1965

1965 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 12 — 1963 сыллааҕы Саха АССР оройуоннарын административнай реформата көтүрүллүбүт. Тыа сирин уонна промышленнай оройуоннар "көннөрү" оройуоннар буолбуттар уонна бытарытыллыбыттар: Амма, Үөһээ Бүлүү, Горнай, Мэҥэ-Хаҥалас, Мирнэй, Нам, Сунтаар, Уус-Алдан уонна Чурапчы оройуоннара сөргүтүллүбүттэр. Заречнай уонна Орто Өлүөнэ оройуоннара суох буолбуттар. Бу күн Мирнэй оройуонун тэриллибит күнүнэн ааҕыллар.
• Тохсунньу 26 — Ииндийэ официальнай тылынан хинди буолбут. Бу түгэҥҥэ ааҥыл тылыттан аккаастанаары гыммыттарын хиндини билбэт Ииндийэ кыра омуктара туруорсан хаалларбыттар.
• Тохсунньу 27 — Таатта оройуона 5 сыл Чурапчыны кытта биир Алексеевскай оройуон буола сылдьан баран хат араарыллыбыт, аата Алексеевскай оройуон диэҥҥэ уларыйбыт. Кэлин 1990 сыл атырдьах ыйын 6 күнүттэн урукку бэйэтин аата сөргүтүллэн Таатта оройуона буолбута.

Олунньу

• Олунньу 18 — Гамбия Британияттан тутулуга суох буолбут.

Кулун тутар

• Кулун тутар 8 — Дьахтар күнэ Сэбиэскэй Сойууска өрөбүл күнүнэн биллэриллибит.
• Кулун тутар 18 — Сэбиэскэй космонавт Алексей Леонов дьонтон аан бастакынан аһаҕас космоска тахсыбыт.
• Кулун тутар 31 — Камчааткаҕа ССРС-ка бастакы геотермальнай электростанция үлэтин саҕалаабыт — Паужетскай экспериментальнай геотермальнай электростанция.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 12 — ыам ыйын 9 күнүгэр Байконууртан көппүт сэбиэскэй «Луна-5» аппараат Ыйга этэҥҥэ тиийбит эрээри (икки сыл тухары хараабыллар саахалланан Ыйга сатаан тиийбэтэхтэрэ), мотуора эстибэккэ хаалан сымнаҕастык түспэккэ Ый ньууругар Коперник кратерын аттыгар хампы түспүт.

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 1 — сэбиэскэй суруйааччы Михаил Шолохов Нобель бириэмийэтин литэрэтиирэҕэ лауреата буолбут.
• Бэс ыйын 5 — Нам улууһун I Хомустааҕар Александр Атласов — СӨ тыатын хаһаайыстыбатын миниистирэ.
• Бэс ыйын 27 — Дьокуускайга 5-с нүөмэрдээх космонавт Валерий Быковскай ыалдьыттаабыт.

От ыйа

• От ыйын 27 — АХШ-ка табах хаатыгар табахтыыр доруобуйаҕа буортутун туһунан сэрэтии баар буолуохтааҕын туһунан сокуон тахсыбыт.

Алтынньы

• Алтынньы 28 — Рим папата Павел VI дьэбириэй омугуттан Киристиэһи өлөрбүт буруйу устубут.

Сэтинньи

• Сэтинньи 2 — ССРС куйаар орбитатыгар «Протон-2» станцияны таһаарбыт.
• Сэтинньи 19 — ССРС көҕүлээһинэн ХНТ Сүрүн Ассамблеята ядернай сэрии сэбин тарҕаппат туһунан өрөсөлүүссүйэ ылыммыт.
• Сэтинньи 25 — ССРС Минцветметын № 32 бирикээһинэн «Якутзолото» производственнай холбоһук тэриллибит.
• Сэтинньи 26 — Франция бастакы «Asterix» спутнигын куйаарга көтүппүт.

Ахсынньы

• Ахсынньы 5 — Москубаҕа Пушкин болуоссатыгар кэлин Гласность миитинэ диэн ааттаммыт тэрээһин буолбут — сэбиэскэй диссиденнэр бастакы аһаҕас тэрээһиннэрэ. Кинилэр соторутааҕыта хаайыллыбыт Андрей Синявскай уонна Юлий Даниэль сууттара аһаҕас буоларын модьуйбуттар, "Сэбиэскэй конституцияны ытыктааҥ!" диэн былакаат туппуттар (бу күн ССРС-ка Конституция күнэ бэлиэтэнэр этэ). 200-чэ киһи кыттыбыт. Аҕыйах мүнүүтэ буолан баран КГБ миитини ыспыт, уонча киһини туппуттар, ол эрээри хаайбатахтар, кэпсэтэн баран ыыталаабыттар.
• Ахсынньы 7 — Католиктар сыаркаптарын баһылыга Папа Павел VI уонна Аан дойдутааҕы Константинополь православнай сыаркабын баһылыга Патриарх Афинагор I 1054 сыллааҕы сыаркаптар бэйэ-бэйэлэрин туоратыыларын тохтоппуттар. Бу түбэлтэ Ватикан православнай сыаркаптары кытта тупсууга дьулуһуутун көрдөрбүтэ, ол эрээри, сорох сыаркаптар баһылыктара маны сөбүлээбэтэхтэрэ, холобур Нуучча кыраныысса таһынааҕы православнай сыаркабын быһылыга митрополит Филарет православиены хайытыыга тиэрдиэн сөбүттэн дьиксинэн, аһаҕастык утарбыта.
• Ахсынньы 10 - ССРС миниистирдэрин сэбиэтэ доруобуйа харыстабылын үлэһиттэрин күнүн бэс ыйын үһүс баскыһыанньатыгар бэлиэтииргэ уураахтаахтаабыт.
• Ахсынньы 21 — ХНТ Генеральнай ассамблеята Раасанан дискриминация бары көрүҥүн суох гынар туһунан дойдулар ардыларынааҕы декларацияны ылыммыт.

Төрөөбүттэр

• Тохсунньу 8 — Дьячковскай Федор Николаевич — филология билимин кандидата.
• Тохсунньу 17 — Татьяна Иванова — Саха сирин судаарыстыбаннаһа XIX—XX үйэлэргэ атаҕар туруутун чинчийэр учуонай, юридическэй билим дуоктара.
• Кулун тутар 26 — Марфа Филиппова — Ил Түмэн V ыҥырыытын дьокутаата, РФ уонна СӨ доруобуйаларын харыстабылын туйгуна.

• Бэс ыйын 5 — Петр Федоров — «ЭПЛ Даймонд» дириэктэрэ, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Арассыыйа бриллианы оҥорооччуларын ассоциациятын вице-бэрэсидьиэнэ, СӨ брилианы уонна көмүс оҥоһуктары оҥорооччуларын Гильдиятын вице-бэрэсидьиэнэ, СӨ Алмааска сүбэтин чилиэнэ.
• Бэс ыйын 21 — Герасим Левин, түүр тылларын уонна моҕуол тылларын тэҥнээн чинчийбит, түүр уруунатынан суруллубут суруктар саха тылын кытта дьүөрэлэһиилэрин чинчийбит тюрколог учуонай, ХИФУ Саха салаатын уһуйааччыта, филология билимин дуоктара. Нам улууһуттан төрүттээх, 2014 сыллаахха атырдьах ыйыгар эспэдииссийэҕэ сылдьан ыалдьан өлбүтэ.
• От ыйын 29 — Нам улууһугар ХИФУ юридическэй факультетын дэкээнэ Рум Ушницкай.

• Сэтинньи 2 — Шахрух Хан — аатырбыт Ииндийэ киинэ актера, продюсера уонна телеведущайа. Кинини "Болливуд хоруола" диэн ааттыллар.
• Сэтинньи 15 — Дулова Гульнара Васильевна — балерина, саха норуодунай артыыһа.
• Сэтинньи 18 — Лавернова Раиса Еремеевна — Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, СӨ култууратын туйгуна.

Өлбүттэр

• Никифоров Дмитрий Михайлович (1883 - 1965), саха бастакы идэтийбит муосчута.
• Степаненко Ион Лукич, 1939 - 1943 сыллардаахха ВКП(б) Саха обкомын сэкрэтээрэ.

• Тохсунньу 24 — Уинстон Черчилль — Улуу Британия бэлиитикэтин диэйэтэлэ, 1940—1945 уонна 1951—1955 сылларга премьер-миниистир.
• Ахсынньы 30 — Петров Спиридон Васильевич (1894 - 1965), олоҥхоһут.