туйгуна.
• Балаҕан ыйын 4 — Аммаҕа Антон Софронов — салайааччы, СӨ инвестиция сайдыытын уонна урбаан миниистирэ буола сылдьыбыта, билигин Мьянмаҕа PARAMI ENERGY диэн хампаанньаҕа үлэлиир.

• Сэтинньи 6 — Айталина Кузьмина — филология билимин хандьыдаата.

Өлбүттэр

• Гурьев Дмитрий Афанасьевич (1906—1982), хирург, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх бырааһа

• Олунньу 3 — Павлов Василий Семенович (1936—1982), философия билимнэрин кандидата.
• Олунньу 21 — Лебедев Василий Дмитриевич (1934—1982), эбээн поэта, филолог.
• Кулун тутар 12 — Үөһээ Бүлүү Куорамыкытыттан төрүттээх Николай Егоров — РСФСР уонна Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала. Сэрии иннинэ Игидэйгэ уонна Хаптаҕайга учууталлаабыта, 4 кылаас учуобунньугун суруйбута, улуу сэрии кыттыылааҕа, гвардия старшината. Ленин, Кыһыл Сулус, Үлэ Кыһыл знамятын уордьаннарын кавалера.
• Кулун тутар 18 — Иван Шаманов (25.09.1908 төр.) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа (1944). Сэрии иннинээҕи сылларга Саха Сиригэр, Михаил Лорины кытта, лётчик-аэрофотосъёмщик быһыытынан үлэлээбит.
• Кулун тутар 23 — Владимир Сапожников (14.06.1914 Дьокуускайга төр.) — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, Ли-2 бомбардировщик хамандыыра. 1934 сылтан 1957 сыллаахха диэри байыаннай лүөччүгүнэн сулууспалаабыт.
• Ыам ыйын 9 — Чиряев Гавриил Иосифович, партия уонна ил диэйэтэлэ, ССКП Саха обкомун бастакы сэкрэтээрэ (1965—1982).

• Атырдьах ыйын 24 — Хандыга бөһүөлэгэр Тамара Обутова — тыйаатыр уонна киинэ артыыһа.

• Балаҕан ыйын 8 — Григорий Тарскай — тылбаасчыт уонна библиограф, ССРС суруналыыстарын уонна суруйааччыларын сойуустарын чилиэнэ, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ.

• Сэтинньи 10 — Леонид Брежнев — ССКП КК Генеральнай сэкирэтээрэ, 18 сыл тухары дойдуну салайбыт сэбиэскэй судаарыстыбаннай, бэлитиичэскэй, байыаннай диэйэтэл.
• Сэтинньи 15 — Виноба Бхаве — Ииндийэ бөлүһүөгэ, религиовед-учуонай, бэлиитик, Ииндийэҕэ “Бэлэх сир” диэн улахан хамсааһыны төрүттээбит киһи.