1976 сыл

1976 сыл.

Туох буолбута

Олунньу

• Олунньу 4 — Гватемалаҕа уонна Гондураска буолбут сир хамсааһыныгар 22 000 тахса киһи өлбүт.
• Олунньу 16 — ССРС-ка Каматааҕы массыына собуотун конвейерыттан бастакы КАМАЗ массыына оҥоһуллан тахсыбыт.
• Олунньу 24 — Москубаҕа ССКП XXV сийиэһэ аһыллыбыт.

Кулун тутар

• Кулун тутар 10 — «Якутзолото» начальнига Тарас Десяткин(26.04.1928) уонна Нүөрүҥгүрү геолога Салима Каримова Социалистыы Үлэ Дьоруойа буолбуттар.
• Кулун тутар 28 — Польша айанньыта Кристина Хойновская-Лискевич Лас-Пальмастан (Канаар арыылара) бастакы соҕотох дьахтар сири эргийэр устуутун «Мазурек» диэн шлюбунан (9,5 м) саҕалаабыт. Икки сыл кэриҥэ буолан баран 1978 сыл кулун тутар 21 күнүгэр саҕалаабыт сиригэр этэҥҥэ төннүбүтэ.

Муус устар

• Муус устар 1 — "Москуба - Новосибирскай - Дьокуускай" маршрутунан Ту-154 сөмүлүөт көтөр буолбут.
• Муус устар 3 — Франция киинэтин национальнай бириэмийэтэ "Сезар" ("Европа Оскара") аан бастаан туттарыллыбыт. Дьүүллүүр сүбэ бэрэстээтэлэ аатырбыт артыыс Жан Габен этэ.
• Муус устар 5 — Чжоу Эньлай диэн тохсунньуга өлбүт Кытай бэлиитигин кэриэстээн Тяньанмынь диэн Пекин киин болуоссатыгар 2 мөлүйүөн кэриҥэ киһи тахсыбыт. Митинг кэмигэр Кытай салалтатын, Мао Цзедуну утары лозуннар этиллибиттэр.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 12 — Москубаҕа Хельсинки бөлөҕө үөскээбит. 1975 сыл от ыйын 30 — атырдьах ыйын 1 күннэригэр илии баттаммыт Европа куттала суох буолуутун Түмүк Аага диэн докумуон олоххо кииритин туруорсарга анаан төрүттэммитэ. Бу быраабы көмүскүүр уопсастыбаннай тэрилтэ билигин да баар.

• Ыам ыйын 28 — Москубаҕа Сэбиэскэй Сойуус уонна АХШ ыккардыларыгар сир аннынааҕы ядернай дэлби тэптэриилэрии ыытыы туһунан сөбүлэҥ түһэрсиллибит.

• Бэс ыйын 29 — Сейшел арыылара Холбоһуктаах Хоруоллуктан тутулуга суох буолбуттар.

От ыйа

• От ыйын 2 — Соҕуруу уонна Хотугу Вьетнамнар холбоһон Вьетнам Социалистыы Өрөспүүбүлүкэтэ буолаллар.
• От ыйын 17 — Монреальга XXI Олимпиада оонньуулара саҕаламмыт. Бу оонньууларга көҥүл тустууга саха оскуолатын өрөгөйө буолбута.
• От ыйын 28 — Таншань куоракка (КНР) XX үйэҕэ саамай элбэх киһи өлүүлээх сир хамсааһына буолбут.

• От ыйын 31 — Канада Монреалыгар Олимпийскай оонньууларга көҥүл тустууга финаллар ааспыттар. Манна Дмитрий Коркин иитиллээччилэрэ Павел Пинигин кыһыл көмүс мэтээли, оттон Александр Иванов уонна Роман Дмитриев үрүҥ көмүс мэтээллэри ылбыттар.

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 6 — Сэбиэскэй лүөччүк Виктор Беленко МиГ-25 сөмүлүөтүнэн Японияҕа күрээбит уонна АХШ-тан саһарарыгар көрдөспүт.

• Балаҕан ыйын 9 — Кытай муҥур салайааччыта Мао Цзэдун өлбүт. Былааска реформатор Дэн Сяопин кэлбит. Онон Кытайга реформатордар былааска ССРС-тааҕар 6 сылынан эрдэ кэлбиттэрэ (Андропов реформалары саҕалаан испитин аахтаахха). Дэн Сяопин дойду экэниэмикэтин экспортка олоҕурар курдук салайбыта (Тайвань, Сингапур, Япония, Соҕуруу Кэриэйэ холобурдарын батыһан).

• Балаҕан ыйын 16 — Арменияҕа уу аннынан харбааһыҥҥа аан дойду элбэх төгүллээх рекордсмена уонна чемпиона Шаварш Карапетян 10 миэтэрэ дириҥҥэ түспүт автобустан 20 киһини быыһаабыт.

• Балаҕан ыйын 18 — Мао Цзэдуну кытта быраһаайдаһыы буолбут. Өлүгүн анаан тутуллубут мавзолейга сытыарбыттара.

Ахсынньы

• Ахсынньы 15 — Испанияҕа референдумҥа быыбардааччылар демократияҕа көһөр иһин куоластаабыттар.
• Ахсынньы 23 — Амма оройуонун ыанньыксыта Петр Яковлев (22.02.1921—1978) Социалистыы Үлэ Дьоруойа буолбут.

Төрөөбүттэр

• От ыйын 2 — Байбал Сэмэнэп, саха ырыаһыта.
• От ыйын 4 — Алексей Навальнай, юрист, инвест-активист, политика уонна уобсастыба диэйэтэлэ.
• От ыйын 7 — Лия Роббек — олоҥхону чинчийэр учуонай, филология билимин хандьыдаата.

• Атырдьах ыйын 12 — Агата Местникова — социология билимин хандьыдаата.

• Алтынньы 5 — Рамзан Кадыров — Чечен Өрөспүүбүлүкэтин баһылыга.
• Алтынньы 23 — Райан Рейнольдс — Канаада биллиилээх артыыһа.

Өлбүттэр

• Тохсунньу 12 — Агата Кристи (1890 төр.), суруйааччы, аан дойдуга биллибит детективтэри суруйбута.
• Кулун тутар 20 — Дьячковскай Константин Николаевич — Туйаарыскай, оҕолорго анаан суруйбут бэйиэт, суруналыыс.

• Ыам ыйын 26 — Мартин Хайдеггер (1889 төр.), ньиэмэс бөлүһүөгэ.

• Балаҕан ыйын 3 — Никифоров Исай Прокопьевич, саха суруйааччыта, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.

• Балаҕан ыйын 9 — Мао Цзэдун — Кытай хоммунньуус салайааччыта. Кытай Норуот Өрөспүүбүлүкэтин 1949 сыллаахха олохтонуллуоҕуттан 1976 сыллаахха өлүөр дылы салайбыта.

• Алтынньы 3 — Дмитрий Ходулов (04.08.1912 төр.) — тыйаатыр артыыһа уонна режиссера, ССРС норуодунай артыыһа, Саха АССР норуодунай артыыһа, Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Ытык олохтооҕо.

• Сэтинньи 16 — Николай Доможаков (1916 с.т.) — хакаас учуонайа. Хакасияҕа Тыл, литэрэтиирэ уонна устуоруйа научнай-чинчийэр институтун тэрийсибитэ уонна 1944 сылтан 1955 сылга диэри салайбыта. Доможаков хакаас омук тылын, оскуолаҕа үөрэтэр кинигэлэрин, үөрэтии босуобуйаларын, атын элбэх үөрэх фундаментальнай үлэлэрин оҥорбут ааптар быһыытынан биллэр.

• Ахсынньы 7 — Пол Брэгг (1895 төр.), диетолог, натуропат, чөл олоҕу тарҕатааччы.
• Ахсынньы 14 — Кулачиков Серафим Романович — Эллэй, саха норуодунай поэта.