Агата Кристи
Агата Мэри Кларисса Маллоуэн (ааҥл. Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan), төрөөбүтүнэн Миллер (ааҥл. Miller), бастакы кэргэнин араспаанньатынан Агата Кристи диэн ордук биллэр (балаҕан ыйын 15, 1890 — тохсунньу 12, 1976) — Англия суруйааччыта.
Саамай элбэхтэ бэчээттэнэр дэтэктиип ааптарын быһыытынан, ону таһынан Библия уонна Шекспир кэннилэриттэн киһи-аймах устуоруйатыгар саамай элбэх тираажтаах кинигэлэрдээҕинэн биллэр[1] [2]). «Дэтэктиип королевата» диэн ааттыллар. Сүүһүнэн кэпсээн, 17 пьеса, 70 дэтэктииптээх арамаан ааптара. Кини айымньылара 103 араас омук тылынан тылбаастаммыттара. Саамай биллэр дьоруойдарынан Эркюль Пуаро, мисс Марпл буолаллар[3].
Мировозрение[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Андржапаридзе айымньыларыгар кириисис айымньыларыгар олох- дьаһах, персонажтар персонажтарын үчүгэйдик билэллэрин тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ. Кини «бэйэ бэлэҕин чэрчитинэн — киэҥ социальнай буойканы суруйуу " диэн бэриллибитэ. Кини итэҕэлинэн консервативнай, Виктор Эверстов түһэриилэригэр туораабыта уонна викторианскай моралы итэҕэппитэ. Кини өйүгэр- санаатыгар Библия уонна церковь дьайыыта эмиэ улахан. Орто кылаастаах ыалга урут баай, ол эрээри быстыбат күннээҕи олоҕунан олорон ыалга, патриархальнай көрүүлэри балай да консервативнай, патриархальнай көрүүлэри ыраахтааҕы этэ. Онно сөп түбэһиннэрэн, бастатан туран, идэҕэ уһуйууга буолбакка, үчүгэй кэргэҥҥэ уонна ийэҕэ оруолу ыларга ыҥырыллыбыт дьиэ кэргэн үөрэҕэ ылылынна. Ол эрээри тус уонна материальнай былаанын кэккэ биричиинэлэринэн көмүс үйэтин иитээччитэ биллибитэ. Биһиги Гвен Роббинс суруйааччыта үйэтин тухары араас общественнай процесстарга, сиэр- майгы проблемаларыгар болҕомто уурулларын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Кириисис бэйэтэ "ыччат криминальнай эйгэҕэ сыстаҕас, буруйу оҥорооччуларга сыстаҕас" диэн олус долгуйарын бэлиэтии көрбүтэ: "чиэһинэй — бастыҥ политика „диэн биллэр кырдьыгы эрэ бигэргэтэр кыахтаахпын. Уонна хас биирдии саҥа кинигэбин кытта бу тыллар кырдьыктарыгар бөҕөргөтүөм". Өлөрүөхсүттэр киһиэхэ сыһыаныгар саарбаҕа суох эбит, онон кинилэр орудиелара буолар сирэйиттэн ураты, обществоҕа тугу да биэрэр кыахтара суох. Бу хаачыстыбалар хара маҥнайгыттан маннык дьоҥҥо ууруллубуттарын сэрэйбитэ да, хайдах да кыанар кыаҕа суох. Маннык тыйыс позициябыт үгүс киһиэхэ аһыныгас санаа, өлөрүөхсүттэртэн буруйа суохтары харыстааһын, «буруйа суох көмүскэниэхтээх, кини эйэ дэмнээхтик олоруохтаах, эйэ дэмнээхтик олоруохтаах»диэн буолбута. Кини маннык категориялаах дьоҥҥо, нэһилиэнньэлээх пууннарга департаментация туһанарын ордорор. Буруйу оҥорооччуларга буруйу оҥоруу атын ыллыктаах дьаһала, кини санаатынан, күһэлэҥ общественнай үлэлэр, эбэтэр хайысхалар икки ардыларыгар талыллыахтарын уонна бэйэтин этин-сиинин кутталлаах медицинскэй опыттары ыытарга күһэллиэхтэрин сөп. Өлөрөр кутталлаах научнай эксперименнэр буруйдара тыыннаах хаалар эбит буоллаҕына, кини олоххо бастаан саҕалыыр уонна көннөрөр суолга турунар кыахтаах. 1930- с сыллар саҕаланыыларыгар аҕата Багдадаҕа нацистар-доктор Джордан уонна кини ойохторун кытта күөн көрсүбүттэрэ уонна иккис аан дойду сэриитин кыттыылааҕа буолбут еврейдэри кыдыйарга ыҥырбыттара уонна муҥатыйбыттара.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- ↑ Edited Guide Entry(ааҥл.). BBC Home (9 августа 2001). Тургутулунна 8 Муус устар 2010.
- ↑ Author Spotlight: Agatha Christie(ааҥл.). BookClubs. Тургутулунна 8 Муус устар 2010.
- ↑ Агата Кристи: улуу суруйааччы айымньыларынан бастыҥ сериаллар