1927

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Сыллар
1923 1924 1925 192619271928 1929 1930 1931
Уоннуу сыллар
1890-с 1900-с 1910-с1920-с1930-с 1940-с 1950-с
Үйэлэр
XIX үйэXX үйэXXI үйэ

1927 сыл.

Туох буолбута[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Олунньу[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Олунньу 7 — Дьокуускайга I Бүтүн Саха сиринээҕи кыра омуктар сийиэстэрэ саҕаламмыт, олунньу 13 күнүгэр түмүктэммит. Сийиэскэ 27 эбэҥки, чукча уонна дьүкээгир омуктарын дэлэгээттэрэ 11 улуустан мустубуттар.
  • Олунньу 20 — ВКП(б) Саха сиринээҕи обкуомун бэһис ыҥыырытын бастакы пленума буолбут. Исидор Барахов обкуом бастакы сэкиритээринэн талыллыбыт.

Кулун тутар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Кулун тутар 16Саха АССР салайааччыта Максим Аммосов саха интеллигиэнсийэтигэр дьон олоҕун-дьаһаҕын, культууратын, этиин-хаанын чэбдигирдэргэ актыыбынай кыттыыны ылалларын туһугар аһаҕас сурук суруйбут. Чинчийиилэр көрдөрбүттэринэн саха дьоно эт-хаан өттүнэн эстээри гыммыттарын, киин уонна Бүлүү улуустарын сорох сирдэригэр дьон ахсаана аҕыйаан иһэрин эппит. Чуолаан оҕолор уонна дьахталлар өлүүлэрэ элбэҕин ыйбыт.
  • Кулун тутар 16 — Сир баайа көстүбүт сирдэрин сиһилии чинчийэр уонна туһанар туһугар Саха сиринээҕи горно-техниичэскэй хонтуора тэрийиллибит.

Муус устар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Бэс ыйа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Навигация саҕаламмытын кэннэ Саха сиригэр борокуотунан үс бастакы "Фордзон-Путиловец" тыраахтар кэлбит[1]. Бастакы тырахтарыыстары өссө 1925 сыллаахха үөрэттэрбиттэрэ.
  • ВКП(б) Киин кэмитиэтин "Хомуньуус өрөбөлүүссүйэтэ" (Коммунистическая революция) сурунаалын алтыс нүөмэригэр Аршаруни́ (дьиҥнээх араспаанньата Чинарьян) "Омугумсуйуу идеологиятын утары охсуһууга" (В борьбе с националистической идеологией) диэн ааттаах, Саха сирин салайааччыларын уонна суруйааччыларын утары ис хоһоонноох уодаһыннаах ыстатыйата тахсыбыт. Ааптар бу ыстатыйаҕа өрөспүүбүлүкэни ССРС-тан араара сатыыр күүстэр баалларын туһунан эппит. Чинчийээччилэр сыаналыылларынан бу ыстатыйаттан саҕалаан сахалары омугумсуйууга буруйдааһын репрессиялыыр механизма саҕаламмыта. Бу кэнниттэн биир сыл буолан баран атырдьах ыйын 11 күнүгэр "Правда" хаһыакка "О положении в Якутской организации" диэн ВКП(б) КК уурааҕа тахсыбыта. Бу уураах өрөспүүбүлүкэ хомуньуустарын омугумсуйар интэлигиэнсийэни былааска таһааралларыгар буруйдаабыта.
  • Бэс ыйын 23Максим Аммосов салалталаах Саха АССР-ы чинчийэр хамыыһыйа уурааҕынан Дьокуускайга Тыа хаһаайыстыбатын киин опытнай станцията тэриллибит. Мантан Саха сиринээҕи тыа хаһаайыстыбатын үөрэтэр-чинчийэр институт устуоруйатын саҕалыыр.

От ыйа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Балаҕан ыйа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Алтынньы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Сэтинньи[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Сэтинньи 7 — "По заветам Ильича" ("Красная Якутия") хаһыкка Саха сирин ВКП(б) обкуомун бастакы сэкиритээрэ Исидор Барахов "К 10-летию Октябрьской революции" ыстатыйата бэчээттэммит. Манна Барахов үбүлүөй көннөрү сыллааҕы бырааһынньык курдук бэлиэтэниэҕэ, дьиҥнээх тэрээһиннэр эһиил сайын ыһыах кэмигэр ыытыллыахтара диэбит.
  • Сэтинньи 12Троцкай уонна Зиновьев ВКП(б) кэккэтиттэн уһуллубуттар.
  • Сэтинньи 17Москубаҕа ЦК ВКП(б) Политбюротун мунньаҕар Саха сиригэр конфедералистар хамсааһыннарын туһунан дакылаат истибиттэр уонна хамсааһыны түргэнник эһэргэ быһаарбыттар.
  • Сэтинньи 18 — Дьарала диэн Арҕаа Хаҥалас сиригэр конфедералистар былаас бэрэстэбиитэллэрин кытта ытыаласпыттар. Бу күн Дьокуускайга «Саха омук» култуура- сырдатар уопсастыба мунньаҕар конфедералистары утарар уонна хомуньуустары өйүүр туһунан уураах ылыммыттар. Сэбилэниилээх күүһү туһанан бэйэлэрин санааларын туруорсуу Саха АССР экэниэмикэтигэр уонна култууралыы олоҕор-дьаһаҕар харгыстары үөскэтэрин эппиттэр. Ол гынан баран, өрөсөлүүссүйэҕэ бастаанньаны күүс өттүнэн хам баттыыр туһунан этиилэр киирбэтэхтэр.

Ахсынньы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Ахсынньы 4 — Конфедералистар холбоһуктаах мунньахтарыгар «Саҥа сахалар национальнай сэбиэскэй социалистыы орто уонна дьадаҥы бааһынайдар баартыйалара» («Младо-якутская национальная советская социалистическая партия середняцко-бедняцкого крестьянства») тэриллибит.
  • Ахсынньы 19 — Саха сиригэр конфедералиистар хамсааһыннарын уодьуганныыр уонна салайааччыларыгар Павел Ксенофонтовка Карл Байкалов аатыттан албын сурук ыытар туһунан уураах ылыныллыбыт.

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Литература[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Калашников А. А. Якутия. Хроника, факты, события: 1917-1953 г. ч.2. — Дьокуускай: Бичик, 2004.
  1. Пантелеева И.Д., Гусева Н.В. Время выбрало нас: 75-летию Якутского индустриально-педагогического колледжа посвящается. — Якутск: Якутский край, 2009. — С. 13. — 272 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-89053-103-2