1979 сыл
Тас көрүҥэ
Сыллар |
---|
1975 1976 1977 1978 — 1979 — 1980 1981 1982 1983 |
Уоннуу сыллар |
1940-с 1950-с 1960-с — 1970-с — 1980-с 1990-с 2000-с |
Үйэлэр |
XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1979 сыл.
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Тохсунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Тохсунньу 7 — Камбоджа-Вьетнам сэриитин кэмигэр Вьетнам сэриилэрэ Камбоджа киин куоратын Пномпени ылбыттар. Инньэ гынан Пол Пот уонна кыһыл кхмердэр режимнэрэ сууллубут.
- Тохсунньу 16 — Ирааҥҥа Ислам өрөбөлүүссүйэтэ буолбутуттан сылтаан бүтэһик шах Мохаммед Реза Пехлеви дьиэ кэргэнин кытары дойдутуттан Эгиипэккэ күрээбит.
- Тохсунньу 29 — Кытай салайааччыта Дэн Сяопин АХШ-ка официальнай визит оҥорбут, АХШ бэрэсидьиэнэ Джимми Картер кинини көрсүбүт. Бу кэмҥэ Кытай уонна Америка сыһыаннара улаханнык тупсубута.
Олунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Олунньу 1 — Аятолла Рухолла Хомейни 15 сыл үүрүүгэ сылдьан баран Тегерааҥҥа төннүбүт.
- Олунньу 5 — Аятолла Хомейни Ирааны ислам өрөспүүбүлүкэтинэн биллэрбит.
- Олунньу 11 — Ирааҥҥа өрөбөлүүссүйэ түмүгэр ислам текоратията олохтоммут, былааска аятолла Рухолла Хомейни кэлбит.
- Олунньу 17 — Биир ыйдаах Кытай-Вьетнам сэриитэ саҕаламмыт.
Кулун тутар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Кулун тутар 16 — Кытай-Вьетнам сэриитэ: Кытай аармыйата Кытай кыраныыссатын туораан дойдутугар төннүбүт, сэрии түмүктэммит.
- Кулун тутар 28 — АХШ-ка ядернай энергетика биир саамай ыар содуллаах саахала — Три-Майл-Айленд АЭС саахала буолбут.
Муус устар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Муус устар 1 — Референдум түмүгүнэн Ираан ислаам өрөспүүбүлүкэтэ диэн ааттаммытын туһунан аятолла Хомейни биллэрбит.
- Муус устар 2 — Свердловскайдааҕы байыаннай лабораторияттан алҕас сотуун ыарыы споралара тарҕаммыттарын түмүгэр 66 киһи өлбүт, ону таһынан элбэх сүөһү.
- Муус устар 3 — КНР салалтата ССРС-тыын 1950 сыллаахха түһэрсиллибит доҕордоһуу уонна көмөлөсүһүү сөбүлэҥин уһаппатын туһунан биллэрбит.
Ыам ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ыам ыйын 3 — Британияҕа быыбарга Маргарет Тэтчер кыайбыт[1]. Нөҥүө күнүгэр Британияҕа бастакы дьахтар премьер-миниистиринэн буолбут.
- Ыам ыйын 4 — Маргарет Тэтчер Британия бастакы дьахтар премьер-миниистирэ буолбут.
Алтынньы
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Алтынньы 17 — Ийэ Терезаҕа Нобель Эйэ бириэмийэтин анаабыттар.
Ахсынньы
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ахсынньы 3 — аятолла Рухолла Хомейни Ираан үрдүкү салайааччыта буолбут.
- Ахсынньы 7 — «Кыталык» сахалыы үҥкүү бөлөҕө төрүттэммит. Төрүттээччи уонна салайааччы — РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Василий Винокуров. Бөлөх Саха сиригэр бастакынан «РФ норуотун айымньытын үтүөлээх кэлэктиибэ» (Заслуженный коллектив народного творчества РФ) ытык ааты ылбыта.
- Ахсынньы 12 — Соҕуруу Кэриэйэҕэ байыаннай переворот буолбут. Генерал Пак Чон Хи өр сыллаах диктатууратын кэнниттэн гражданскай киһи дойдуну салайыыта уһаабатах, байыаннайдар былааһы бэйэлэригэр төттөрү ылбыттар.
- Ахсынньы 24 — «Ариан» диэн космоска таһаҕас таһаарар Франция ракетата бастакытын ситиһиилээхтик көппүт.
- Ахсынньы 25 — Афганистааҥҥа Сэбиэскэй Сойуус сэриилэрэ киирбиттэр.
- Ахсынньы 27 — ССРС спецнааһа Афганистааҥҥа бэрэсидьиэн дыбарыаһыгар саба түспүт. Бу түмүгэр Афганистаан иккис бэрэсидьиэнэ Хавизулла Амин өлбүт, ол кэннэ олорбут икки бэрэсидьиэни аан дойду элбэх судаарыстыбалара ССРС марионеткаларынан ааҕаллар этэ.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Муус устар 13 — Саргылана Ноева, Саха АССР Чурапчы оройуонун Туора Күөл нэһилиэгэр — саха суруйааччыларын айымньыларын сүдьүөттэригэр кэми чинчийэр учуонай, филология билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Олунньу 4 — Ядрихинскай Прокопий Прокопьевич — Бэдьээлэ (1901—1979), ырыаһыт уонна олоҥхоһут.
- Муус устар 2 — Крылова Татьяна Ивановна, Саха Сирин дьахталларыттан бастакы мэдисиинэ дуоктара, профессор.
- Ыам ыйын 4 — Чемезов Василий Назарович, Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимин үтүөлээх диэйэтэлэ, устуоруйа билимин кандидата.
- От ыйын 11 — Кондаков Николай Алексеевич — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
- Атырдьах ыйын 6 — Бэрияк Алексей Алексеевич (1912—1979), бэйиэт, прозаик уонна тылбаасчыт.
- Алтынньы 26 — Пак Чон Хи — 1962-1979 сылларга Соҕуруу Кэриэйэ бэрэсидьиэнэ. Кини диктатордыы салайыытынан Соҕуруу Кэриэйэ балысхан сайдыыны ситиспитэ, быстар дьадаҥы олохтон төлө көппүтэ. Пак Чон Хи кэмигэр олоххо киирбит бырайыактар: суоллары тутуу, POSCO диэн баараҕай тимир уһаарар собуот, биэс сыллаах былааннар, «Саҥа дэриэбинэ» бырайыак.
- Сэтинньи 24 — Иннокентий Пухов — филология билимин хандьыдаата, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
- Ахсынньы 2 — Василий Соловьёв-Седой (1907 төр.), композитор, пианист, Социалистыы Үлэ Дьоруойа, ССРС норуодунай артыыһа.