Ыам ыйын 3

Ыам ыйын 3 диэн Григориан халандаарыгар сыл 123-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 124-c күнэ). Сыл бүтүө 242 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• ХНТ ХНТ — Аан дойдуга бэчээт көҥүлүн күнэ (ХНТ, 1993)
• Аан дойдутааҕы саҥарбат күн (ааҥл. Day of Silence). Айылҕа биэрбит дьахтар эбэтэр эр киһи этин-сиинин ылыммат дьону уонна таҕыллара атын аҥардамҥа тардыспакка (дьахтар эр киһиэхэ, эр киһи дьахтарга), бэйэ аҥардамыгар тардыһар дьону сэнээн күөнтүүрү утарар, атаҕастабылы көрө-көрө көрбөтөҕө буолууга болҕомто тардар, сылын ахсын ыытыллар аан дойдутааҕы устудьуоннар тэрээһиннэрэ.
• Күн күнэ
• Тюркизм күнэ (туур. Türkçülük_Günü). 1945 сыллаахха түүрдэр туспа, тутулуга суох суоллаах буолуохтаахтарын ирдиир эдэр дьон демонстрацияларын Туурсуйа былаастара кырыктаахтык ыспыттара. Хаайыллан баран босхоломмут бэлиитикэ диэйэтэллэрэ бу күнү эһиилигэр бэлиэтээбиттэрэ, салгыы араас дойдуларга сылын ахсын бэлиэтэнэр күҥҥэ кубулуйбута

• Япония Япония Конституция күнэ (1948 сыллаахха бастаан бэлиэтээбиттэр)
• Польша Польша Конституция күнэ. Бу дойду Европаҕа бастакынан конституция ылыммыт
• Арассыыйа
  • Башкортостан Башкортостан — Ахтан ааһар уонна ытыктыыр күн. Башкортостаан баһылыга Радий Хабиров 2020 сыллаахха таһаарбыт ыйааҕынан бу күн кылабыыһалары көрөллөр-харайаллар

Туох буолбута

• 752 — Майя хоруола Берд Ягуар IV троҥҥа олорбут (билиҥҥи Чьяпас куоракка, Миэксикэ).
• 1481 — Родос арыыга буолбут үс сир хамсааһыннарыттан саамай улаханнара буолбут. 30 000 кэриҥэ киһи өлбүт.
• 1494 — Испания айанньыта Христофор Колумб Ямайканы "арыйбыт".
• 1715 — Хотугу Европаҕа уонна Хотугу Азияҕа толору күн өлүүтэ буолбут. Бу түгэни Эдмонд Галлей эрдэттэн өтө көрбүт.
• 1766 — Саха сирин бойобуодата коллегия советнига Мирон Черкашенинов икки сыл кыайбат бойобуодалаан баран уурайбыт. Кэлин дьаһаах хамыыһыйатын салайбыт. Кини кэнниттэн Алексей Дебринин диэн коллегия асессора бойобуода буолбут. 1769 сыллаахха уурайан Иркутскайга барбыт.
• 1791 — Варшаваҕа бастакы Польша (Речь Посполита) конституцията ылыллыбыт, сыл аҥаарынан Франция Конституцияттан эрдэ…
• 1808 — Фиин сэриитэ: Швеция Свеаборг кириэппэһи Арассыыйаҕа былдьаппыт.
• 1815 — Царство Польское үөскээбит. Венатааҕы конгресс быһаарыытынан Арассыыйа импиэрийэтин сорҕотунан буолбут.
• 1841 — Саҥа Зеландия Британия холуонньатынан биллэриллибит.
• 1867 — Женеватааҕы конвенция ылыллыбыта үс сыл буолан баран Арассыыйаҕа Кыһыл Кириэс уопсастыбата тэриллибит.
• 1906 — Николай II ыраахтааҕы нуучча, фиин уонна швед тылларын Финляндия официальнай тылларынан биллэрбит.
• 1920 — Саха сирин губревкома "Кушнарев нэстилиэнньиктэрэ" диэн ааттаах атыы-эргиэн тэрилтэтин баайын-дуолун бүүс-бүтүннүү былдьаан ылбыта. Онтон абаккаран, баайын-дуолун төннөрөр соруктаах Хапсыын уола үрүҥ генерала Пепеляев дуруһуунатын, есаул Бочкарев этэрээтин сэрии сэбинэн, таҥаһынан хааччыйбыта.
• 1951 — ССКП Саха обкуомун маҥнайгы сэкиритээринэн Семен Борисов талыллыбыт.
• 1957 — Көскө олорбут карачаай омуктары дойдуларыгар төннөрбүттэр.
• 1957 — ССРС-ка холкуостары сопхуостарга көһөрөр туһунан уураах тахсыбыт.
• 1978 — Бастакы спам электрон сурук АХШ арҕаа кытылын ARPANET ситимин бары аадырыстарыгар тарҕаммыт.
• 1979 — Британияҕа быыбарга Маргарет Тэтчер кыайбыт. Нөҥүө күнүгэр Британияҕа бастакы дьахтар премьер-миниистиринэн буолбут.
• 1991 — Намибия киин куоратыгар Виндхукка дойдулар бырабыыталыстыбаларын пресса көҥүлүн хааччыйарга ыҥырар «Виндхук декларацията» ылыныллыбыт. ЮНЕСКО быһаарыытынан Аан дойдуга бэчээт көҥүлүн күнүн быһыытынан бэлиэтэнэр.

Төрөөбүттэр

• 1469 — Никколо Макиавелли (1527 өлб.), Италия ил дьайыксыта, суруйааччы.
• 1914 — Өлүөхүмэ Кыыллааҕар Александра Корнилова төрөөбүт — 1967-1972 сылларга Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэстээтэлин солбуйааччы, онтон Саха АССР статистикатын сулууспатын салайбыт киһи.

Өлбүттэр

• 1616 — Уильям Шекспир (1564 төр.), Англия бэйиэтэ уонна драматуура.
• 1951 — Дмитрий Федоров — Миитэрэй Таас (1914—1951) — бэйиэт, прозаик.
• 1991 — Роман Васильев, 1953—1956 сыллардаахха Саха АССР Совминын бэрэссэдээтэлэ.