Тохсунньу 23

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Тохсунньу 23 диэн Григориан халандаарыгар сыл 23-с күнэ. Сыл бүтүө 342 күн (ордук хонуктаах сылга 343 күн) баар.

Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Илиинэн суруйуу аан дойдутааҕы күнэ (Буочар күнэ)
  • Кытай Өрөспүүбүлүкэтэ Кытай Өрөспүүбүлүкэтэ (Тайвань), Соҕуруу Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэ — Көҥүл аан дойдутааҕы күнэ
  • Питкэрн арыылара Питкэрн арыылара — Баунти күнэ
  • Орисса, Трипура уонна Арҕаа Бенгалия (Ииндийэ Ииндийэ) — Субхас Чандра Бос күнэ. Бу киһи Иккис аан дойду сэриитин кэмигэр Ииндийэ Британияттан тутулуга суох буолуутун күүскэ турууласпыта

Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1368Кытайга монгол былааһын утары өрө турууну салайбыт дьадаҥы төрүттээх киһи Чжу Юаньчжан император буолбут уонна Хунъу диэн аат ылбыт. Кини олохтообут Мин династията Кытайы үс үйэ тухары баһылаабыта.
  • 1556Кытайга Шэньси провинциятыгар аан дойду устуоруйатыгар саамай элбэх киһи өлүүлээх сир хамсааһына буолбут. Уопсайа 830 000 киһи өлбүт.
  • 1755 — Ыраахтааҕы Елизавета Петровна Москубаҕа Арассыыйа бастакы университетын олохтуур туһунан ыйаахха илиитин баттаабыт. Университет Михаил Ломоносов уонна граф Иван Шувалов бырайыактарынан тэриллибитэ. Бу университет билигин — М. В. Ломоносов аатынан Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет.
  • 1793Польша иккис тыырыллыыта.
  • 1795Нидерланды кытылын таһыгар сэдэх түбэлтэ буолбут — кавалерия уонна флот кыргыһыыта. Франция гусардара мууска хам тоҥон турар 14 Нидерланды хараабылыгар саба түспүттэр уонна абордажтаан ылбыттар.
  • 1906 — Бүлүү уокуругун Сунтаар улууһун сахаларын аатыттан Арассыыйа импэрээтэригэр саха бэйэтин бэйэтэ салайыныахтааҕын туһунан сурук суруллубут (урукку истиилиэн тохсунньу 10 күнүгэр). Сурукка Саха сиригэр баар буола сылдьыбыт Истиэпэннээх Дуума туох да олоҕо суох сабыллыбыта ахтыллыбыт уонна маннык ирдэбиллэр киирбиттэр: 1) биир дууһаттан хомуллар нолуок кыччыахтааҕа, дьаһаах хомуура төлөнөрө (ясачный сбор) тохтуохтааҕа 2) Нолуокка хаалбыт иэстэр сотуллуохтаахтара, 3) Саха уобалаһын дьаһалта-полиция өттүттэн салайыы ууратыллан, сахалар бэйэлэрин бэйэлэрэ салайыныахтаахтара (ону күбүрүнээтэр эрэ үрдүттэн көрүөхтээҕэ), 4) көмүс уонна туус хостуур сирдэр барыта сахаларга бэриллиэхтээхтэрэ, 5) Саха уобалаһыгар буруйдаахтары көскө ыытары тохтотуу.
  • 1912Гаагаҕа Опиум туһунан аан дойдутааҕы конвенцияҕа илии баттаммыт.
  • 1922 — Сэбиэттэр Саха сиринээҕи бастакы уйуостааҕы сийиэстэрэ саҕаламмыт. Сийиэс тохсунньу 27 күнүгэр түмүктэммитэ. Сийиэскэ Саха сирин автономията, бандьыыттааһыны утары охсуһуу, Волга тардыытыгар олорор сутаабыт дьоҥҥо көмө уонна экэниэмикэ саҥа бэлиитикэтэ (НЭП) ырытыллыбыттар.
  • 1926Ньылхаҥҥа Бары тоҥустар иккис сийиэстэрэ арыллыбыт. Манна Саха АССР дьокутааттара кыттыыны ылбыттар. Сүрүн ырытыллыбыт боппуруос: тоҥустар уонна сэбиэскэй былаас. Саха хомуньуустара бу иннинэ саҕаламмыт тоҥус бастаанньатын уҕарыта сатаабыттар, тоҥустар буоллаҕына сэбиэскэй былаас туох да үчүгэйи аҕалбата диэн санааларын уларыппатахтар.
  • 1960 — Океанологтар Жак Пикар уонна Дон Уолш «Триест» диэн батискаф иһигэр олорон Чуумпу далайга баар Мариана суолаҕар рекорд буолбут 10916 м дириҥҥэ түспүттэр.
  • 2020ВОЗ COVID-19 пандемиятын аан дойдут таһымнаах кутталлаах ситуация быһыытынан биллэрбит.

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]