2015 сыл

2015 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 7 — Парижка Charlie Hebdo сурунаал эрэдээксийэтигэр теракт буолбут, 12 киһи өлбүт, 11 бааһырбыт.

Олунньу

• Олунньу 27 — уруккута Арассыыйа бырабыыталыстыбатын бэрэстээтэлэ Борис Немцову Москубаҕа уулуссаҕа ытан өлөрбүттэр.

Кулун тутар

• Кулун тутар 3 — Алдан улууһун саҥа былааҕа бигэргэтиллибит.

Муус устар

• Муус устар 26 — Казахстааҥҥа Нурсултан Назарбаев алтыс төгүлүн быыбарга кыайбыт (97,7% куолаһы ылбыт).

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 3 — "Мечел" хампаанньа тимири уһаарар дьоппуон JFE Steel корпорациятын кытта Нүөрүҥгүрү уонна Элгэ чоҕун атыылыырга бөдөҥ сөбүлэҥ түһэрсибит: 1 мөл. туонна кокстанар чох концентратын үс сыл иһигэр тиэйэн таһаарарга болдьоспут.
• Балаҕан ыйын 14 — Икки хара дьөлөҕөс силбэһиилэригэр үөскээбит гравитация долгуна Сиргэ кэлбитин регистрациялаабыттар. Альберт Эйнштейн билгэлээбит гравитация долгуннара бастакытын манна көстүбүттэрэ.
• Балаҕан ыйын 30 — Арассыыйа сэриитин Сирияҕа киллэриитэ саҕаламмыт.

Алтынньы

• Алтынньы 29 — Кытай 35 сыл тухары ыытыллыбыт "соҕотох оҕо бэлиитикэтин" түмүктүүрүн туһунан биллэрбит.

Сэтинньи

• Сэтинньи 1 — Арассыыйаҕа «Матч ТВ» ханаал үлэтин саҕалаабыт.
• Сэтинньи 13 — Сэтинньитээҕи террористическай атака Парижка 2015
• Сэтинньи 24 — Арассыыйа Су-24 бомбардировщигын Сиирийэ уонна Туурсуйа кыраныыссаларын үрдүгэр Туурсуйа F-16C истребителэ суулларбыт. Бу мөккүөрдээх түгэн икки дойдулар ыккардыларыгар сыһыаны улаханнык мөлтөппүтэ.

Ахсынньы

• Ахсынньы 6 — Венесуэлаҕа түмэн быыбарыгар оппозиция кыайбыт, XXI үйэҕэ маннык бастакы түбэлтэ.
• Ахсынньы 12 — Климат сылыйыытын хааччахтыыр сыаллаах Киото протоколун оннугар Парижтааҕы сөбүлэҥ түһэрсиллибит. Сөбүлэҥ сүрүн өрүтэ - 2100 сылга диэри аан дойду климатын сылыйыытын 2°С иһигэр тутуу, ол туһугар CO₂ эмиссиятын аччатыы. Парижтааҕы сөбүлэҥҥэ дойду барыта кэриэтэ кыттыспыта.
• Ахсынньы 22
  • СӨ бырабыыталыстыбата Сахалыы таба суруйуу саҥа быраабылатын бигэргэппит.
  • SpaceX чааһынай космос хампаанньата Falcon 9 ракета бастакы ступенын аан бастаан сиргэ төттөрү туруору түһэрбит.

Өлбүттэр

• Кулун тутар 14 — Валенти́н Распу́тин (15.03.1937 төр.) — Ангара кытылыгар төрөөбүт, улааппыт нуучча суруйааччыта, публицист, түмэт диэйэтэлэ. «Дэриэбинэ прозатын» бэрэстэбиитэлэ, айымньыларыгар Сибиир көннөрү олохтоохторун олохторун, кыһалҕаларын арыйбыта.

• Олунньу 27 — Борис Немцов (1959 төр.), Арассыыйа бэлиитигэ уонна судаарыстыба диэйэтэлэ.

• Ыам ыйын 2 — Майя Плисецкая (1925 с.т.), Улахан тыйаатыр прима-балерината, ССРС народнай артыыһа.

• От ыйын 6 — Егор Акимов — ырыаһыт, ырыа айааччы, СӨ култууратын туйгуна.

• Алтынньы 22 — Четин Алтан — турок суруйааччыта, суруналыыс уонна бэлиитик. Аныгы турок тылынан суруйбут суруйааччылартан биир бастыҥнара.