Чемезов Василий Назарович

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Чемезов Василий Назарович

Василий Назарович Чемезов (13.08.1915—04.05.1979) — Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимин үтүөлээх үлэһитэ, устуоруйа билимин хандьыдаата.

Олоҕун олуктара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1915 сыл атырдьах ыйын 13 күнүгэр Амма улууһун Эмис нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
  • Дьокуускайдааҕы педтехникумҥа үөрэнэ сылдьан туйгун үөрэнээччи быһыытынан Москаҕа Педагогика институтугар көһөрүллүбүтэ. Ону 1937 сыллаахха ситиһиилээхтик бүтэрэр.
  • 1937 сылтан — Амма улууһугар оскуола дириэктэрэ.
  • 1938 сыллыыхха — Тыл, култуура ноуука чинчийэр институтун дириэктэрин эбээһинэһин толорооччу. Ойуунускайы уонна Институт урукку салалтатын национализмҥа буруйдаан хаайбыт этилэр. В. Н. Чемезов атын каадырдары көрдүүргэ соруммута.
  • 1939 сыллаахха Институт саха тылын нуучча алпабыытыгар көһөрүүнэн дьарыктаммыта, орфография уонна терминология быраабылаларын ылбыта.
  • 1939 - 1940 сылларга В. Н. Чемезов редакциялаабыт «Алфавит и орфография якутского языка», «Орфографический справочник якутского языка» уонна «Диалектологический вопросник» тахсыбыттара.

Сэрии саҕаланаатын кэннэ Институт үлэтин тохтоппута. В. Н. Чемезов ССКП обком аппаратыгар көспүтэ.

  • 1942 сыл тохсунньутугар Саха АССР Үөрэҕирии наркомунан анаммыта.
  • 1946 сыллаахха В. Н. Чемезов Институтка төннөр, директор солбуйааччытынан кэнники учуонай сэкрэтээринэн.
  • 1958 сыллаахха ыалдьан хараҕа көрбөт буолбута.
  • 1959 сыллаахха И. Я. Строд кинигэтин наука комментарийдаах таһаарар.
  • 1961 — 1962 сыллардаахха В. Н. Чемезов салалтатынан Саха Сиригэр сэбиэскэй былаас олохтонуутун туһунан хомуурунньуктар тахсаллар.
  • 1968 сыллахха В. Н. Чемезов «Из истории Якутской организации РКП (б)» (Якутск, 1967) диэн кинигэнэн билим кандидатыгар диссертациятын көмүскүүр.
  • 1979 сыл ыам ыйын 4 күнүгэр өлбүтэ.

Айымньылара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • "Алфавит и орфография якутского языка"
  • "Орфографический справочник якутского языка"
  • "Диалектологический вопросник"
  • "Из истории Якутской организации РКП (б)" (Якутск, 1967)
  • "Очерки по истории Якутии советского периода" (Якутск, 1987),
  • "История Якутской АССР" (т. 2, гл. 9, 17, 23 Г. У. Эргис соавтордаах. — М., 1957; т. 3, гл. 2. — М., 1963),
  • "Очерки советской историографии Якутии (1918–1967)" (Якутск, 1976) уонна да атыттар.