Үлэ уонна Саас бырааһынньыга
Үлэ уонна Саас күнэ — Арассыыйаҕа бэлиэтэнэр күн, урукку аата Үлэлээн иитиллээччилэр сомоҕолоһууларын күнэ.
Устуоруйаттан
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Бу бырааһынньык XIX үйэ ортотугар оробуочайдар 8 чаастаах үлэ күнүн ирдээн түмсүүлэриттэн саҕаламмыт. Аан бастаан Австралияҕа 1856 с. муус устар 21 күнүгэр оробуочайдар уулуссаҕа тахсыбыттар. Онтон сылын ахсын тахсар буолбуттар. Маны үтүктэн 1886 сыллаахха ыам ыйын 1 күнүгэр АХШ уонна Канаада анархистара миитиннэри уонна хаамыылары тэрийбиттэр. Ыам ыйын 4 күнүгэр оннук хаамыыны былаастар ыһыыларын кэмигэр Чикаго куоракка алта демонстрант өлбүт. Сарсыныгар утарсыы кэмигэр 8 полицейскайы өлөрбүттэр, 50-ча бааһырбыт. Ол кэнниттэн ытыалаһыыга түөрт оробуочай бааһырбыт (сорох дааннайынан 50-ча оробуочай өлбүт уонна бааһырбыт).
Биир сыл буолан баран II Интернационал Парижтааҕы конгреһыгар бу түбэлтэни кэриэстээн хас сыл аайы демонстрация оҥорорго уураах ылыммыт. Аан дойду үлэлээн иитиллэччилэрин сомоҕолоһуутун бырааһынньыга диэн ааттанан бастаан 1890 сыллаахха Австро-Венгрияҕа, Бельгияҕа, Германияҕа, Данияҕа, Испанияҕа, Италияҕа, АХШка, Норвегияҕа, Францияҕа, Швецияҕа уонна да атын дойдуларга бэлиэтэммит.
Арассыыйаҕа аан бастаан 1891 с. Санкт-Петербурга Михаил Иванович Бруснев салалтатынан бэлиэтэбиттэр диэн буолар. Кэлин Бруснев Верхоянскайга көскө ыытыллыбыта. Онон Саха сиригэр бастакыннан 1899 с. сыылынайдары хомуйан бэлиэтээһини эмиэ кини тэрийбит. Дьааҥы өрүс кытылыгар мустан бэлиэтээбиттэр.
Бырааһынньык билиҥҥитэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Өр кэмҥэ Первомай революция, кылаассабай охсуһуу бэлиэтинэн буолар этэ. Билигин бу бырааһынньык 66 дойдуга бэлиэтэнэр. Ыам ыйын 1