1931 сыл

1931 сыл.

Туох буолбута

• Тохсунньу 24 — Москубаҕа «Ромэн» тыйаатыр олохтоммут, билигин үлэлиир сыгаан тыйаатырдарыттан саамай кырдьаҕастара.

Олунньу

• Олунньу 1 — Союзкино киин фабрика арыллыбыт (билигин «Мосфильм»).

• Олунньу 3 - 9 — Саха сирин сир үлэһиттэрин Бастакы сийиэстэрэ буолбут. Сири олохтооһун сүрүн боппуруостара көрүллүбүттэрэ.
• Олунньу 3 — бу күнтэн олунньу 9 күнүгэр диэри Саха сирин сир үлэһиттэрин Бастакы сийиэстэрэ буолбут. Сири олохтооһун сүрүн боппуруостара көрүллүбүттэр.
• Олунньу 8 — Үөрүүлээх быһыыга-майгыга Ииндийэ саҥа киин куората Саҥа Дели аһыллыбыт.
• Олунньу 13 — Ииндийэ киин куората Калькуттаттан Саҥа Делигэ көспүт.

• Олунньу 18 — Саха АССР Совнаркома тыа хаһаайыстыбаны мехснизациялыыр туһунан уураах ылбыт. МТСтары тэрийэргэ соруммуттар. Бу уурааҕынан маҥнайгы МТСтар Абаҕаҕа (Өлүөхүмэ) уонна Намҥа тэриллибиттэрэ. Нам МТС директорынан Винокуров И.Е. анаммыта.

Муус устар

• Муус устар 23 — Саха АССР Совнаркома "Өлүөнэттэн Бүлүүгэ диэри суол тутарга" диэн уураах ылбыта.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 20 — ВЦИК уурааҕынан маҥнайгытынан:

…национальнай оройуоннар тэриллибиттэрэ: Аллайаха, киинэ Аллайыаха; Муома, киинэ Муома өрүс төрдүгэр; Өймөкөөн, киинэ Өймөкөөн; Саккырыыр, киинэ Дьандабыл үрэххэ; Төмтөөн, киинэ Нагорнай бөһүөлэк; Томпо, киинэ Томпо өрүскэ; Уус-Маайа, киинэ Уус-Маайа; Усуйаана, киинэ Хаһаачыйа; Учур, киинэ Учур өрүс төрдүгэр; Аллараа Халыма, киинэ Нижнеколымскай. …иккиһинэн Бүлүү-Марха оройуон киинэ Улуу Тоҕой диэн сиргэ көһөрүллүбүтэ. Тукулаан оройуонун киинэ Томмот куоракка көһөрүллүбүтэ уонна аата Томмот оройуона диэн буолбута. …үсүһүнэн: Саха АССР тас чэрчитэ бигэргэммит. …төрдүһүнэн: Илиҥҥи долгота 78° уонна 133° меридианнар икки ардыларыгар сытар Хоту океан арыылара Саха АССР сирдэринэн бигэргэммиттэрэ.

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 25 — Горнай улууһа үөскээбит.

Алтынньы

• Алтынньы 12 — Бразилияҕа Рио-де-Жанейро куоратын символа буолбут Христос Толуйааччы статуята аһыллыбыт.
• Алтынньы 15 — Чурапчыга «Саҥа олох» хаһыат бастакы нүөмэрэ тахсыбыт.

Сэтинньи

• Сэтинньи 7 — Мао Цзэдун Кытайга сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэни тэрийбит. Бу өрөспүүбүлүкэ хомуньуустар хонтуруоллуур Кытай сорох оройуоннарыгар үс сыл, 1934 сыллаахха диэри, үөскүү сылдьыбыт. Онтон хомуньуустар «Уһун Айаҥҥа» турунан хоту көспүттэрэ.
• Сэтинньи 13 — «Дальстрой» тэриллибит — Халыма өрүһүн үөһээ тардыытыгар хаайыылаахтары үлэлэппит, суол уонна бырамыысыланнас тутуутунан дьарыктаммыт трест. «Дальстрой» 1930—1950 сылларга ССРС Хотугулуу-Илиҥҥи өттүн туһаҕа киллэриинэн, чуолаан кыһыл көмүс хостооһунунан, дьарыктаммыта. Саха АССР хотугулуу-илиҥҥи оройуоннара «Дальстрой» территориятыгар киирэр этилэр.

Ахсынньы

• Ахсынньы 5 — Москубаҕа Киристиэс Өрүһүйээччи таҥара дьиэтэ (Храм Христа Спасителя) тоҕо тэптэриллибит.

Төрөөбүттэр

• Охлопков Василий Егорович - сүүрүк, Саха сирин рекордсмена

• Олунньу 1 — Борис Ельцин — Арассыыйа бастакы бэрэсидьиэнэ (1991—1999).

• Тохсунньу 10 — Кладкин Василий Михайлович (10.01.1931—27.05.2003) — Социалистическай Үлэ Геройа.
• Кулун тутар 6 — Кочнев Валерий Пантелеймонович — педагогическай наука доктора, профессор,
• Кулун тутар 19 — Кондратьев Аким Андреевич (19.03.1931—2001) — учуутал, поэт, суруналыыс.
• Ыам ыйын 1 — Корякин Иннокентий Дмитриевич - саха живописеһа,
• Ыам ыйын 1 — Ермолаев Рафаэль Дмитриевич - Баҕатаайыскай Рафаэль - саха суруйааччыта, поэт. Ойуунускай аатынан бириэмийэ лауреаата. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1962 с. киирбит.
• Атырдьах ыйын 15 — Таривердиев Микаэл — сэбиэскэй уонна российскай композитор РСФСР норуот артииһа (1986).
• Атырдьах ыйын 18 — Сивцева Надежда Сергеевна — саха уонна нуучча тыллара Саха сирин суруйааччыларын айар үлэлэригэр ирээттэрин, тыллар алтыһыыларын үөрэппит чинчийээччи, филология билимин кандидата.
• Балаҕан ыйын 14 — Егоров Семен Степанович, олоҥхоһут, ырыаһыт, чабыргахсыт
• Алтынньы 3 — Ара Безродных — мэдиссиинэ дуоктара, бэрэпиэссэр, Саха АССР билимин үтүөлээх диэйэтэлэ. Кини салалтатынан СГУ мэдиссиинэҕэ факультета билимҥэ бигэ ситиһиилэммитэ, идэни кытта ситимнээх ыарыылары чинчийии киэҥ далааһыннаахтык барбыта
• Алтынньы 17 — Москуба уобалаһыгар Анатолий Приставкин (11.07.2008 өлб.) — суруйааччы, суруналыыс, түмэт дьайыксыт.

• Ахсынньы 18 — Босиков Николай Афанасьевич (18.12.1931—2008) — поэт, сэһэнньит.

Өлбүттэр

• Захаров Тимофей Васильевич — Чээбий (1866 — 1931), аатырбыт олоҥхоһут.
• Алтынньы 14 — Иван Кондаков — Саха сиригэр Бүлүү куоратыгар төрөөбүт синтетиичэскэй эрэһиинэни оҥоруу ньыматын бастакынан тобулбут биллиилээх хиимик-учуонай.
• Сэтинньи 12 — Виктор Васильев — Илин Сибиир омуктарын олохторун-дьаһахтарын чинчийбит этнограф, Аан дойду бастакы сэриитин кыттыылааҕа.