Бэс ыйын 18

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Бэс ыйын 18 диэн Григориан халандаарыгар сыл 169-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 170-c күнэ). Сыл бүтүө 196 күн баар.

Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Дойдуларынан[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 860 — 200-чэкэ хараабыллаах Таврия (билиҥҥи Кырыым, Херсон уобалаһа, Запорожье) диэкиттэн Босфорга устан кэлбит дьон Византия киин куоратыгар Константинопольга саба түспүттэр. Византия ыраахтааҕыта Михаил III бу кэмҥэ сүрүн аармыйатын уонна флотун кытта араабтары кытта сэриилэһэ атын сиргэ сылдьара, онон куорат саба түһээччилэри үлтүрүтэр кыаҕа суоҕа. Бу түмүгэр талабырдьыттар куорат тулатын ситиһиилээхтик халаан-талаан баран төннөн хаалбыттара. Бу түгэни ойуулуурга Византия суруктарыгар аан бастаан Рус (Русь, руустар) диэн тыл туттуллубут (бу иннинэ ити сирдэргэ олорооччу биис уустарын скифтэр дииллэрэ). Саба түһээччилэр баһылыктара ким буолара биллибэт, устуоруктар Рюрик, эбэтэр ини-биилэр Аскольд уонна Дир буолуохтара дииллэр. Православиеҕа бу түгэн "Царьград варвардартан дьикти быыһаныыта" эбэтэр "скифтэр кагааннарыттан быыһаныы" диэн биллэр.
  • 1429Франция уонна Англия Сүүс сыллаах сэриилэрин кэмигэр быһаарылаах Пате кыргыһыыта буолбут. Франция аттаах рыцардарын сэриитэ Англия үксүн сатыы охчуттартан турар сэриитин кыайбыт. Сотору кэминэн Франция англичаннартан босхоломмута.
  • 1812АХШ Улуу Британияҕа сэрии биллэрбит. Бу 1815 с. диэри барбыт сэриини АХШ-ка билигин Босхолонуу иккис сэриитэ дииллэр, тоҕо диэтэххэ Британия сабыдыалыттан босхолонорго олук буолбута. Британия өттүгэр элбэх индеецтэр сэриилэспиттэрэ.
  • 1815Бельгияҕа Ватерлоо куоратын таһыгар Наполеон сэриилэрин бүтэһик улахан кыргыһыыта буолбут. Англия уонна Пруссия аармыйалара Франция аармыйатын урусхаллаабыттар.
  • 1859 сыллаахха (Юлиан халандаарынан бэс ыйын 6 күнүгэр) Сибиир кэмитиэтэ Саха уобаластааҕы бырабылыанньатын иһинэн типография аһар туһунан балаһыанньа таһаарар. Бу казеннай типография өр сылларга Саха сиригэр суос-соҕотох типография этэ.
  • 1873суфражистка (фр. suffrage — талар быраап) Сьюзен Энтони АХШ бэрэсидьиэнин быыбарыгар кытта сатаабытын иһин 100 дуолларга ыстырааптаммыт. Өчөһөн ыстыраабын төлөөбөтөх. Дьахталлар быыбарга кытталлара аан дойду үрдүнэн бобуулаах этэ, холобур, Арассыыйаҕа бу быраабы аан бастаан Финляндия Улуу княжествотын үөрэхтээх дьахталлара 1906 сыллаахха ылбыттара (оттон импиэрийэ атын сирдэригэр — 1917 сыл муус устар 15 күнүгэр).
  • 1940Шарль де Голль французтары Утарсыыга ыҥырбыт (Лондонтан, BBC араадьыйа долгуннарынан).
  • 1953Эгиипэт өрөспүүбүлүкэ буолбут (1922 сыллаахха Улуу Британияттан тутулуга суох буолбута).
  • 1955 — «Юность» сурунаал бастакы нүөмэрэ тахсыбыт (эрэдээктэр Валентин Катаев).
  • 1956 — сэбиэскэй үрдүкү үөрэх кыһаларыгар диалектическай материализм уонна ССКП устуоруйата диэн булгуччулаах биридимиэттэр киллэриллибиттэр.
  • 1979Сэбиэскэй Сойуус уонна АХШ ОСВ-2 сөбүлэҥҥэ илии баттаабыттар. Илии баттааһын сиэрэ-туома Венаҕа буолбута, ССРС-тан Леонид Брежнев, АХШ-тан Джимми Картер кыттыбыттара. Бу сөбүлэҥинэн ядернай сэрии сэбин оҥоруу хааччахтаммыта.
  • 2003Бүлүү улууһун өрөгөйүн ырыата бигэргэтиллибит.
  • 2006 — Байконур космодромтан Казахстан бастакы геостационарнай спутнига Казсат тахсыбыт.

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1928Руаль Амундсен (от ыйын 16, 1872 төр.), Норвегия айанньыта уонна полярнай чинчийээччитэ. Дьону быыһыы сылдьан сураҕа суох сүппүтэ. Хотугу уонна соҕуруу полюстарга иккиэннэригэр сылдьыбыт бастакы киһи.
  • 1936 — Максим Горькай өлбүт. Билиилээх суруйааччы өлүүтэ элбэх сураҕы тарҕаппыта. НКВД тойоно Генрих Ягода икки сыл буолан баран ытылларыгар суруйааччыны Троцкай бирикээһинэн өлөттөрбүтүм диэн билиммитэ, бу дьыалаҕа хас да киһи суорума суолламмыта. Сталин өлөттөрбүтэ диэн публикациялар хойут эмиэ тахсыталаабыттара. Дьиҥэ хайдаҕа биллибэт, сиэннэриттэн гириибинэн сутуллан баран эбии тымныйбытын уонна тыҥата тыыммат буолан өлбүтүн туһунан быраастар суруйуулара баар.
  1. День устойчивой гастрономии 18 июня
  2. День историка в Республике Молдове 18 июня 2020 года : описание, когда празднуется, история праздника