Давыдова Вера Дмитриевна
Давыдова Вера Дмитриевна — саха дьахталларыттан биир бастакынан уус-уран литератураҕа, поэзия жанрыгар үлэлэспит киhинэн буолар. Методист-учуутал, оҕонньорун көскө ыыппытарыгар баҕа өттүнэн барсан, Бодойбо куоракка олорбут, куорат бочуоттаах гражданина ааты ылбыт.
Кини 1901 сыллаахха балаҕан ыйын 6 күнүгэр Боотур Уус улууhугар (билиҥҥитинэн Таатта) Тыараһа нэһилиэгэр сэниэ ыалга төрөөбүт. Аҕата Дмитрий Васильевич Давыдов бэйэтин кэмигэр үөрэхтээх интеллигентнэй дьоннор кэккэлэригэр киирсэрэ.
Вера Дмитриевна дьиэтээҕи учууталынан көскө кэлбит сыылынай Людмила Андрониковна Ельцова буолбута. Кини көмөтүнэн Дьокуускайдааҕы дьахталлар гимназияларыгар киирэн үөрэммитэ. Дьокуускайдааҕы учуутал техникумун үөрэнэн бүтэрэн, Таатта уонна Дьокуускай куорат оскуолаларыгар сүүрбэччэ сыл учууталынан үлэлээбитэ.
Вера Дмитриевна сахалыы тылынан үөрэх саҥардыы тэнийэн эрэр кэмигэр саха оскуолаларыгар үөрэх кинигэлэрин оҥорсубут улахан үтүөлээх методист учууталынан буолар. Кини оҥорсубут «Саҥа суол» диэн оҕо үөрэнэр кинигэтэ 1925, 1926 уонна 1927 сылларга үс кинигэнэн бэчээттэнэн тахсыбыта. Бэйэтэ ол кинигэлэригэр оҕолорго анаан хоһооннору, кэпсээннэри суруйталаан бэчээттэппитэ. Ити учебниктарынан бэрт элбэх саха оҕолоро үөрэммиттэрэ. 1975 с. Саха Сиринээҕи кинигэ кыһата Вера Давыдова «Оҕолорго» диэн хоhооннорун кинигэтин таhаарбыта.
1930 сыллаахха Вера Давыдова «Ааҕар кинигэни» оҥорон бэчээттэппитэ. Онон хаан-уруу сахатын норуотун иннигэр үөрэх, билии барҕатыгар улахан өҥөлөөх киһинэн буолар.
Вера Дмитриевна үөрэнээччилэриттэн учууталлар, быраастар, инженердэр о. д. а. иитиллэн тахсыбыттара. Саха народнай суруйааччыта, Вера Дмитриевна биир чулуу үөрэнээччитэ Амма Аччыгыйа киниэхэ туhаайан маннык суруйбута:
«Радуюсь тому, что Вы сохранили бодрость душевную, все так же неустанно трудитесь и находите счастье и удовлетворение в благодарном деле воспитания молодежи. Учился у Вас я недолго. И давно, очень давно это было, но вот ни к кому из своих учителей я не сохранил столько светлого, радостного чувства, как к Вам… Сколько таких благодарных людей, должно быть, ходят по земле, благодарных Вам за то, что Вы сделали их лучшими, чем они могли бы быть без Вас!».
Ити курдук кини үөрэнээччилэрэ махтал-баһыыба истиҥ-иһирэх тылларын этэллэрэ.
Отутус сылларга Саха Сиригэр конфедералистар хамсааhыннарынан сылтанан, 1921—1922 сс. Саха Сиригэр сэбиэскэй былааһы утары өрө туруу кыттыылаахтарын араас провокациялары иэрийэ-иэрийэ, хабырдык сойуолааhын саҕаламмыта. 1921—1922 сс. Советскай былааhы утары өрө турууга кыттыбыт кэргэнин Петр Иванович Оросины Иркутскай уобаласка Бодойбо куоратыгар көскө ыыппыттара. Вера Дмитриевна кэргэнин кытары көскө барсан, өр сылларга Бодойбо куоратыгар оҕолор библиотекаларыгар сэбиэдиссэйдээбит. Бодойбо куорат Бочуотунай гражданина буолбут. Онно олорон, 1990-с сыллар саҥаларыгар ыалдьан өлбүт. Хаhан өлбүт күнэ-дьыла биллибэт.
Бэчээккэ тахсыбыт кинигэлэрэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Ааҕар кинигэ. 1930.
- Оҕолорго: Хоhооннор. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1975. — 31 с.: ил.
Кини туһунан[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Птицын М. Саха бастакы поэтессата // Ленин. знамя. — Майа. — 1976. — Тохсунньу 24 к.
- Федосеев И. Е. (В. Д. Давыдова) // Чолбон. — 1993. — № 5—6. – С. 118—120.
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- И. Е. Федосеев, 100 лет со дня рождения В. Д. Давыдовой Архыыптаммыт 2007, Алтынньы 14 күнүгэр.